Twórczość malarska Leonarda da Vinci

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Twórczość malarska Leonarda da Vinci obejmuje kilkanaście obrazów olejnych i fresków. Leonardo da Vinci uchodzi za jednego z najwybitniejszych malarzy w historii sztuki. Jego dzieła są porównywane z obrazami Michała Anioła i Rafaela[1].

Charakterystyczne dla twórczości Leonarda jest stosowanie sfumato: modelunku malarskiego o łagodnych przejściach światłocieniowych, który umożliwia zacieranie konturów. Tworząc obrazy opracowywał nowe techniki[1]. Nie wszystkie eksperymenty zakończył się sukcesem: do czasów współczesnych nie zachował się fresk Bitwa pod Anghiari[2], a Ostatnia Wieczerza znajduje się w złym stanie[3]. Wiele obrazów dopracowywał przez kilkanaście lat[1].

Leonardo uczył się malarstwa w warsztacie Andrei del Verrocchia. Tam opanował anatomię plastyczną, technikę rysunki, mechanikę, stosowanie światła i cieni[4]. Zachowały się studia draperii z czasów nauki u Verrocchia, powstałe ok. 1470 roku[5]. Jako uczeń Verrocchia Leonardo uczestniczył w malowaniu obrazów Tobiasz i Anioł (ok. 1468–1470 roku[6] lub 1470–1475[7]) oraz Chrzest Chrystusa (ok. 1470–1476)[8]. Na obrazie Tobiasz i Anioł Leonardo miał namalować rybę i psa[7][9]. Na Chrzcie Chrystusa autorstwa Leonarda jest anioł po lewej stronie. Ponadto Leonardo miał przemalować postać Jezusa i zamglony krajobraz[10][8][11].

Leonardo uważał, że malarstwo przewyższa poezję, rzeźbiarstwo czy też muzykę[12]. Uważał poezję za gorszą sztukę. Jego zdaniem malarz za pomocą jednego obrazu potrafił wyrazić tyle samo, co poeta za pomocą wielu słów[13]. Pogląd o wyższości malarstwa nad innymi dziedzinami sztuki był sprzeczny z obowiązującym wówczas poglądem, że malarstwo jest wyłącznie sztuką mechaniczną[12]. Leonardo porównywał malarstwo z innymi gałęziami sztuki podczas dyskusji (m.in podczas debaty zorganizowanej w Castello Sforzesco 9 lutego 1498 roku) oraz w prywatnych notatkach[14]. W notatkach podkreślał powiązanie malarstwa z zasadami perspektywy i optyki[13]. Notatki o malarstwie zostały wydane po śmierci Leonarda przez jego ucznia Francesca Melziego w zbiorze znanym dzisiaj jako Traktat o malarstwie[15][16].

Leonardo w latach 1490–1491 pracował nad traktatem o światłocieniu (chiaroscuro). Zdefiniował różne rodzaje źródeł światła (np.: światło pochodne, światło odbite) i jego odmiany, m.in.: aria restretta – światło wpadające przez okno i lumo libero – światło rozproszone w plenerze. Padanie światła na przedmiot określił mianem perchussione (uderzenie), podkreślając jego dynamiczny charakter. Leonardo zaznacza przy tym, iż światło i cień to najpewniejsze środki do poznania kształtów wszelkich ciał[17].

Większość obrazów została namalowana dla mecenasów i osób prywatnych[1].

Obrazy Leonarda Da Vinci[edytuj | edytuj kod]

Obraz Tytuł Data powstania Lokalizacja Uwagi
Zwiastowanie 1472–1476[18] Galeria Uffizi we Florencji[18] Brak zgody, czy Leonardo jest jedynym autorem obrazu czy też obraz namalowało kilku malarzy, z czego Leonardo miał największy wkład w jego powstanie[19][20]
Madonna z goździkiem 1473–1475[21] Stara Pinakoteka w Monachium[22] Obraz znany również pod tytułem Madonna monachijska[22]
Madonna Benois 1478–1480[23] Ermitaż w Sankt Petersburgu[23] Obraz znany również pod tytułem Madonna z Dzieciątkiem i kwiatem[22]
Portret Ginevry Benci ok. 1478 roku[24] lub ok. 1478–1480[25] National Gallery of Art w Waszyngtonie[24]
Święty Hieronim na pustyni Brak dokładnej daty, w źródłach można przeczytać, że Leonardo pracował nad obrazem w latach: ok. 1480–1482[26], ok. 1481–1482 lub ok. 1485–1488[27] Muzea Watykańskie[27] Obraz nieukończony[28]
Pokłon Trzech Króli 1481–1482[29][30] Galeria Uffizi we Florencji[29][30] Obraz nieukończony[29][30]
Meduza przed 1482[31] Obraz zaginiony[31]
Madonna w grocie – I wersja 1483–1485/1486[32][33][34] Luwr w Paryżu[34] Obraz znany również pod tytułem Madonna wśród skał[35]
Portret muzyka ok. 1485[36] lub między 1488 a 1490[37] Pinakoteka Ambrozjańska w Mediolanie[38] Obraz znany również pod tytułami Portret młodego mężczyzny[39], Muzyk[38]; uchodzi za nieukończony[40][41].
Dama z gronostajem ok. 1489–1490[42][43] Muzeum Książąt Czartoryskich w Krakowie Obraz znany również pod tytułami: Portret Cecylii Gallerani[44], Portret damy z gronostajem[45], Dama z łasiczką[43], Dama z łasicą[46]
La Belle Ferronière między 1490 a 1495[47] Luwr w Paryżu[40]
Madonna w grocie – II wersja 1493–1495 i 1503–1508 (lub 1506–1508)[48][49] National Gallery w Londynie Obraz znany również pod tytułem Madonna wśród skał[35]
Ostatnia Wieczerza 1494/1495[50][51]–1498[50] Santa Maria della Grazie w Mediolanie[51]
Leda z łabędziem początek XVI w.[52] — Obraz zaginiony, znany za sprawą kopii i źródeł pisanych[53][54]
Madonna z kądzielą ok. 1501[55] Scottish National Gallery w Edynburgu[55] Obraz znany również pod tytułami Madonna z kołowrotkiem[56] i Madonna z wrzecionem[57]
Święta Anna Samotrzecia ok. 1502-1518[58] Luwr w Paryżu[59]
Bitwa pod Anghiari 1503[60][61]–1506[62] — Nieukończone malowidło nie zachowało się do czasów współczesnych[62]
Mona Lisa 1503–1507[63] Luwr w Paryżu
Zbawiciel świata 1510–1515[64] Kolekcja prywatna, własność księcia koronnego Arabii Saudyjskiej Muhammada ibn Salmana[65] Autorstwo Leonarda kwestionowane[66]
Jan Chrzciciel ok. 1509[67]/1513–1516[68] Luwr w Paryżu[68]
Madonna z Dziecięciem XVI w.[69] Obraz zaginiony. Według relacji Vasariego miał to być mały obraz, zamówiony przez datariusza papieskiego Baldassarego Turini z Pescii. Obraz znany z kopii wykonanych przez uczniów Leonarda[69].
Dzieciątko XVI w.[69] Obraz zaginiony. Według relacji Vasariego miał to być mały obraz, zamówiony przez datariusza papieskiego Baldassarego Turini z Pescii. Obraz znany z kopii wykonanych przez uczniów Leonarda[69].
Portret Constanzy d’Avalos XVI w.[70] Obraz bez oficjalnego tytułu. Był to portret księżnej Francavilli Constanzy d’Avalos, zamówiony przez nią samą. Na portrecie księżna miała na sobie wdowie szaty, jej twarz wyrażała powagę. Obraz nie zachował się do czasów współczesnych[70].

Ponadto Leonardowi przypisuje się autorstwo obrazu Święty Jan Chrzciciel z atrybutami Bachusa, namalowanego około lat 1513–1516[71]. Autorstwo obrazu wzbudza kontrowersje, wśród autorów wymieniani są również Francesco Melzi, Cesare da Sesto lub że obraz namalował Leonardo wraz ze swoimi uczniami[72][73][71][74].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d Vezzosi 2019 ↓, s. 9.
  2. ↑ Isaacson 2019 ↓, s. 517, 519.
  3. ↑ Zöllner 2005 ↓, s. 50.
  4. ↑ Isaacson 2019 ↓, s. 70.
  5. ↑ Isaacson 2019 ↓, s. 80.
  6. ↑ Nicholl 2006 ↓, s. 104.
  7. ↑ a b Tobias and the Angel Andrea del Verrocchio (1435–1488) (studio of) The National Gallery, London. artuk.org. [dostęp 2024-05-19]. (ang.).
  8. ↑ a b Vezzosi 2019 ↓, s. 133.
  9. ↑ Isaacson 2019 ↓, s. 92, 96.
  10. ↑ Zöllner 2005 ↓, s. 10.
  11. ↑ Nicholl 2006 ↓, s. 120.
  12. ↑ a b Isaacson 2019 ↓, s. 374–375.
  13. ↑ a b Isaacson 2019 ↓, s. 377.
  14. ↑ Isaacson 2019 ↓, s. 374–375, 377.
  15. ↑ Nicholl 2006 ↓, s. 20.
  16. ↑ Zöllner 2005 ↓, s. 94.
  17. ↑ Nicholl 2006 ↓, s. 284.
  18. ↑ a b Vezzosi 2019 ↓, s. 153.
  19. ↑ Nicholl 2006 ↓, s. 117.
  20. ↑ Isaacson 2019 ↓, s. 104.
  21. ↑ Vezzosi 2019 ↓, s. 167.
  22. ↑ a b c Isaacson 2019 ↓, s. 107.
  23. ↑ a b Vezzosi 2019 ↓, s. 175.
  24. ↑ a b Vezzosi 2019 ↓, s. 187.
  25. ↑ Zöllner 2005 ↓, s. 19.
  26. ↑ Zöllner 2005 ↓, s. 23.
  27. ↑ a b Vezzosi 2019 ↓, s. 213.
  28. ↑ Nicholl 2006 ↓, s. 177.
  29. ↑ a b c Nicholl 2006 ↓, s. 187.
  30. ↑ a b c Vezzosi 2019 ↓, s. 199.
  31. ↑ a b Nicholl 2006 ↓, s. 122.
  32. ↑ Isaacson 2019 ↓, s. 330.
  33. ↑ Nicholl 2006 ↓, s. 214.
  34. ↑ a b Zöllner 2005 ↓, s. 29.
  35. ↑ a b Zöllner 2005 ↓, s. 30.
  36. ↑ Bastek 2019 ↓, s. 31.
  37. ↑ Nicholl 2006 ↓, s. 256.
  38. ↑ a b Nicholl 2006 ↓, s. 255.
  39. ↑ Zöllner 2005 ↓, s. 48.
  40. ↑ a b Nicholl 2006 ↓, s. 257.
  41. ↑ Isaacson 2019 ↓, s. 342.
  42. ↑ Nicholl 2006 ↓, s. 252.
  43. ↑ a b Zöllner 2005 ↓, s. 45.
  44. ↑ Bastek 2019 ↓, s. 32.
  45. ↑ Isaacson 2019 ↓, s. 348.
  46. ↑ Estreicher 1986 ↓, s. 415.
  47. ↑ Vezzosi 2019 ↓, s. 243.
  48. ↑ Nicholl 2006 ↓, s. 217.
  49. ↑ Zöllner 2005 ↓, s. 31, 33.
  50. ↑ a b Szybowska 2012 ↓, s. 20-22.
  51. ↑ a b Nicholl 2006 ↓, s. 312.
  52. ↑ Nicholl 2006 ↓, s. 419.
  53. ↑ Isaacson 2019 ↓, s. 465.
  54. ↑ Zöllner 2005 ↓, s. 81.
  55. ↑ a b Leonardo da Vinci The Madonna of the Yarnwinder. nationalgalleries.org. [dostęp 2024-05-19]. (ang.).
  56. ↑ Zöllner 2005 ↓, s. 66, 69.
  57. ↑ Da Vinci jeszcze da zarobić miliony. pb.pl, 2017-12-22. [dostęp 2024-05-19].
  58. ↑ Zöllner 2005 ↓, s. 65.
  59. ↑ Vezzosi 2019 ↓, s. 297.
  60. ↑ Isaacson 2019 ↓, s. 504.
  61. ↑ Zöllner 2005 ↓, s. 71.
  62. ↑ a b Zöllner 2005 ↓, s. 75.
  63. ↑ Nicholl 2006 ↓, s. 383.
  64. ↑ Vezzosi 2019 ↓, s. 61.
  65. ↑ Salvator Mundi. Leonardo’s lost Painting?. Italian Renaissance Art.com. [dostęp 2024-05-19]. (ang.).
  66. ↑ Najdroższy obraz świata to jednak nie dzieło Leonarda da Vinci? Jest decyzja. rp.pl, 2011-11-12. [dostęp 2024-05-19].
  67. ↑ Isaacson 2019 ↓, s. 647.
  68. ↑ a b Zöllner 2005 ↓, s. 84.
  69. ↑ a b c d Vallentin 1959 ↓, s. 565.
  70. ↑ a b Vallentin 1959 ↓, s. 578.
  71. ↑ a b Zöllner 2005 ↓, s. 86.
  72. ↑ Debolini 2006 ↓, s. 118.
  73. ↑ Nicholl 2006 ↓, s. 491.
  74. ↑ Isaacson 2019 ↓, s. 650.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Grażyna Bastek. „Nikła piękność śmiertelnych”. Obraz ciała i charakteru – malarskie innowacje w sztuce portretu. „Pomocnik Historyczny. Leonardo da Vinci 1452–1519. Człowiek renesansu i jego epoka”. 3, 2019. 
  • Francesca Debolini: Klasycy sztuki. Da Vinci. Warszawa: 2006. ISBN 83-60529-03-5.
  • Karol Estreicher: Historia sztuki w zarysie. Warszawa, Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1986. ISBN 83-01-03664-8.
  • Walter Isaacson: Leonardo da Vinci. Kraków: Insignis Media, 2019. ISBN 978-83-66071-41-4.
  • Charles Nicholl: Leonardo Da Vinci. Lot wyobraźni. Warszawa: WAB, 2006.
  • Antonina Szybowska. The last supper właściwie. Ostatnia wieczerza w stu odsłonach. Próba analizy memetycznej. „Teksty z Ulicy. Zeszyt memetyczny”. 14, 2012. ISSN 2081-397X. 
  • Antonina Vallentin: Leonardo da Vinci. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1959.
  • Alessandro Vezzosi: Leonardo da Vinci. Malarstwo: nowe spojrzenie. Kielce: Jedność, 2019. ISBN 978-83-8144-143-8.
  • Frank Zöllner: Leonardo da Vinci 1452–1519. Warszawa: Taschen, Edipresse Polska S. A., 2005. ISBN 83-89571-85-4.
Obrazy Leonarda da Vinci
Dzieła znane współcześnie
Zaginione obrazy

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Twórczość_malarska_Leonarda_da_Vinci&oldid=73855701”