Udórz

Udórz
	wieś
	; Spichrz w Udorzu
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Powiat	zawierciański
Gmina	Żarnowiec
Liczba ludności (2008)	292
Strefa numeracyjna	32
Kod pocztowy	42-439
Tablice rejestracyjne	SZA
SIMC	0226075
	Położenie na mapie gminy Żarnowiec Udórz
	Położenie na mapie Polski Udórz
	Położenie na mapie województwa śląskiego Udórz
	Położenie na mapie powiatu zawierciańskiego Udórz
	50°27′30″N 19°47′12″E/50,458333 19,786667
	Multimedia w Wikimedia Commons

Udórz – wieś w Polsce w województwie śląskim, w powiecie zawierciańskim, w gminie Żarnowiec; położona nad Udorką.

Części wsi[edytuj | edytuj kod]

Integralne części wsi Udórz^[3]^[4]
SIMC	Nazwa	Rodzaj
0226081	Grobla	część wsi
0226098	Joty	część wsi
0226106	Karaśnik	część wsi
0226112	Łany	część wsi
0226129	Podechlinie	część wsi
0226135	Pohulanka	część wsi
0226141	Wymysłów	część wsi

Historia[edytuj | edytuj kod]

Pierwsze pisemne wzmianki o osadzie pochodzą z 1257 i 1262 roku, gdy należała ona do uposażenia klasztoru klarysek w Zawichoście, a później w Skale. Od 1354 miejscowość należała do klasztoru miechowskiego, jednak już w 1365 r. bożogrobcy przekazali Udórz Długoszom herbu Wieniawa. Zamek w Udorzu zaczęto wznosić na przełomie XIV i XV wieku, zapewne z inicjatywy ówczesnego właściciela wsi, którym był Iwo z Obiechowa herbu Wieniawa, sprawujący w tym okresie urząd wielkorządcy krakowskiego^[5].

W 1766 roku Romuald Walewski (1738-1812), kapitan wojsk koronnych, ówczesny właściciel dóbr Udórz, dał oblig Józefowi Ostaszewskiemu, burgrabiemu zakroczymskiemu, na 31,000 złotych polskich o dobra Udórz. W 1788 tenże Józef Ostaszewski (1727-1808^{[wymaga weryfikacji?]}), początkowo posesor, był już właścicielem Udorza. Całość tych dóbr nabył od Teodora Wessla, kawalera orderu Orła Białego. W roku 1802 sporządził testament rozporządzając dobrami Udórz i Koryto wartości około 300,000 złotych polskich. Wkrótce potem Udórz przeszedł poprzez jego córkę, Józefę, zamężną z Janem Nepomucenem Kulczyckim, w ręce rodziny Kulczyckich. Józef Ostaszewski zmarł 19 maja 1807^{[wymaga weryfikacji?]} i został pochowany w Pilicy.^[6]

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa katowickiego.

Atrakcje turystyczne[edytuj | edytuj kod]

Jedna z części pozostałości zamku w Udorzu

Tor Wyścigów Konnych „Ibkowa Łąka”

Stadnina koni[edytuj | edytuj kod]

W miejscowości działało Państwowe Gospodarstwo Rolne – Stadnina Koni Udórz. Jednostką nadrzędną była Stadnina Koni Trzebienice (później Stadnina Koni Skarbu Państwa Trzebienice). W 1995 nastąpiło wydzielenie i przekształcenie w spółkę Agencji Nieruchomości Rolnych pod nazwą Stadnina Koni w Udorzu Sp. z o.o.. W 2002 nastąpiła prywatyzacja stadniny^[7].

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

ruiny zamku rycerskiego
park z końca XIX w.
drewniane spichlerze (z 1783 i z 1830 r.)

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 142479
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1312 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
↑ TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
↑ Udórz – zamek. medievalheritage.eu. [dostęp 2023-01-29].
↑ 'Teodor Żychliński, Złota księga szlachty polskiej, t. 31, Poznań 1908, s. 52, 56, 58; Łódzkie sprawozdania archeologiczne, t. 7-8, Łódź 2001, s. 389; Historia kościoła i klasztoru franciszkanów w Pilicy na stronie http://www.jura-pilica.com
↑ Stadnina Koni w Udorzu – O stadninie

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Udorz, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XII: Szlurpkiszki – Warłynka, Warszawa 1892, s. 743 .
Udórz – historia i charakterystyka. zarnowiec.pl. [dostęp 2023-01-29].
Udórz. polskiezabytki.pl. [dostęp 2023-01-29].
Spichlerz. zabytek.pl. [dostęp 2023-01-29].
Zabytkowe spichlerze w Udorzu. map4u.pl. [dostęp 2023-01-29].

[prng-1] Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 142479

[poczta-2] Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1312 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .

[Dz.U._29/2013-3] Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)

[teryt-4] TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].

[mediewal-5] Udórz – zamek. medievalheritage.eu. [dostęp 2023-01-29].

[6] 'Teodor Żychliński, Złota księga szlachty polskiej, t. 31, Poznań 1908, s. 52, 56, 58; Łódzkie sprawozdania archeologiczne, t. 7-8, Łódź 2001, s. 389; Historia kościoła i klasztoru franciszkanów w Pilicy na stronie http://www.jura-pilica.com

[7] Stadnina Koni w Udorzu – O stadninie

[2]

[1]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]