Sterjo Spasse
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
12 września 1989 |
| Narodowość |
macedońska |
| Język |
albański |
| Dziedzina sztuki | |
| Ważne dzieła | |
|
Nga jeta në jetë - Pse!? | |
.svg){kind=small}
| |
Sterjo Spasse (ur. 14 sierpnia 1914 we wsi Gollomboç w okręgu Korcza, zm. 12 września 1989 w Tiranie[1]) – albański pisarz, pochodzenia macedońskiego.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Pochodził z rodziny chłopskiej pochodzenia macedońskiego, mieszkającej nad jeziorem Prespa. W 1932 ukończył szkołę pedagogiczną w Elbasanie (Shkolla Normale)[1]. W tym samym roku rozpoczął pracę nauczyciela w wiejskiej szkole w Derviçan, w pobliżu Gjirokastry, a następnie w Voskopojë. Był jednym z twórców pisma Normalisti, wydawanego do roku 1937, w którym prowadził rubrykę poświęconą zagadnieniom edukacji. Po zakończeniu II wojny światowej pracował jako inspektor w ministerstwie oświaty (Wydział podręczników szkolnych), wtedy też założył pismo Shkolla e re (Nowa szkoła)[1]. Z czasem w pełni poświęcił się pracy pisarza.
Pierwsze utwory pisał w czasie, kiedy uczył się w szkole pedagogicznej, jednak pierwszych wydań swojej prozy doczekał się w czasie pracy w wiejskich szkołach[1]. Powstało wtedy najbardziej znane dzieło Spasse Nga jeta në jetë - Pse!?. Podobnie jak inny znany pisarz tego okresu - Haki Stërmilli, Spasse pisał swój utwór w konwencji dziennika, opisującego tragiczny los intelektualisty (Gjona Zaveriego) w zacofanym społeczeństwie albańskiej wsi. Dzieło to poprzez swoją nihilistyczną konwencję zyskało określenie roman i mohimit (powieść zaprzeczenia). W okresie powojennym powieść Spasse uznano za jedno z największych osiągnięć albańskiej prozy XX w. Kolejne powieści, wydane już w okresie powojennym w pełni związały Autora z nurtem socrealizmu.
Oprócz literatury pięknej pozostawił po sobie także podręczniki szkolne (Gramatyka albańska, Literatura obca) oraz tłumaczenia dzieł z języka angielskiego i francuskiego: Nędznicy Victora Hugo i Chaty wuja Toma - Harriet Beecher Stowe. W 1951 opracował i wydał antologię poezji bułgarskiej w języku albańskim. Od 1959 był wiceprzewodniczącym Towarzystwa Przyjaźni Albańsko-Chińskiej.
Syn Sterjo Spasse - Ilinden jest także pisarzem. Imię pisarza nosi jedna z ulic w północnej części Tirany. We wsi Pustec k. Korczy znajduje się popiersie pisarza.
Dzieła[edytuj | edytuj kod]
- 1934: Kurorë rinije (Korona młodości)
- 1935: Nga jetë në jetë - Pse!?, (Z życia do życia - Dlaczego ?), Korça, wyd. Drita.
- 1952: Ata nuk ishin vetëm (Nie byli osamotnieni)
- 1955: Afërdita përsëri në fshat (Aferdita ponownie we wsi)
- 1955: Përsëri në fshat (Znowu we wsi, powieść)
- 1956: Fshati i ri : tregime, përshkrime, reportazhe
- 1958: Të fala nga fshati : tregime për pionierë e për te rinj
- 1965: Buzë liqenit (Brzeg jeziora)
- 1966: Sokolesha.
- 1968: Të fala nga fshati (Pozdrowienia ze wsi).
- 1972: Zjarre. (Ogień)
- 1978: Ja vdekje, ja liri (Śmierć lub wolność)
- 1983: Kryengritësit. (Powstańcy)
- 1989: O sot, o kurr!.
- 2000: Letra nipit tim Arian : (Nga Maqedonia dhe Kosova-1975)
Tłumaczenia polskie[edytuj | edytuj kod]
- 1960: Nie byli osamotnieni, tłum. z ros. J.Orłowski, Z.Stankiewicz, wyd.KiW
- rec. Kozłowski M., Nowe Książki 1961/4, s.228-229
Ekranizacje[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Sterjo Spasse, (1914- 1989) romansieri ndër më të njohurit e letërsisë shqipe [online], radiokosovaelire.com, 2023 (alb.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Gazetarë dhe publiciste shqiptare. Fjalor enciklopedik, red. Sejdin Cekani, Tirana 2006, ISBN 99943-678-5-4
- Robert Elsie: Historical Dictionary of Albania. Scarecrow Press: 2010, s. 427. ISBN 978-0-8108-6188-6.
- Strona poświęcona literaturze albańskiej. albanianliterature.net. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-27)].
- Vepra dhe jeta e Sterjo Spasses nderohen në Bibliotekën e Kongresit amerikan