Ruchy roślin
Ruchy roślin związane są z wrażliwością tkanek na pobudzenie przez różne bodźce, np. światło, temperaturę, wodę, substancje chemiczne. Zdolność komórek do reagowania na bodźce to pobudliwość.
Tropizmy[edytuj | edytuj kod]
Reakcje wzrostowe roślin wielokomórkowych wywołane bodźcem ukierunkowanym.
Tropizmy spowodowane są działalnością hormonów roślinnych – auksyn. Hormony te wytwarzane są w stożkach wzrostu i powodują szybsze wydłużanie się komórek oraz wyginanie się organu roślinnego w kierunku bodźca poprzez gromadzenie się po odpowiedniej stronie pędu. Jeżeli organ kieruje się do miejsca o większej intensywności działania bodźca wówczas ruch ten nazywamy tropizmem dodatnim, natomiast wychylanie się w przeciwnym kierunku – tropizmem ujemnym[1].
- Fototropizm to ruch powodujący wyginanie się organu roślinnego w kierunku światła. Fototropizmem dodatnim cechuje się pęd roślin, podczas gdy fototropizm ujemny jest typowy dla korzeni.
- Geotropizm to ruch wywołany reakcją organu na działanie siły ciężkości. Geotropizm dodatni – ruch w kierunku do wnętrza Ziemi jest charakterystyczny dla korzeni, geotropizm ujemny – w kierunku przeciwnym do siły ciążenia – dla łodyg.
- Hydrotropizm to ruch służący poszukiwaniu większych ilości wody. Hydrotropizm dodatni wykazują korzenie, a hydrotropizm ujemny – łodygi roślin.
- Chemotropizm – ruch spowodowany przez czynniki chemiczne.
- Termotropizm – ruch wywołany temperaturą.
- Tigmotropizm – ruch powodowany przez bodźce mechaniczne, np. dotyk. Wrażliwe są np. wąsy dzięki którym rośliny mogą się przyczepiać do podpór.
- Elektrotropizm – wywołany przez potencjał elektryczny.
- Traumotropizm – powodowany przez zranienia.
Nastie[edytuj | edytuj kod]
Ruchy wygięciowe organów roślinnych spowodowane bodźcem bezkierunkowym. Są to ruchy roślin niezależne od kierunku działania bodźca, mogą być wywołane zarówno przez bodźce kierunkowe, jak i rozproszone. Tropizmy to przede wszystkim ruchy wzrostowe, natomiast nastie to głównie ruchy turgorowe, wywołane zmianami turgoru (otwieranie się komórek szparkowych) jak również wzrostowe (epinastie – otwieranie się kwiatów, czy hiponastie zamykanie się kwiatów)[2].
- Sejsmonastia oraz haptonastia – ruch wywołany bodźcami mechanicznymi (np. dotknięcie liścia mimozy, powoduje ich natychmiastowe złożenie[3]),
- Termonastia – ruch wywołany zmianami temperatury otoczenia (np. otwieranie i zamykanie się kwiatów krokusa),
- Fotonastia – ruch wywołany zmianami natężenia światła (np. otwieranie i zamykanie się kwiatów maciejki), odmianą jest nyktynastia,
- Chemonastia – ruch wywołany bodźcami chemicznymi (np. ruch włosków roślin mięsożernych).
Taksje[edytuj | edytuj kod]
Ruchy całych komórek (np. glonów lub organelli komórkowych – chloroplastów) w poszukiwaniu najlepszych warunków środowiska. Występują taksje dodatnie - w kierunku źródła bodźca, oraz taksje ujemne – w kierunku przeciwnym.
- Fototaksja – ruch komórek w poszukiwaniu najlepszych warunków świetlnych (np. glony, chloroplasty).
- Chemotaksja – ruch komórek w poszukiwaniu najlepszych warunków chemicznych (np. gamety roślin).
Ruchy higroskopowe[edytuj | edytuj kod]
Ruchy organów będące skutkiem nierównomiernego wysychania lub nasiąkania martwych włókien ścian i błon komórkowych.
- Higrochazja – ruch następujący w wyniku pobierania wody przez komórki.
- Kserochazja – ruch następujący w wyniku utraty wody przez komórki.
Ruchy nutacyjne[edytuj | edytuj kod]
Wykonywane przez młode pędy i liście, są to kołowe lub wahadłowe ruchy spowodowane nierównomiernym wzrostem poszczególnych części organu[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Kopcewicz Jan, Lewak Stanisław, 2002, Fizjologia Roślin, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 589
- ↑ Kopcewicz Jan, Lewak Stanisław, 2002, Fizjologia Roślin, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 597
- ↑ Marek Ples , Wstydliwa roślina, „Biologia w Szkole”, Forum Media Polska Sp. z o.o., str. 52-56 .
- ↑ Kopcewicz Jan, Lewak Stanisław, 2002, Fizjologia Roślin, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 599