Rudaczek szarouchy
| Selasphorus heloisa[1] | |||
| (Lesson & De Lattre, 1839) | |||
_(8079384589).jpg) Samiec | |||
 Samica | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
rudaczek szarouchy | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Rudaczek szarouchy[4], trzmielak większy[5] (Selasphorus heloisa) – gatunek małego ptaka z rodziny kolibrowatych (Trochilidae). Jest endemitem Meksyku. Nie jest zagrożony wyginięciem.
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Rudaczek szarouchy jest blisko spokrewniony z rudaczkiem lśniącym (S. ellioti), niekiedy łączono je w jeden gatunek[2]; oba te taksony bywały też wydzielane do osobnego rodzaju Atthis[2][4], jednak badania filogenetyczne wykazały, że rodzaj ten jest osadzony w Selasphorus[6]. Wyróżnia się dwa podgatunki S. heloisa: nominatywny i S. h. margarethae[2][6]. W 1898 roku opisano też takson morcomi na podstawie dwóch okazów samic odłowionych w 1896 roku w górach Huachuca w południowej Arizonie (południowo-zachodnie USA)[7]; jest on obecnie zwykle traktowany jako synonim podgatunku nominatywnego[2], choć nie wszyscy autorzy się z tym zgadzają[7].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Rudaczek szarouchy osiąga całkowitą długość ciała od 7 do 7,5 centymetra[8], a waży około 2,2 grama[8][9], co czyni go jednym z najmniejszych ptaków świata[10]. Dziób mierzy średnio 12,1 mm u samców i 12,4 mm u samic[8], ogon średnio 20,7 mm u samców i 21,2 mm u samic[8].
Wierzch część ciała metalicznie brązowo-zielona, złoto-brązowa[8] bądź zielona[10]. Spód ciała w większości biały[8]. Białe plamy za i pod okiem. Boki ciała cynamonowe (u samicy kolor ten jest bardziej intensywny)[8]. Samiec posiada na gardle kołnierz w kolorze magenta, a samica ma gardło białe z brązowymi prążkami[11]. Ogon zaokrąglony, w czerwono-brązowe paski wraz z białymi końcówkami zewnętrznymi piór. Dziób krótki, matowo czarny[8].
Zasięg występowania i środowisko[edytuj | edytuj kod]
Poszczególne podgatunki zamieszkują[6]:
- S. h. margarethae – północno-zachodni i zachodni Meksyk
- S. h. heloisa – północno-wschodni, środkowy i południowy Meksyk
Dwa okazy pozyskane w 1896 roku w Arizonie były jedynymi ptakami tego gatunku stwierdzonymi kiedykolwiek na terytorium USA[7], prawdopodobnie były to osobniki zabłąkane[2].
Rudaczek szarouchy zamieszkuje górskie lasy mgliste i wilgotne lasy sosnowo-dębowe[8][12], a także przyległe obszary krzewiaste[8]. Spotykany w przedziale wysokości od 1500 do 3000 m n.p.m.[3] Gatunek uznawany jest za osiadły, choć przypuszcza się, że może podejmować migracje wysokościowe w zależności od pory roku[12].
Pożywienie[edytuj | edytuj kod]
Rudaczki szarouche żywią się głównie nektarem pochodzącym z kolorowych, pachnących, małych kwiatów drzew, roślin zielnych, krzewów i epifitów; dziennie potrafią odwiedzić nawet do 1500 kwiatów. Preferują kwiaty o największej zawartości sacharozy. Zjadają też nieco owadów i pająków, zwłaszcza w sezonie lęgowym[10].
Status[edytuj | edytuj kod]
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje rudaczka szarouchego za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Liczebność populacji, według szacunków organizacji Partners in Flight z 2008 roku, mieści się w przedziale 50–500 tysięcy osobników. Trend liczebności populacji uznawany jest za stabilny[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Selasphorus heloisa, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d e f Bumblebee Hummingbird (Atthis heloisa). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-16)]. (ang.).
- ↑ a b c Selasphorus heloisa, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Mellisugini Gray,GR, 1848 (wersja: 2021-01-20). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-04-17].
- ↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 157, 1999.
- ↑ a b c F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Hummingbirds. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-04-17]. (ang.).
- ↑ a b c Christopher W. Swarth. The Bumblebee Hummingbirds (Atthis heloisa) of Ramsey Canyon Revisited. „Western Birds”. 49 (4), s. 270–276, 2018. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j Arizmendi, M. d. C., C. I. Rodríguez-Flores, C. A. Soberanes-González, and T. S. Schulenberg: Bumblebee Hummingbird (Atthis heloisa), version 1.0. [w:] Neotropical Birds Online (T. S. Schulenberg, Editor) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2013. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-05-08)]. (ang.).
- ↑ John B. Dunning, Jr. (red.): CRC Handbook of Avian Body Masses. CRC Press, 1992, s. 118. ISBN 0-8493-4258-9.
- ↑ a b c Bumblebee Hummingbirds. [w:] BeautyOfBirds.com [on-line]. Avianweb LLC. [dostęp 2021-04-17]. (ang.).
- ↑ Selasphorus heloisa (trzmielak większy), [w:] Avibase [online] [dostęp 2021-04-16].
- ↑ a b Rubén Ortega-Álvarez, Esteban Berrones Benítez, Israel Medina Mena, Leonel Valdez Cano, Leonel Bautista Bautista, Rafael Calderón-Parra. Notes on the breeding behavior of the Bumblebee Hummingbird (Atthis heloisa), an endemic species of Mexico: nest, courtship displays, and altitudinal movements. „The Wilson Journal of Ornithology”. 130 (3), s. 800-805, 2018. DOI: 10.1676/17-067.1. (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).