Sawa Kowtoniuk

Sawa Kowtoniuk

Сава Ковтонюк

Data urodzenia	1888
Data śmierci	ok. 1970
Zawód, zajęcie	rolnik, listonosz
Miejsce zamieszkania	Kisielin
Narodowość	Ukrainiec
Małżeństwo	Ustyna Kowtoniuk
Dzieci	Wołodymyr, Olha
Odznaczenia

Sawa Kowtoniuk, ukr. Сава Ковтонюк (ur. 1888, zm. ok. 1970) – ukraiński rolnik i listonosz zaangażowany w pomoc Polakom podczas rzezi wołyńskiej.

Sawa Kowtoniuk tuż przed rozpoczęciem I wojny światowej rozpoczął służbę wojskową w marynarce Imperium Rosyjskiego. Po opuszczeniu wojska wziął ślub z Ustyną i osiedlił się w zachodniej części wsi Kisielin na Wołyniu, gdzie prowadzili gospodarstwo rolne. Mieli dwójkę dzieci: Wołodymyra i Olhę.

11 lipca 1943 roku oddziały OUN-UPA zamordowały w kościele w Kisielinie ok. 90 Polaków uczestniczących w niedzielnej mszy, a w okolicznym lesie pojawili się uzbrojeni ludzie, co oznaczało, że wszystkim mieszkającym w okolicy Polakom grozi śmierć z rąk członków OUN-UPA. Kowtoniukowie zdecydowali się ukryć w swoim gospodarstwie rodziny: Sławińskich, Romanowskich, Maciaszków oraz Okólskich. Żywili ich także na swój koszt. 15 lipca Kowtoniukowie ocenili, że ryzyko natknięcia się na członków OUN-UPA zmalało, ponieważ byli zajęci atakami w innych miejscowościach. Sawa poprowadził wtedy część Polaków do majątku Lipińskiego w Zaturcach. Jako że był on zajęty przez Niemców, uznano, że Polacy mają tam większe szanse na przeżycie. Jedną z osób, która w ten sposób doczekała końca wojny, była Stanisława Sławińska. Inni Polacy przebywali u Kowtoniuków do 8 sierpnia 1943 roku. Romanie Jurkowskiej Sawa pomógł odkopać ciało jej ojca z prowizorycznego grobu i przenieść je na cmentarz.

Jako że za pomoc udzieloną Polakom groziła śmierć, Sawa zgłosił się dobrowolnie na wyjazd na roboty do Niemiec. Po zakończeniu II wojny światowej przez pewien czas mieszkał w Polsce. Ostatecznie wrócił do Kisielina, gdzie pracował jako listonosz. Zmarł około 1970 roku. W 1975 roku do Kisielina przyjechali ocaleni Sławińscy, którzy spotkali się z Ustyną (zm. ok. 1980 roku).

W 2023 roku za swoją postawę podczas uroczystości w Belwederze w Warszawie małżeństwo Kowtoniuków zostało pośmiertnie wyróżnione Medalami Virtus et Fraternitas.