Stanisław Gierka
| |
 major piechoty
| |
| Pełne imię i nazwisko |
Stanisław Józef Gierka |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
20 marca 1898 |
| Data i miejsce śmierci |
9 kwietnia 1940 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1914–1940 |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki | |
| Stanowiska |
dowódca batalionu |
| Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa |
.jpg){kind=small}
| |
| Odznaczenia | |
       
| |
Stanisław Józef Gierka (ur. 20 marca 1898 w Myślenicach, zm. 9 kwietnia 1940 w Katyniu) – major piechoty Wojska Polskiego, działacz niepodległościowy, kawaler Orderu Virtuti Militari.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodził się 20 marca 1898 w Myślenicach, ówczesnym mieście powiatowym Królestwa Galicji i Lodomerii, w rodzinie Franciszka i Anny z Watychów[1][2][3]. Ukończył pięć klas w c. k. Gimnazjum w Myślenicach[4]. Od 1910 należał do drużyny skautowej im. Tadeusza Kościuszki, a w 1912 wstąpił do „Sokoła”[5].
2 sierpnia 1914 wstąpił do Legionów Polskich i razem z myślenicką drużyną „Sokoła” wcielony do 12. kompanii 2 pułku piechoty[6][3]. „Po kilku tygodniach ćwiczeń został zwolniony jako fizycznie do służby wojskowej za słaby”[6]. W styczniu 1915 został przyjęty do kompanii saperów I Brygady Legionów Polskich[6]. Brał udział w bitwach pod Łowczówkiem, walkach nad Nidą, budowie mostów na Turią i Stochodem, fortyfikacji Kowla, w bitwie pod Kostiuchnówką i walkach pozycyjnych pod Stowygorożem w 1915.
Za walki nad Nidą w styczniu 1915, w których m.in. ochotniczo wziął udział w niebezpiecznym zadaniu zwiadowczym i zdobył cenne informacje o nieprzyjacielu został odznaczony Orderem Virtuti Militari[3]. W marcu 1917, po ukończeniu szkoły podoficerskiej, został awansowany na kaprala[6].
Jesienią 1917 wcielony do armii austriackiej, walczył na froncie włoskim. Po upadku Austrii wrócił do Myślenic i służył w POW.
W listopadzie 1918 zgłosił się do 5 pułku piechoty (kompania techniczna). Brał udział w obronie Lwowa. W marcu 1919 przeniesiony do 1 pułku piechoty, walczył w wojnie z bolszewikami do lipca 1920. Odkomenderowany w stopniu starszego sierżanta do Wielkopolskiej Szkoły Podchorążych Piechoty w Bydgoszczy, w charakterze ucznia VI klasy[7]. 4 stycznia 1921, po ukończeniu kursu i dwutygodniowy urlopie, został przydzielony do bydgoskiej szkoły, późniejszej Oficerskiej Szkoły dla Podoficerów na stanowisko instruktora[8][9][10][11]. 27 kwietnia 1921 został mianowany podporucznikiem w piechocie z dniem 1 kwietnia 1921[12]. 3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu podporucznika ze starszeństwem od 1 czerwca 1919 i 68. lokatą w korpusie oficerów piechoty[13]. 12 lutego 1923 prezydent RP awansował go z dniem 1 stycznia 1923 na porucznika ze starszeństwem z 1 czerwca 1920 i 17. lokatą w korpusie oficerów piechoty[14]. Od 21 sierpnia 1928 w 15 pułku piechoty[15]. 2 kwietnia 1929 prezydent RP nadał mu z dniem 1 stycznia 1929 stopień kapitana w korpusie oficerów piechoty i 23. lokatą[16][17]. Następnie przeniesiony do 61 pułku piechoty w Bydgoszczy[18][19][20]. W 1935 został komendantem Obwodu PW w 61 pp. Na stopień majora został awansowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1936 i 116. lokatą w korpusie oficerów piechoty[17][21]. 8 marca 1937[15] przeniesiony do 9 pułku piechoty w Zamościu na stanowisko dowódcy I batalionu[22].
Dostał się we wrześniu 1939 do niewoli radzieckiej, osadzony w obozie jenieckim w Kozielsku, zamordowany w Katyniu[15].
5 października 2007 minister obrony narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie na stopień podpułkownika[23]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007, w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.
Stanisław Gierka był żonaty z Łucją z Urbanowskich, z którą miał córkę Irenę[15] (ur. 9 lutego 1924)[4].
Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 7478[1] – 17 maja 1922[24][15]
- Krzyż Niepodległości – 17 września 1932 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”[25]
- Krzyż Walecznych – 1922[5][15]
- Srebrny Krzyż Zasługi – 10 listopada 1928 „w uznaniu zasług, położonych na polu pracy w poszczególnych działach wojskowości”[26][27]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921[5]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości[5]
- Odznaka „Za wierną służbę” – 23 lipca 1916[28]
- Odznaka pamiątkowa „Orlęta”
- Odznaka pamiątkowa 1 Pułku Piechoty Legionów[29]
- Państwowa Odznaka Sportowa[29]
- łotewski Medal Pamiątkowy 1918-1928 – 6 sierpnia 1929[30][5]
- Brązowy Medal Waleczności[31]
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- jeńcy polscy w niewoli radzieckiej (od 1939 roku)
- obozy NKWD dla jeńców polskich
- ofiary zbrodni katyńskiej – zamordowani w Katyniu
- zbrodnia katyńska
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Kolekcja ↓, s. 1.
- ↑ Gierka Stanisław Józef, ps. „Gierkowski” - Żołnierze Niepodległości [online], zolnierze-niepodleglosci.pl [dostęp 2022-09-20].
- ↑ a b c Polak (red.) 1993 ↓, s. 59.
- ↑ a b Kolekcja ↓, s. 2.
- ↑ a b c d e Kolekcja ↓, s. 3.
- ↑ a b c d Kolekcja ↓, s. 4.
- ↑ Szkic historyczny 1924 ↓, s. 80.
- ↑ Szkic historyczny 1924 ↓, s. 37.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 125, 446, 1510.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 121, 389, 1373.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 146, 243, 1096.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 18 z 7 maja 1921 roku, s. 903.
- ↑ Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 123.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 15 lutego 1923, s. 90.
- ↑ a b c d e f Polak (red.) 1993 ↓, s. 58.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 3 kwietnia 1929, s. 107.
- ↑ a b Rybka i Stepan 2021 ↓, s. 380.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 70, 589.
- ↑ Lista starszeństwa 1933 ↓, s. 70.
- ↑ Lista starszeństwa 1935 ↓, s. 67.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 27.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 558.
- ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 58 z 23 grudnia 1922, s. 962.
- ↑ M.P. z 1932 r. nr 217, poz. 249.
- ↑ Monitor Polski nr 260, poz. 636. 1928-11-10. [dostęp 2023-01-19].
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 15 z 11 listopada 1928, s. 417.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 1 foto, 4, 6.
- ↑ a b Kolekcja ↓, s. 1 foto.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 12 z 6 sierpnia 1929, s. 239.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 6.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Gierka Stanisław. [w:] Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari, sygn. I.482.8-575 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-01-22].
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty 1 lipca 1933. Warszawa: Przegląd Piechoty, 1933.
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty. 5 czerwiec 1935. Warszawa: Departament Piechoty Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1935.
- Wielkopolska Szkoła Podchorążych Piechoty. Szkic historyczny z 55-ma ilustracjami. Jan Załuska (red.). Bydgoszcz: Zakłady Graficzne Instytutu Wydawniczego „Biblioteka Polska”, 1924.
- Kazimierz Banaszek, Krystyna Wanda Roman, Zdzisław Sawicki: Kawalerowie Orderu Virtuti Militari w mogiłach katyńskich. Kapituła Orderu Wojennego Virtuti Militari, 2000. ISBN 83-87893-79-X.
- Jan Kiński, Helena Malanowska, Urszula Olech, Wacław Ryżewski, Janina Snitko-Rzeszut, Teresa Żach: Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Marek Tarczyński (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2000. ISBN 83-905590-7-2.
- Bogusław Polak (red.): Kawalerowie Virtuti Militari 1792–1945. T. 2/2. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Koszalinie, 1993. ISBN 83-900510-0-1.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935–1939. Wyd. 2 poszerzone. Warszawa: Wydawnictwo Tetragon Sp. z o.o., 2021. ISBN 978-83-66687-09-7.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
- Członkowie Polskiej Organizacji Wojskowej
- Dowódcy batalionów 9 Pułku Piechoty Legionów
- Jeńcy polscy w niewoli radzieckiej (kampania wrześniowa)
- Ludzie urodzeni w Myślenicach
- Majorowie piechoty II Rzeczypospolitej
- Odznaczeni Krzyżem Niepodległości
- Odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Krzyżem Walecznych (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
- Odznaczeni Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918–1921
- Odznaczeni odznaką pamiątkową „Orlęta”
- Odznaczeni Odznaką „Za wierną służbę”
- Odznaczeni Państwową Odznaką Sportową
- Odznaczeni Srebrnym Krzyżem Zasługi (II Rzeczpospolita)
- Oficerowie Wojska Polskiego zamordowani w Katyniu
- Polacy odznaczeni Medalem 10 Rocznicy Wojny Niepodległościowej
- Polacy odznaczeni Medalem Waleczności
- Uczestnicy bitwy o Lwów 1918–1919 (strona polska)
- Uczestnicy bitwy pod Kostiuchnówką 1916
- Uczestnicy kampanii wrześniowej (strona polska)
- Uczestnicy wojny polsko-bolszewickiej (strona polska)
- Urodzeni w 1898
- Zmarli w 1940
- Żołnierze Legionów Polskich 1914–1918