Rezerwat przyrody Dęby Boruszowskie

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Dęby Boruszowskie
Zdjęcie przedstawia niewielką rzeczkę, która przepływa przez łąkę. Woda w cieku jest nieprzejrzysta i brązowawa. Trawa na łące jest uschnięta; zdjęcie prawdopodobnie wykonano późną jesienią, zimą lub wczesną wiosną. W oddali widać ścianę lasu iglastego.
Woda Graniczna przepływająca przez obszar dawnego rezerwatu (2007)
rezerwat leśny
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Położenie

Tarnowskie Góry (Pniowiec)

Data utworzenia

27 kwietnia 1953
(M.P. z 1953 r. nr 42, poz. 513)

Data likwidacji

25 lutego 1992
(M.P. z 1992 r. nr 6, poz. 39)

Powód likwidacji

uszkodzenia drzewostanu

Powierzchnia

2,32 ha

Położenie na mapie Tarnowskich Gór
Mapa konturowa Tarnowskich Gór, u góry znajduje się punkt z opisem „Dęby Boruszowskie”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Dęby Boruszowskie”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Dęby Boruszowskie”
Położenie na mapie powiatu tarnogórskiego
Mapa konturowa powiatu tarnogórskiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Dęby Boruszowskie”
Ziemia50°30′46,92″N 18°49′50,28″E/50,513033 18,830633
Multimedia w Wikimedia Commons

Rezerwat przyrody Dęby Boruszowskie[1][2][3][4] (znany również pod nieoficjalnymi nazwami Dęby Boruszowickie[5][6][7][8], Dęby Boruszowieckie[9][10]) – dawny, istniejący w latach 1953–1992, częściowy[5] leśny[3] rezerwat przyrody położony w dolinie Wody Granicznej w północnej części miasta Tarnowskie Góry.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Zdjęcie przedstawia niewielki staw położony w środku lasu. Na pierwszym planie widać masywny dąb o grubym pniu znajdujący się na brzegu stawu, natomiast na dalszym planie, na przeciwległym brzegu stawu, widoczne są drzewa iglaste.
Niewielki staw na skraju dawnego rezerwatu (2007)

Część obszernego kompleksu lasów tarnogórsko-lublinieckich położona nieopodal wsi Boruszowice i Pniowiec aż do 1945 pozostawała własnością rodu Henckel von Donnersmarck. Obejmowała ona starodrzew dębowy utworzony przez okazy dębów szypułkowych o wysokości nawet 27 m i wieku od 150 do ponad 300 lat[4]. Ten zachowany fragment szaty roślinnej typowej dla skraju Garbu Tarnogórskiego i Równiny Opolskiej objęty był ochroną najprawdopodobniej już w okresie, gdy należał do Donnersmarcków, o czym świadczyć może numeracja dziewięćdziesięciu pięciu najgrubszych dębów (częściowo zachowana do dziś[4])[3].

W 1953 roku utworzono w tym miejscu niewielki leśny rezerwat przyrody „Dęby Boruszowskie” o powierzchni 2,32 ha[1], który oprócz starego drzewostanu dębowego (z domieszką sosny i świerka) obejmował również fragmenty znajdujących się w dolinie Wody Granicznej monokultur sosnowych i świerkowych oraz olsu[3][11].

W drugiej połowie XX wieku następowało stopniowe niszczenie rezerwatu, głównie przez napływ zanieczyszczeń z nieodległej Huty Cynku „Miasteczko Śląskie”[4]. Przyspieszyło to naturalny proces obumierania starodrzewu dębowego[2], czego skutkiem była likwidacja rezerwatu w 1992 roku[12], pomimo zachowania innych walorów przyrodniczych[3].

W 1995 roku wysunięto pomysł utworzenia Boruszowickiego Zespołu Przyrodniczo-Krajobrazowego, obejmującego cenne pod względem florystycznym i faunistycznym pozostałości dawnego rezerwatu[13], natomiast w 2012 roku zaproponowano utworzenie w tym miejscu obszaru chronionego krajobrazu[14].

Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]

Teren dawnego rezerwatu Dęby Boruszowskie jest w przeważającej mierze płaski, z niewielkimi obniżeniami w kierunku północno-zachodnim. Na powierzchnię zalesioną przypadało 2,19 ha jego obszaru, natomiast rowy odwadniające oraz koryto Granicznej Wody obejmowały pozostałą część o powierzchni 0,13 ha[11].

Flora[edytuj | edytuj kod]

Teren zalesiony tworzy drzewostan dębowy z domieszką sosny i świerka. W granicach dawnego rezerwatu zachowało się jeszcze kilkanaście starych dębów, w tym kilka uschniętych[11]. Rośnie tam również sporo młodych okazów roślin z tego rodzaju[9]. Z kolei w bezpośrednim sąsiedztwie dawnego rezerwatu znajdują się dwa drzewa uznane za pomniki przyrody, których ochrona została ustanowiona w 1998[15] i 2020[16] roku:

  • dąb szypułkowy o wysokości 27 m i pierśnicy 478 cm – na brzegu małego stawu po wschodniej stronie drogi z Pniowca do Mikołeski – przy dawnym rezerwacie; obręb geod. nr 0023, działka ew. nr 190/4,
  • dąb szypułkowy o wysokości 27 m i pierśnicy 370 cm – przy drodze z Pniowca do Mikołeski ok. 50 m po zachodniej stronie drogi – na obrzeżu dawnego rezerwatu; obręb geod. nr 0023, działka ew. nr 190/3.

Oprócz dębów teren leśny dawnego rezerwatu porastają okazałe buki zwyczajne z podrostem[9], w warstwie podszytu występują jarzębiny, kaliny koralowe, kruszyny pospolite, topole osiki oraz leszczyny, natomiast w runie znaleźć można: borówkę czarną, orlicę pospolitą, konwalijkę dwulistną, konwalię majową, również rzadziej rosnące gatunki takie jak: szczyr trwały, czerniec gronkowy, jaskier kosmaty, siódmaczek leśny czy czworolist pospolity[9][11].

W środkowej części byłego rezerwatu znajduje się płytka dolinka Wody Granicznej wraz z jej licznymi starorzeczami oraz niewielkimi zagłębieniami terenu okresowo zalewanymi przez wodę opadową. Obszary te porastają rośliny wodne, takie jak pływacz zwyczajny, rogatek sztywny, wywłócznik okółkowy, żabiściek pływający i moczarka kanadyjska, bliżej brzegów występują m.in. manna jadalna, przetacznik bobowniczek i rzepicha ziemnowodna, zaś najbardziej przy brzegach – turzyca sztywna i tarczyca pospolita[11].

Na obu brzegach rzeki, na brzegach starorzeczy oraz w rozlewiskach występują płaty łęgu jesionowo-olszowego (Fraxino-Alnetum), olsu porzeczkowego (Ribeso nigri-Alnetum) oraz zespołu okrężnicy bagiennej (Hottonietum palustris). Podmokłe, ale pozbawione wody stojącej miejsca porastają wilgotne łąki świeże, turzycowiska oraz fragmenty torfowiska przejściowego z rosiczką okrągłolistną[3][11][17][18].

Fauna[edytuj | edytuj kod]

Podmokły obszar „Dębów Boruszowskich” zamieszkują m.in. ropuchy szare, ropuchy zielone, grzebiuszki ziemne, jaszczurki zwinki i jaszczurki żyworodne oraz żmije zygzakowate i zaskrońce zwyczajne. Oprócz tego w starym kanale na terenie dawnego rezerwatu znajduje się jedno z ostatnich w Tarnowskich Górach stanowisk traszki zwyczajnej[11][9].

Spośród ptaków lęgowych na obszarze byłego rezerwatu stwierdzono występowanie m.in. krogulca, słonki, turkawki, lelka, dzięcioła zielonosiwego oraz bociana czarnego, czapli siwej i kruka. Ssaki reprezentowane są m.in. przez kuny leśne, jelenie, dziki, lisy, sarny, nietoperze i zające; na ten teren zachodzi także wilk[11][9].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Zarządzenie Ministra Leśnictwa z dnia 27 kwietnia 1953 r. w sprawie uznania za rezerwat przyrody (M.P. z 1953 r. nr 42, poz. 513).
  2. ↑ a b Tokarska-Guzik 1997 ↓, s. 70–71.
  3. ↑ a b c d e f Hadaś 2000 ↓, s. 771.
  4. ↑ a b c d Bugajski 2003 ↓, s. 10–11.
  5. ↑ a b Szaflarski 1969 ↓, s. 45.
  6. ↑ Pacukiewicz 2005 ↓.
  7. ↑ Aktualizacja waloryzacji przyrodniczej miasta Tarnowskie Góry ↓, s. 121–122.
  8. ↑ Uchwała Nr XXV/267/2020 Rady Miejskiej w Tarnowskich Górach ↓, s. 6.
  9. ↑ a b c d e f Cempulik i in. 1999 ↓, s. 30.
  10. ↑ Aktualizacja waloryzacji przyrodniczej miasta Tarnowskie Góry ↓, s. 41.
  11. ↑ a b c d e f g h Bugajski 2003 ↓, s. 11.
  12. ↑ Zarządzenie Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 11 lutego 1992 r. w sprawie zniesienia ochrony obszarów uznanych za rezerwaty przyrody (M.P. z 1992 r. nr 6, poz. 39).
  13. ↑ Bugajski 2003 ↓, s. 11–12.
  14. ↑ Aktualizacja waloryzacji przyrodniczej miasta Tarnowskie Góry ↓, s. 122.
  15. ↑ Rozporządzenie nr 34/98 wojewody katowickiego ↓.
  16. ↑ Uchwała Nr XXV/267/2020 Rady Miejskiej w Tarnowskich Górach ↓.
  17. ↑ Aktualizacja waloryzacji przyrodniczej miasta Tarnowskie Góry ↓, s. 64.
  18. ↑ Wika 1997 ↓, s. 34.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Rezerwat_przyrody_Dęby_Boruszowskie&oldid=66521045”