Robert Oszek

Robert Oszek

1922
kapitan marynarki
Data i miejsce urodzenia	30 maja 1896 Zabrze, Królestwo Prus, Cesarstwo Niemieckie
Data i miejsce śmierci	13 kwietnia 1938 Katowice, Polska
Przebieg służby
Lata służby	1912–1924
Siły zbrojne	Kaiserliche Marine Marynarka Wojenna (II RP)
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa, wojna polsko-bolszewicka, III powstanie śląskie
Odznaczenia

Grupa oficerów polskich podczas III powstania śląskiego przed pałacem w Slawentzitz (Sławięcice). Na pierwszym planie stoją od prawej: kapitan Leon Bulowski, kapitan Robert Oszek (2. z prawej), kapitan Jan Chodźko, porucznik Jan Kowalewski

Robert Oszek (ur. 30 maja 1896 w Zabrzu, zm. 13 kwietnia 1938 w Katowicach) – kapitan marynarki, oficer Polskiej Marynarki Wojennej, dowódca w III powstaniu śląskim.

Życiorys

Urodził się w rodzinie robotniczej, brat Pawła. W wieku 15 lat uciekł z domu, w 1910 roku znalazł się w Hamburgu i podjął pracę na statku wielorybniczym „Olaf II”, na którym pracował przez dwa lata.

Po powrocie do Niemiec, został powołany do niemieckiej marynarki wojennej i w latach 1912–1914 był elewem w szkole marynarki w Murwik pod Flensburgiem. Po ukończeniu szkoły został zaokrętowany na krążownik SMS „Bremen” i wypłynął w rejs do Meksyku. W trakcie pobytu w Meksyku, załoga krążownika wzięła udział w tłumieniu strajku robotników przemysłu naftowego. Za wypuszczenie kilku zatrzymanych robotników stanął przed sądem, został skazany na karę aresztu i zdegradowany. Po powrocie do Niemiec pełnił służbę na okrętach szkolnych „Hertha” i „Kaiserin Augusta”.

Na początku I wojny światowej został przydzielony do załogi krążownika pancernego SMS „Blücher” i jako jeden z nielicznych członków załogi uratował się po jego zatopieniu w dniu 24 stycznia 1915. Został awansowany do stopnia bosmana i skierowany do szkoły nawigacyjnej w Altonie, po której ukończeniu został oficerem pokładowym i dowódcą torpedowca „D-8”, którym dowodził do zakończenia I wojny światowej. W 1917 r. został odznaczony za męstwo Krzyżem Żelaznym I klasy.

W styczniu 1919 roku znalazł się w Polsce i wstąpił do Marynarki Wojennej, początkowo w stopniu ppor. mar. w porcie wojennym w Toruniu, a od 1920 we Flotylli Pińskiej. Wziął udział w wojnie polsko-bolszewickiej, będąc najpierw zastępcą dowódcy okrętu opancerzonego „Pancerny I”, a od 17 sierpnia 1920 roku dowódcą monitora „Mozyrz”.

19 lutego 1921 roku został mianowany porucznikiem marynarki, równocześnie urlopowany i skierowany na Górny Śląsk. 27 lutego 1921 roku zgłosił się w Dowództwie Obrony Plebiscytu włączając się w działania mające na celu przyłączenia Górnego Śląska do Polski. Na początku maja 1921 roku z byłych marynarzy stworzył specjalny oddział szturmowy, który został zmotoryzowany i wyposażony w improwizowane samochody pancerne. Jak dowódca oddziału bierze udział w walkach w trakcie III powstania śląskiego w składzie Grupy „Północ”, m.in. w bitwie o Górę św. Anny. W dniu 4 czerwca 1921 roku dowodził oddziałem, który stłumił bunt w dowództwie Grupy „Wschód”, którego członkowie zamierzali aresztować Wojciecha Korfantego.

Po zakończeniu powstania został komendantem konspiracyjnej Organizacji „P”, której celem była ochrona polskich placówek i instytucji do momentu ich przejęcia przez władze polskie, a także ochrona kontrwywiadowcza i niszczenie magazynów broni niemieckich organizacji bojowych. Funkcję tę pełnił do czerwca 1922 roku, a jego łącznikiem z przedstawicielami koalicji był por. Teodor Lelek były zastępca dowódcy Żandarmerii Wojsk Powstańczych. W 1922 roku został awansowany do stopnia kapitana marynarki i ponownie rozpoczął służbę w Marynarce Wojennej.

W 1924 roku został zdemobilizowany. Pracował następnie jako kierownik hurtowni tytoniowych w Królewskiej Hucie i Katowicach. Aktywny w Związku Powstańców Śląskich.

Zmarł w Katowicach 13 kwietnia 1938 roku, a w dniu 16 kwietnia został pochowany na cmentarzu garnizonowym w Katowicach przy ul. Zgrzebnioka (obecnie pomiędzy ul. Ceglaną i ul. Meteorologów).

Awanse

• podporucznik marynarki (1919)
• porucznik marynarki (19 lutego 1921)
• kapitan marynarki (1922)

Ordery i odznaczenia

Mogila Roberta Oszka, Katowice, zdjęcie 2014

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari (1921)
• Krzyż Niepodległości
• Krzyż Walecznych – czterokrotnie
• Krzyż na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi
• Krzyż Żelazny II Klasy, 10 czerwca 1915
• Krzyż Żelazny I klasy, 8 października 1917
• Krzyż Hanzeatycki
• Honorowa Odznaka Plebiscytowa
• Odznaka Orła Górnośląskiego

Bibliografia

• Encyklopedia powstań śląskich. Opole: Instytut Śląski w Opolu, 1982.brak strony w książce