Stanisław Brzozowy
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Pochodzenie | |
| Data śmierci | |
| Gatunki | |
| Zawód |
śpiewak |
Stanisław Brzozowy (ur. 1901 w Krobi[1], zm. 12 czerwca 1980[2][3]) – polski śpiewak ludowy, najlepszy tradycyjny śpiewak kurpiowski, najciekawszy z utrwalonych fonograficznie w II połowie XX wieku śpiewających mężczyzn z Puszczy Zielonej[3].
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodził się i mieszkał w Krobi, skąd pochodził jego ojciec[1], Leon, który był wybitnym śpiewakiem[4]. Matka Stanisława pochodziła z Gibałki. Brzozowy wyjechał z rodzinnej wsi tylko do wojska (służył w Stryju i Tarnopolu w latach 1922–1924) oraz jednorazowo na 6 tygodni do pracy sezonowej w Prusach Wschodnich. W czasie służby wojskowej próbował grać na kornecie. Pracował w ośmiohektarowym gospodarstwie rolnym. Polował na drobną zwierzynę za pomocą własnoręcznie wykonanej dubeltówki[1].
Cała jego rodzina była muzykalna. Brzozowy opanował szeroki repertuar pieśni leśnych i weselnych. Jego śpiew charakteryzują: zagięcia melodii, glissanda, pełny głos i daleka nośność, szeptany przedtakt, apokopy. Jeśli śpiewał na siedząco, to przykładał dłoń do zwiniętego ku głowie ucha. Walory dynamiczne i brzmienie głosu było dla Brzozowego ważniejsze niż przekaz słowny, co zbliżało go do śpiewu mężczyzn z Polesia. W ciągu 30 lat, które minęły między pierwszymi nagraniami, jakich dokonano na potrzeby Państwowego Instytutu Sztuki (dziś IS PAN), a ostatnimi nagraniami, nie zaszły żadne zasadnicze zmiany w śpiewie Brzozowego[1].
Z żoną Marianną z Golanów miał 5 dzieci[2], m.in. Marię (1936), Czesławę (ur. 1938)[1] i Genowefę[5]. Od 1979 pomieszkiwał u nich, przebywając albo w Rzekuniu, albo w Mrągowie[1]. Zmarł na nowotwór[2].
Spuścizna[edytuj | edytuj kod]
Pracownicy Państwowego Instytutu Sztuki nagrali Stanisława Brzozowego w Krobi w latach 1952, 1956, 1978 i 1980. Zazwyczaj śpiewał sam, czasami w duecie[1]. W 1979 nagrano Brzozowego w domu jego córki Marii Orzech, nauczycielki mieszkającej w Rzekuniu. W 1978 Brzozowy śpiewał z Rozalią Pabich. Nagrania przechowywane są w Zbiorach Fonograficznych Instytutu Sztuki PAN[3]. Niektóre nagrania są dostępne online[6].
Głos Brzozowego zaprezentowano na płycie „Hen, gdzie piaski i moczary, gdzie zielone zawsze bory. Pieśni Puszczy Kurpiowskiej” wydanej przez Instytut Sztuki PAN[7] oraz na płycie „Pologne: Chansons et danses populaires” wydawnictwa VDE[8][9].
Repertuar Stanisława Brzozowego przekazuje jego córka, śpiewaczka Genowefa Lenarcik[2][5].
Młodzi śpiewacy z miast uczyli się pieśni Stanisława Brzozowego z nagrań. Działanie to było częścią Międzynarodowej Szkoły Muzyki Tradycyjnej prowadzonej przez Fundację „Muzyka kresów”[3].
Repertuar Stanisława Brzozowego i jego wpływ na rodzinę oraz kontynuatorów bada Olga Kozieł, absolwentka muzykologii na Uniwersytecie Warszawskim, śpiewaczka[3][4]. W 2021 obroniła pracę magisterską pt. Z badań nad stylem wykonawczym kurpiowskich pieśni ludowych. Stanisław Brzozowy (1901–1980) – jego osobowość, repertuar i kontynuacja w XXI wieku[10].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g Piotr Dahlig, Stanisław Brzozowy (1901–1983) jako klasyk wśród śpiewaków ludowych, „Przegląd Muzykologiczny” (3), 2003, s. 5–22, ISSN 1643-3319 [dostęp 2022-09-05].
- ↑ a b c d Paweł Franczak, WIEŚ: Śpiewa Stanisław Brzozowy [online], dwutygodnik.com [dostęp 2022-09-05] (pol.).
- ↑ a b c d e Piotr Dahlig, Stanisław Brzozowy [online], muzykatradycyjna.pl [dostęp 2022-09-05] (pol.).
- ↑ a b Olga Kozieł, Pieśni Stanisława Brzozowego [online], Olga Kozieł, 13 lutego 2020 [dostęp 2022-09-05] (ang.).
- ↑ a b Raphael Rogiński i Genowefa Lenarcik, „Żywizna” [online], PolskieRadio.pl [dostęp 2022-09-05].
- ↑ DISMARC [online], dismarc.org [dostęp 2022-09-05].
- ↑ „Hen, gdzie piaski i moczary, gdzie zielone zawsze bory”. Pieśni Puszczy Kurpiowskiej: Etnofon [online], etnofon.pl [dostęp 2022-09-05].
- ↑ PointCulture, | PointCulture [online], pointculture.be [dostęp 2022-09-05].
- ↑ Pologne: Chansons et danses populaires – Poland: Folk Songs and Dances. 1993. [dostęp 2022-09-05].
- ↑ Z badań nad stylem wykonawczym kurpiowskich pieśni ludowych. Stanisław Brzozowy (1901–1980) – jego osobowość, repertuar i kontynuacja w XXI wieku – Prace – Katalog – Uniwersytet Warszawski – APD [online], apd.uw.edu.pl [dostęp 2022-09-05].