Trzebiechów (wieś w powiecie zielonogórskim)
Na mapach: 
52°01′25″N 15°44′06″E/52,023611 15,735000
52°01′25″N 15°44′06″E/52,023611 15,735000
| wieś | |
 Pałac w Trzebiechowie, brama wjazdowa | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności |
1026 |
| Strefa numeracyjna |
68 |
| Kod pocztowy |
66-132[2] |
| Tablice rejestracyjne |
FZI |
| SIMC |
0915700 |
Położenie na mapie gminy Trzebiechów  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa lubuskiego  | |
Położenie na mapie powiatu zielonogórskiego  | |
| 52°01′25″N 15°44′06″E/52,023611 15,735000[1]
| |
| Strona internetowa | |
Trzebiechów (niem. Trebschen) – wieś w Polsce położona w województwie lubuskim, w powiecie zielonogórskim, w gminie Trzebiechów[3].
Położona w pradolinie Odry (Kotlina Kargowska) 40 km na wschód od Zielonej Góry. W latach 1975–1998 należała administracyjnie do województwa zielonogórskiego.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Istnieje od co najmniej XIII wieku. Od XV do połowy XVIII wieku własność pochodzącej z Czech rycerskiej rodziny von Troschke. Regularne, barokowe rozplanowanie zabudowy zachowane z XVIII wieku, gdy miejscowość otrzymała prawa miejskie (1707).
W XVIII wieku Trzebiechów przeżywał okres świetności, opierając swój rozwój na sukiennictwie istniejącym tu od drugiej połowy XVII wieku (osadnictwo sukienników ze Śląska). Rozwój przemysłu włókienniczego w okolicznych miejscowościach doprowadził jednak do marginalizacji Trzebiechowa, który w 1873 roku utracił prawa miejskie[4].
Punktem centralnym zabudowy jest główna droga (oś północ-południe), tworząca plac w swej środkowej, poszerzonej części.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[5]:
- kościół ewangelicki, obecnie rzymskokatolicki parafialny pod wezwaniem Wniebowzięcia NMP, klasycystyczny z 1823[6], znajduje się na południowym krańcu głównej drogi
- aleja dębowa, wzdłuż drogi do Ostrzyc, z końca XIX wieku
- aleja dębowa, wzdłuż drogi po wschodniej stronie parku, z XIX wieku
- zespół pałacowo-parkowy, z połowy XIX wieku, znajduje się na północnym krańcu głównej drogi:
- Pałac w Trzebiechowie, istnieje w swej renesansowej formie od XIX wieku, gdy wieloletnią przebudowę barokowej siedziby zakończył ówczesny właściciel Trzebiechowa – książę Henryk VII von Reuss. Obecnie w pałacu mieści się szkoła podstawowa, gimnazjum oraz baza noclegowa
- dwie oficyny związane z pałacem, klasycystyczne powstałe na początku XIX w., w jednej obecnie mieści się Urząd Gminy oraz Trzebiechowski Ośrodek Kultury, znajdują się w otoczeniu pałacu
- park krajobrazowy istniejący tu od 1670 roku, rozciąga się na północ od pałacu, część południową wieńczy reprezentacyjna brama wjazdowa; obecnie park w stylu angielskim założony w XIX wieku na 12 ha. Na jego terenie stwierdzono występowanie ok. 300 gatunków roślin naczyniowych, z czego ok. 40 gatunków to drzewa. Wiele z nich to pomniki przyrody, głównie dęby szypułkowe, lipy szerokolistne i drobnolistne oraz buki. Inne występujące tu drzewa to olsze, graby, jesiony, klony, platany, wiązy oraz gatunki obce takie jak cypryśnik błotny, cyprysik nutkajski, choina kanadyjska, daglezja zielona, modrzew japoński, świerk kłujący, sosna wejmutka, kasztan jadalny, dąb czerwony, klon tatarski, platan klonolistny, magnolia pośrednia. Autorem założenia parkowego był znany ogrodnik Paul Lorenz z Zwickau[6].
- zespół sanatoryjny, ul. Sulechowska 1, z lat 1903–1905; na początku XX wieku Trzebiechów zyskał pewną popularność jako miejscowość o charakterze uzdrowiskowym. Z inicjatywy księżnej Marii Aleksandry, żony księcia Henryka VII, powstał tu okazały ośrodek sanatoryjny wraz z parkiem; przemianowany w 1920 roku na sanatorium przeciwgruźlicze. Po wojnie większość budynków sanatorium utrzymała swe uzdrowiskowe funkcje i zachowała pierwotną architekturę. Obecnie mieści się tu Dom pomocy społecznej. Na początku XXI wieku o Trzebiechowie zrobiło się głośno, gdy odkryto, iż wystrój i wyposażenie wnętrz w budynkach sanatorium zaprojektował jeden z czołowych twórców secesji – Henry van de Velde. Duża część unikatowego wyposażenia, jedynego w Polsce dzieła artysty, zachowała się w stanie niezmienionym do dnia dzisiejszego i jest udostępniana zwiedzającym. Cały kompleks zajmuje 2,5 ha:
- sanatorium budynek główny
- budynek administracyjny
- łącznik galeria
- dom mieszkalny z portiernią
- stolarnia
- wiata
- garaże
- świniarania, obecnie warsztaty
- kostnica
- park
- ogrodzenie z bramą.
inne obiekty zespołu pałacowego:
- ujeżdżalnia koni wraz ze stajniami, w których po II wojnie światowej mieściły się Państwowe Zakłady Zbożowe przejęte przez gminę w 1998 roku na halę sportową wraz z zapleczem.
Znane osoby urodzone w Trzebiechowie[edytuj | edytuj kod]
- Eleonora Karolina Gasparina Luisa – księżniczka Reuss-Köstritz, królowa Bułgarów jako żona Ferdynanda I
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 140939
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1310 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ https://www.digitale-sammlungen.de/de/view/bsb11031819?q=%28amtsblatt+frankfurt+1873%29&page=412,413 Dziennik Urzędowy Rejencji we Frankfurcie n. Odrą z 1873, Nr 49, str. 289]
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. lubuskiego - stan na 31.12.2012 r.. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 112-113. [dostęp 2013-03-02].
- ↑ a b Ten lubuski pałac przypomina Hogwart! To przepiękna budowla z obszernym dziedzińcem i bogatym parkiem
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Barbara Bielinis-Kopeć: Prace konserwatorsko-restauratorskie i badania nad pierwotna kolorystyką wnętrz dawnego sanatorium w Trzebiechowie prowadzone w latach 2004–2005 r., w: Lubuskie Materiały Konserwatorskie, tom 3 (2005/2006), Zielona Góra 2006.
- Barbara Bielinis-Kopeć: Sprawozdanie z przebiegu prac konserwatorskich przeprowadzonych na kamizelce wydobytej w kościele p.w. św. Michała Archanioła w Brzozie, w: Lubuskie Materiały Konserwatorskie, tom 2 (2004), Zielona Góra 2004.
- Barbara Bielinis-Kopeć: Sanatorium w Trzebiechowie- przeszłość i teraźniejszość, w: Lubuskie Materiały Konserwatorskie, tom 1 (2003), Zielona Góra 2003.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Van de Velde i Sanatorium w Trzebiechowie – historia, zdjęcia, informacje praktyczne
- Trzebiechów na starych pocztówkach
