Tsunetami Sano
 Hrabia Tsunetami Sano | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Miejsce spoczynku |
Tokio |
| Zawód, zajęcie |
lekarz, polityk |
| Narodowość | |
| Edukacja |
szkoła samurajów |
| Alma Mater | |
| Uczelnia |
Szkoła Marynarki Wojennej w Nagasaki |
| Rodzice |
syn samuraja z klanu Saga |
| Dzieci |
Tsuneha Sano, admirał, twórca Scout Association of Japan |
Tsunetami Sano (jap. 佐野 常民 Sano Tsunetami; ur. 8 lutego 1823[a], Saga, zm. 7 grudnia 1902) – japoński mąż stanu, współtwórca Muzeum Narodowego w Tokio, pionier japońskiej marynarki wojennej, założyciel i pierwszy prezes filantropijnego stowarzyszenia Hakuaisha (博愛社, 1877), przekształconego w roku 1887 w Japoński Czerwony Krzyż (jap. 日本赤十字社 Nippon Sekijūjisha), jeden z Siedmiu Mędrców z Saga.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Pochodzenie i edukacja[edytuj | edytuj kod]
Był piątym synem Saburōzaemona Shimomury, samuraja z domeny Saga, w ówczesnej prowincji Hizen, na wyspie Kiusiu. Urodził się we wsi Hayatsue w 1823 roku, u schyłku okresu Edo, w niespokojnych latach historii Japonii, w których narastały konflikty wewnętrzne i była przełamywana wieloletnia izolacja państwa (zob. Sakoku, restauracja Meiji).
W dziewiątym roku życia został adoptowany przez dr. Tsuneyoshi (Jōchō) Sano. Uczył się w klanowej szkole Kōdōkan, a następnie studiował i podejmował badania w Edo, Osace i Kioto. Jego mistrzem w dziedzinie medycyny był dr Kōan Ogata, wprowadzający w Japonii zasady medycyny zachodniej[1][2]. Jego szkołę o nazwie Tekijuku (później Uniwersytet Osakijski) opuściło ok. 1000 absolwentów, którzy są uważani za współtwórców nowoczesnej Japonii, we wczesnym okresie Meiji[3].
Działalność w dziedzinie techniki[edytuj | edytuj kod]
Tsunetami Sano wykazywał również zainteresowania i zdolności techniczne. Interesował się np. przemysłem stoczniowym i nawigacją, co było związane z przekonaniem o konieczności nawiązania kontaktów Japonii z resztą świata. Został zaproszony do klanu Saga (佐賀藩, Saga-han)[b], który prowadził w Nagasaki badania w dziedzinie fizyki i chemii oraz eksperymenty techniczne, dotyczące m.in. silników parowych, konstrukcji pojazdów lądowych i statków z napędem parowym, telegrafu[4][5]. Tsunetami Sano zabiegał o zakupy statków w stoczniach Europy Zachodniej i rozwój stoczni klanu (w roku 1863 wybudowano pierwszy japoński parowiec, statek badawczy)[5]. W szkole marynarki wojennej w Nagasaki – rozwijanej z pomocą holenderskiego oficera marynarki, jako konsultanta – prowadził wykłady dotyczące różnorodnych nowych technologii[1][4].
VI i VII Wystawa Światowa i Muzeum Narodowe[edytuj | edytuj kod]
W roku 1867 klan wysłał Sano do Paryża, na szóstą Wystawę Światową.
Kolejną wystawę organizowano w Wiedniu z okazji 25-lecia panowania cesarza Franciszka Józefa I (1873). W roku 1871 Japonia po raz pierwszy została oficjalnie zaproszona do udziału. W tym samym roku utworzono zespół, któremu polecono przygotowanie pierwszej ekspozycji japońskiej (m.in. Shigenobu Ōkuma i Tsunetami Sano). Sano był przekonany, że udział w Wystawie pozwoli pokazać reszcie świata tradycyjne umiejętności Japończyków, a równocześnie wypromować nowe produkty sztuki i rzemiosła i zwiększyć ich eksport niezbędny dla gospodarczego rozwoju kraju[c]. Sporządził listę produktów, wytwarzanych we wszystkich prefekturach, i zgromadził po dwa egzemplarze tych produktów, tworząc równocześnie ekspozycję zagraniczną i zbiór muzeum krajowego[6].
Tsunetami Sano pełnił w Wiedniu funkcję wiceprzewodniczącego japońskiej delegacji. W jej skład wchodziły 72 osoby: urzędnicy, tłumacze, architekci, architekci krajobrazu. Delegowano ponadto 24 inżynierów, których zadaniem było poznanie wiodących zachodnich technologii[6].
W pawilonie japońskim eksponowano tradycyjne artykuły użytkowe i dekoracyjne, np. ceramikę, wyroby zdobione techniką cloisonné, wyroby z laki, tekstylia. Pokazano m.in. makiety posągu Buddy Amidy ze świątyni Kōtoku-in w Kamakurze i pięciopiętrowej pagody ze świątyni Yanaka Tennō-ji w Tokio[d]. Oddzielnie od głównej ekspozycji odtworzono japoński ogród z sanktuarium, który budził wielkie zainteresowanie zwiedzających. Łącznie japońską ekspozycję w wiedeńskim Praterze nad Dunajem odwiedziło – w okresie trwania Expo 1873 (1 maja–2 listopada 1873) – 7 225 tys. osób[6].
Po zamknięciu wystawy i powrocie do kraju Tsunetami Sano opracował 16-częściowy, 96-tomowy raport, który przedstawił rządowi w roku 1875. W opracowaniu znalazła się część dotycząca Muzeum Narodowego w Tokio. W opracowaniu zamieszczono m.in. ekspertyzy niemieckiego uczonego, Gottfrieda Wagenera (opracowane na zamówienie Sano). Zdecydowanie apelował w nich o utworzenie w Japonii nowoczesnego muzeum, w którym byłyby eksponowane nie tylko dzieła sztuki, ale również technika i przemysł[6].
Hakuaisha i Japoński Czerwony Krzyż[edytuj | edytuj kod]
W czasie organizacji i trwania VII Wystawy Światowej Sano poznał cele i organizację ruchu Czerwonego Krzyża. Stwierdził potrzebę stworzenia podobnego stowarzyszenia w Japonii i przystąpił do realizacji tego zamierzenia. W roku 1877, w czasie buntu Satsumy, utworzył stowarzyszenie filantropijne Hakuaisha (博愛社). W roku 1886 zostało ono uznane – na podstawie Konwencji Genewskiej z roku 1864 – za członka stowarzyszenia międzynarodowego, powstającego wówczas z inicjatywy H. Dunanta (pierwszego laureata Pokojowej Nagrody Nobla). W tym samym roku stowarzyszenie otworzyło w Tokio swój pierwszy szpital (w roku 1888 utworzono w tym szpitalu szkołę pielęgniarek). 2 września 1887 roku zostało uznane przez International Committee of the Red Cross, jako Japanese Red Cross Society (Japoński Czerwony Krzyż). Tsunetami Sano był pierwszym prezesem tego stowarzyszenia[1][5][7].
Stanowiska państwowe[edytuj | edytuj kod]
Tsunetami Sano pełnił liczne funkcje państwowe, m.in.: ministra finansów (1880-1881), przewodniczącego senatu (Genrō-in), członka tajnej rady doradczej przy cesarzu (Sūmitsu-in). W krótkim okresie (lipiec-sierpień 1892) był ministrem rolnictwa i handlu[1][5].
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
Dla upamiętnienia jego wkładu w budowę nowoczesnej Japonii utworzono Tsunetami Sano Memorial Museum (446-1 Hayatsuetsu Kawasoemachi, Saga, Saga Prefecture 840-2202)[8].
Jego dorobek i zasługi były tematem wielu publikacji[9]. Jedna z nich nosi wymowny tytuł A far-sighted man, Tsunetami Sano – człowiek dalekowzroczny[10].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Według ja.wikipedia: (28 grudnia 5 roku ery Bunsei)
- ↑ Członkiem klanu Saga był m.in. Hisashige Tanaka, który w roku 1875 utworzył zakład Tanaka Seizō-sho (jeden z prekursorów firmy Toshiba). Należeli do niego również m.in. Hiroshi Ishiguro, Kosuke Nakamura, Yi Tanaka).
- ↑ Meiji – okres rewolucyjnych zmian, które były początkiem drogi do współczesnego poziomu gospodarki Japonii.
- ↑ Zobacz – wygląd pagody na starych rysunkach według [www.d1.dion.ne.jp].
- ↑ Arisugawa Taruhito – przyrodni brat Arisugawy Takehito.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Sano, Tsunetami (1823–1902). [w:] Portraits of Modern Japanese Historical Figures [on-line]. www.ndl.go.jp. [dostęp 2013-10-22]. (ang.).
- ↑ Biografia Sano Jomin. [w:] Strona internetowa Tsunetami Sano Memorial Museum [on-line]. www.saganet.ne.jp. [dostęp 2013-10-23]. (jap.).
- ↑ Osaka University > 1838, Tekijuku. [w:] Strona internetowa Uniwersytetu [on-line]. www.osaka-u.ac.jp. [dostęp 2013-10-22]. (ang.).
- ↑ a b c d Tsunetami Sano. [w:] Prominent People of Minato City [on-line]. www.lib.city.minato.tokyo.jp. [dostęp 2013-10-22]. (ang.).
- ↑ a b c d The World's Fair in Vienna : The origin of the Japanese modern museum. [w:] Strona internetowa Tokyo National Museum [on-line]. www.tnm.jp/modules. [dostęp 2013-10-22]. (ang.).
- ↑ About Japanese Red Cross. [w:] Strona internetowa Japanese Red Cross Society [on-line]. www.jrc.or.jp. [dostęp 2015-12-03]. (ang.).
- ↑ Strona główna. [w:] Strona internetowa Tsunetami Sano Memorial Museum [on-line]. www.saganet.ne.jp. [dostęp 2013-10-23]. (jap.).
- ↑ Search results for 'su:Sano, Tsunetami, 1822-1902'. [w:] Wyszukiwarka WorldCat [on-line]. www.worldcat.org. [dostęp 2013-10-22]. (ang.).
- ↑ Hukuoka H.: A far-sighted man, Tsunetami Sano. [w:] Nihon Ishigaku Zasshi, 55 (2); inf. bibliogr. [on-line]. www.ncbi.nlm.nih.gov, czerwiec 2009. s. 140-141. [dostęp 2013-10-22]. (jap.).