Ulica Rolna w Katowicach
| Załęska Hałda-Brynów | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 Fragment ulicy Rolnej (2014) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Długość |
1400 m | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Przebieg | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Katowic  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 50°13′53,2″N 18°59′10,5″E/50,231444 18,986250
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ulica Rolna w Katowicach – ulica w Katowicach, położona w środkowo-zachodniej części miasta, biegnąca w całości przez teren dzielnicy Załęska Hałda-Brynów część zachodnia.
Droga ta łączy z zachodniej strony Ligotę (jej część zwaną Stara Ligota), a od wschodu Brynów. Ulica w dużej mierze swój przebieg uzyskała w okresie Polski Ludowej. W tym też czasie powstała znaczna część zabudowy wzdłuż ulicy, w tym osiedle Rolna-Wodospady oraz osiedle w rejonie kolonii domków fińskich dla pracowników kopalni „Wujek”. Przy ulicy Rolnej działa także szereg przedsiębiorstw i instytucji różnych branż, w tym Akademia Śląska.
Przebieg[edytuj | edytuj kod]
Ulica Rolna przebiega przez teren katowickiej dzielnicy Załęska Hałda-Brynów część zachodnia[1].
Numeracja adresów przy ulicy zaczyna się od strony wschodniej. Tam też droga krzyżuje się na węźle drogowym – prostopadle z ulicą Brynowską, a za placem Tajnej Organizacji Nauczycielskiej z ulicą T. Kościuszki. Ulica Rolna na całej swojej długości biegnie w miarę prostolinijnie w kierunku zbliżonym do zachodniego. Za skrzyżowaniem z ulicą Brynowską ulica Rolna krzyżuje się z prawej strony z ulicą K. Woźniczki[2], a za nią ulicę Rolną przecina linia kolejowa nr 171 biegnąca wzdłuż estakady nad drogą[3].
Droga do końca swojego biegu po lewej stronie krzyżuje się kolejno z ulicami: W. Orkana, K. Gołby, Wodospady, Wozaków, ks. J. Dzierżonia, Filarową, Średnią i Hetmańską mijając po drodze osiedle Rolna-Wodospady. Z prawej strony natomiast ulica Rolna na tym samym odcinku krzyżuje się kolejno ulicami: Z. Kossak-Szczuckiej, F. Joliot-Curie, J. Tuwima, L. Staffa, B. Leśmiana, Wodospady, Wozaków, Filarową, Tomasza, Średnią i Hetmańską. Ulica Rolna kończy się na skrzyżowaniu z ulicą Kredytową, a odcinek pomiędzy ulicami Kredytową a Hetmańską jest jedynym jednokierunkowym fragmentem ulicy Rolnej, z kierunkiem ruchu na wschód[2].
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Ulica Rolna to droga powiatowa nr 6512S o klasie drogi lokalnej (L)[4][5]. Długość ulicy wynosi 1 400 m[6], a szerokość jezdni 5,1 m prócz jednokierunkowego odcinka pomiędzy ulicami Kredytową a Hetmańską o szerokości 4,3 m. Droga na całej swoje długości posiada nawierzchnię bitumiczną[5]. W systemie TERYT ulica Rolna widnieje pod numerem 18819[7], a kod pocztowy dla adresów wzdłuż ulicy to 40-555[8]. Jest ona w administracji Miejskiego Zarządu Ulic i Mostów w Katowicach[9].
Wzdłuż ulicy Rolnej według stanu z 2020 roku funkcjonują dwa systemy sygnalizacji świetlnej: na skrzyżowaniu ulic Rolnej, Brynowskiej i T. Kościuszki (czterowlotowa, akomodacyjna, z 2001 roku) oraz na przejściu dla pieszych (dwuwlotowa, akomodacyjna, z 2001 roku)[10].
Ulicą Rolną na całej swojej długości kursują autobusy transportu zbiorowego na zlecenie Zarządu Transportu Metropolitalnego (ZTM). Przy niej znajdują się trzy przystanki: Stara Ligota Filarowa (na wysokości ulicy Filarowej), Stara Ligota Rolna (na wysokości ulicy B. Leśmiana) i Brynów Orkana (na wysokości ulicy F. Joliot-Curie). Zatrzymują się przy nich autobusy łączące tę część Katowic głównie w kierunku Ligoty-Panewnik i Piotrowic-Ochojca z jednej strony oraz do Śródmieścia i północnych dzielnic Katowic, a także do Sosnowca i Siemianowic Śląskich z drugiej strony[11][12].
Przy skrzyżowaniu ulic Rolnej i W. Orkana funkcjonuje stacja wypożyczalni rowerów miejskich Metrorower nr 27350[13]. Wzdłuż ulicy Rolnej na odcinku pomiędzy ulicami J. Tuwima a ks. J. Dzierżonia przebiega czerwony szlak turystyczny – Szlak Bohaterów Wieży Spadochronowej (41 km) Katowice – Chudów[14]. Przy ulicy Rolnej 43 funkcjonuje dwustanowiskowa stacja ładowania pojazdów elektrycznych operatora GreenWay Polska[15].
Przy ulicy Rolnej znajduje się przeważnie różnego typu zabudowa mieszkaniowa, a w rejonie ulic Hetmańskiej, Rolnej i J. Grzyśki położone jest osiedle Rolna-Wodospady zarządzane przez Spółdzielnię Mieszkaniową „Górnik” w Katowicach[1][16].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Wschodnia część ulicy Rolnej, ciągnąca się na wschód od ulicy Wodospady, położna jest w Brynowie[17], natomiast zachodnia we fragmencie Ligoty zwanej Starą Ligotą[18].
Pod koniec XVIII wieku wzmógł się ruch osiedleńczy w Brynowie. Na mapach z lat 30. XVIII wieku i z lat 1747–1753 została schematycznie zaznaczona zabudowa m.in. w rejonie ulicy Rolnej[19]. Na mapie Pruskiego Sztabu Generalnego z 1827 roku zaznaczona została droga biegnąca równolegle na północ od Kłodnicy. Jej początek zaczynał się w okolicach skrzyżowania późniejszych ulic Piotrowickiej i Książęcej w Ligocie i biegła ona dalej śladem późniejszych ulic J. Grzyśki i Rolnej[20][21]. Na mapie wydanej w 1883 roku po stronie brynowskiej zaznaczona została droga ciągnąca się w przybliżeniu w śladzie późniejszej ulicy Rolnej od skrzyżowania z ulicą Brynowską do rejonu późniejszego skrzyżowania z ulicą Wodospady. Przy niej zaznaczono kilka zgrupowań budynków. Za tą drogą w kierunku zachodnim przebiegała prostopadle granica pomiędzy powiatem katowickim (wschodnia część późniejszej ulicy Rolnej; teren Brynowa) a powiatem pszczyńskim (Stara Ligota)[5]. Po ligockiej stronie trasa w rejonie współczesnej ulicy Rolnej wówczas nie istniała, natomiast zaznaczona została droga biegnąca w śladzie późniejszej ulicy J. Grzyśki[5]. Nowa zabudowa wielorodzinna w rejonie ligockiej części ulicy Rolnej zaczęła powstawać na przełomie XIX i XX wieku[22] – wybudowano wówczas kilka wolnostojących kamienic[23].
Od 1916 roku ulicy nosiła nazwę Feldstrasse. W 1923 roku przemianowano ją na ulicę Polną[24], rok później obszar ulicy Rolnej został włączony do Katowic[25], a od 1925 roku droga nosiła nazwę ulica Rolna[24].
W latach międzywojennych w Brynowie funkcjonował historyczny układ drogowy. Już w tym okresie, w 1935 roku planowano uregulować trasę ulicy Rolnej, co dopiero zrealizowano po II wojnie światowej[26]. W tym czasie w ligockiej części ulicy Rolnej powstały kolejne kamienice o wysokości do czterech kondygnacji[27]. W latach 1939–1945 roku ulica nosiła nazwę Ackerstrasse, a po II wojnie światowej przywrócono jej poprzednią nazwę – ulica Rolna[24].
W rejonie ulicy Rolnej na zlecenie kopalni „Wujek” dla jej pracowników powstało w latach 1947–1948 osiedle składające się ze 150 domków fińskich[28][29]. Układ urbanistyczny osiedla miał formę podkowy z promieniście rozchodzącymi ulicami, którego pozostałością jest ulica W. Orkana[30]. 27 września 1957 roku została otwarta towarowa linia kolejowa nr 171 na odcinku Dorota – Panewnik, która przecięła ulicę Rolną pomiędzy ulicami K. Woźniczki a Z. Kossak-Szczuckiej[31].
Na mapie topograficznej z lat 1958–1961 ulicę Rolną zaznaczono w dwóch odcinkach. Brynowska część ulicy biegła we współczesnym śladzie od ulicy Rolnej do ówczesnej ulicy W. Majakowskiego (późniejsza ulica B. Leśmiana), natomiast ligocki odcinek istniał wówczas pomiędzy ulicą Kredytową a ulicą Tomasza. Obszar pomiędzy nimi pozostawał w głównej mierze niezabudowany[5].
W latach 60. XX wieku rozpoczęto wyburzanie zabudowy Starej Ligoty, w miejsce której w połowie lat 70. XX wieku powstały nowe bloki mieszkalnie[32][33]. Na miejscu osiedla domków fińskich w brynowskiej części ulicy Rolnej w latach 80. XX wieku zbudowano trzy- i pięciokondygnacyjne budynki mieszkalne dla około 4 tysięcy mieszkańców. W połowie lat 80. XX wieku powstało tutaj centrum handlowo-usługowe z biblioteką, żłobkiem, przedszkolem, przychodnią i boiskami sportowymi[32][34]. W okresie powojennym dosyć duże tereny w rejonie ulicy Rolnej zajęły także zakłady usługowe i bazy transportowe[35].
Przebieg ulicy Rolnej w okresie Polski Ludowej został uregulowany[36], a na przełomie lat 70. i 80. XX wieku rozpoczęto prace nad budową węzła komunikacyjnego na skrzyżowaniu ulic T. Kościuszki, Brynowskiej i Rolnej[33].
W 2003 roku Arkadiusz Hołda założył Wyższą Szkołę Techniczną w Katowicach z siedzibą przy ulicy Rolnej 43, która w późniejszym czasie została przemianowana na Akademię Śląską[37]. Gmach uczelni w latach 2010–2011 został rozbudowany – powstał łącznik pomiędzy oboma budynkami uczelni, które zostały dodatkowo nadbudowane o jedną kondygnację[38].
W rejonie ulic Wodospady, W. Orkana i Rolnej w latach 2008–2010 zostało wzniesione osiedle mieszkaniowe Ligota Park, składające się z ośmiu budynków wielorodzinnych[39], a w latach 2010-2012 wybudowano osiedle Atrium Geo, składające się z dwóch bloków mieszkalnych, w których łącznie znajduje się 120 mieszkań[40][41]. W 2012 roku na elewacji budynku przy ulicy Rolnej 22 powstał mural inspirowany pracami plastycznymi uczniów Zespołu Szkół Zawodowych Specjalnych nr 6 w Katowicach[42]. Pod koniec sierpnia 2018 roku został rozebrany wiadukt kolei piaskowej biegnący równolegle do linii kolejowej nr 171[43].
Obiekty zabytkowe i miejsca pamięci[edytuj | edytuj kod]
Miejsca pamięci:
- Tablica (ul. Rolna 22) upamiętniająca Janusza Korczaka – pedagoga zamordowanego przez Niemców w czasie okupacji hitlerowskiej[1].
Gospodarka i instytucje[edytuj | edytuj kod]
Według stanu z połowy listopada 2023 roku w systemie REGON zarejestrowanych było 315 aktywnych działalności gospodarczych z siedzibą przy ulicy Rolnej. W tym czasie funkcjonowały tu m.in.: biura inżynierskie, pracownia architektoniczna, przedsiębiorstwa budowlane, gabinety lekarskie, apteka, przedsiębiorstwa z branży beauty, kancelaria radcy prawnego, agencje ubezpieczeniowe, wspólnoty mieszkaniowe, lokale gastronomiczne, ośrodki szkolenia, firmy handlowo-usługowe, przedsiębiorstwa transportowe i inne[44].
Ponadto przy ulicy Rolnej funkcjonowały w tym czasie m.in.: market sieci OBI (ul. Rolna 4)[45], Niepubliczny Żłobek „Słonik” z Montessori (ul. Rolna 14)[46], Zespół Szkół Zawodowych Specjalnych nr 6 w Katowicach (ul. Rolna 22)[47] czy Akademia Śląska (ul. Rolna 43)[48], a przy Rolnej 7 w przeszłości działało Centrum Logistyki Oddział Regionalny w Katowicach Poczty Polskiej[49][50].
W sąsiedztwie ulicy Rolnej, przy ulicy Nasypowej 24 funkcjonuje ORW Rolna, składający się z dwóch basenów, brodzika dla dzieci i zaplecza. Ośrodkiem zarządza katowicki MOSiR[51].
Wierni rzymskokatoliccy mieszkający przy ulicy Rolnej 7, 8 i 21-29 przynależą do parafii Najświętszych Imion Jezusa i Maryi[52], przy ulicy Rolnej 10-43 do parafii Świętej Rodziny i św. Maksymiliana Kolbego[53].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Urząd Miasta Katowice: Miejski System Zarządzania-Katowicka Infrastruktura Informacji Przestrzennej. emapa.katowice.eu. [dostęp 2023-11-11]. (pol.).
- ↑ a b Główny Urząd Geodezji i Kartografii: Geoportal krajowy. geoportal.gov.pl. [dostęp 2023-11-11]. (pol.).
- ↑ Ogólnopolska Baza Kolejowa: Railmap - mapa kolejowa. www.bazakolejowa.pl. [dostęp 2023-11-11]. (pol.).
- ↑ Rada Miasta Katowice, UCHWAŁA NR XL/925/13 RADY MIASTA KATOWICE z dnia 11 września 2013 r. w sprawie zaliczenia dróg na terenie miasta Katowice do kategorii dróg powiatowych oraz gminnych [online] [dostęp 2023-11-11] (pol.).
- ↑ a b c d e Geoportal Województwa Śląskiego – ORSIP. Wojewódzki Ośrodek Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej w Katowicach. [dostęp 2023-11-11]. (pol.).
- ↑ Urząd Miasta Katowice: Plan zimowego utrzymania dróg na sezon 2009/2010. www.bip.um.katowice.pl. [dostęp 2023-11-11]. (pol.).
- ↑ Główny Urząd Statystyczny: Rejestr TERYT. Wyszukiwanie. eteryt.stat.gov.pl. [dostęp 2023-11-11]. (pol.).
- ↑ Poczta Polska: Wyszukiwarka kodów pocztowych (Pocztowych Numerów Adresowych). kody.poczta-polska.pl. [dostęp 2023-11-11]. (pol.).
- ↑ Miejski Zarząd Ulic i Mostów w Katowicach: MZUiM w liczbach. www.mzum.katowice.pl. [dostęp 2023-11-11]. (pol.).
- ↑ Miejski Zarząd Ulic i Mostów w Katowicach: 37/XII/2020/WP Katowicki Inteligentny System Zarządzania Transportem 37/XII/2020/WP. Zał. Nr 1aa do PFU Wykaz sygnalizacji Katowice 2020 AKTUALIZACJA. platformazakupowa.pl. [dostęp 2023-11-11]. (pol.).
- ↑ Zarząd Transportu Metropolitalnego: Rozkład jazdy ZTM. rj.metropoliaztm.pl. [dostęp 2023-11-09]. (pol.).
- ↑ Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia: Mapa połączeń publicznego transportu zbiorowego ZTM. noweinfogzm.metropoliagzm.pl, 2023-06-09. [dostęp 2023-11-09]. (pol.).
- ↑ Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia, Mapa - Rower Metropolitalny [online], metrorower.transportgzm.pl [dostęp 2024-03-03] (pol.).
- ↑ Mapa szlaków turystycznych. mapa-turystyczna.pl. [dostęp 2023-11-11]. (pol.).
- ↑ Urząd Dozoru Technicznego: Ewidencja Infrastruktury Paliw Alternatywnych. eipa.udt.gov.pl. [dostęp 2023-11-11]. (pol.).
- ↑ Spółdzielnia Mieszkaniowa "Górnik" w Katowicach: Administracja Osiedla Rolna. smgornik.katowice.pl. [dostęp 2023-11-11]. (pol.).
- ↑ Szaraniec 1996 ↓, s. 73.
- ↑ Szaraniec 1996 ↓, s. 145.
- ↑ Czapczyńska 1995 ↓, s. 62.
- ↑ Płonka 2010 ↓, s. 85.
- ↑ Płonka 2010 ↓, s. 87.
- ↑ Szaraniec 1996 ↓, s. 146.
- ↑ Kasprzyk 1996 ↓, s. 54.
- ↑ a b c Barciak, Chojecka i Fertacz 2012 ↓, s. 718.
- ↑ Szaraniec 1996 ↓, s. 77.
- ↑ Czapczyńska 1995 ↓, s. 75.
- ↑ Kasprzyk 1996 ↓, s. 59.
- ↑ Frużyński, Grzegorek i Rygus 2017 ↓, s. 152.
- ↑ Szaraniec 1996 ↓, s. 78.
- ↑ Czapczyńska 1995 ↓, s. 84.
- ↑ Ogólnopolska Baza Kolejowa: Linia Dąbrowa Górnicza Towarowa – Panewnik (171). Historia i parametry. www.bazakolejowa.pl. [dostęp 2023-11-11]. (pol.).
- ↑ a b Szaraniec 1996 ↓, s. 150.
- ↑ a b Szaraniec 1996 ↓, s. 79.
- ↑ Chmielewska 2016 ↓, s. 86.
- ↑ Czapczyńska 1995 ↓, s. 82.
- ↑ Czapczyńska 1995 ↓, s. 79.
- ↑ Akademia Śląska. www.pomaturze.pl. [dostęp 2023-11-11]. (pol.).
- ↑ Urbanity: Wyższa Szkoła Techniczna. www.urbanity.pl. [dostęp 2023-11-11]. (pol.).
- ↑ Barciak, Chojecka i Fertacz 2012 ↓, s. 672.
- ↑ Chmielewska 2016 ↓, s. 179.
- ↑ Urbanity: Atrium Geo. www.urbanity.pl. [dostęp 2023-11-11]. (pol.).
- ↑ Urząd Miasta Katowice: ROLNA 22. murale.katowice.eu. [dostęp 2023-11-11]. (pol.).
- ↑ Katowice: w piątek rusza rozbiórka wiaduktu kolejowego nad ulicą Rolną w Brynowie. dziennikzachodni.pl, 2018-08-23. [dostęp 2023-11-11]. (pol.).
- ↑ Główny Urząd Statystyczny: Baza internetowa REGON. wyszukiwarkaregon.stat.gov.pl. [dostęp 2023-11-11]. (pol.).
- ↑ OBI: SKLEP OBI KATOWICE ROLNA. www.obi.pl. [dostęp 2023-11-11]. (pol.).
- ↑ Żłobek i przedszkole integracyjne Słonik: Kontakt. slonik.katowice.pl. [dostęp 2023-11-11]. (pol.).
- ↑ Zespół Szkół Zawodowych Specjalnych nr 6 w Katowicach: Kontakt. zszsp6.edupage.org. [dostęp 2023-11-11]. (pol.).
- ↑ Akademia Śląska: Kontakt. www.wst.com.pl. [dostęp 2023-11-11]. (pol.).
- ↑ Poczta Polska poszukuje do współpracy firm transportowych. media.poczta-polska.pl, 2012-10-09. [dostęp 2023-11-11]. (pol.).
- ↑ Poczta Polska S.A. Centrum Logistyki. Oddział Regionalny w Katowicach. katowice.givabiz.pl. [dostęp 2023-11-11]. (pol.).
- ↑ MOSiR Katowice: ORW Rolna. www.mosir.katowice.pl. [dostęp 2023-11-11]. (pol.).
- ↑ Katalog… 2005 ↓, s. 217.
- ↑ Katalog… 2005 ↓, s. 219.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Antoni Barciak, Ewa Chojecka, Sylwester Fertacz (red.), Katowice. Środowisko, dzieje, kultura, język i społeczeństwo, t. 2, Katowice: Muzeum Historii Katowic, 2012, ISBN 978-83-87727-29-1.
- Marta Chmielewska, Morfologiczne przekształcenia przestrzeni miejskiej Katowic, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2016, ISBN 978-83-8012-837-8 (pol.).
- Danuta Czapczyńska, Studium historyczno-urbanistyczne Katowic w granicach administracyjnych. Brynów. Tom I Tekst, Kraków: Pracownie Konserwacji Zabytków „ARKONA” Sp. z o.o. Pracownia Dokumentacji Naukowo-Historycznej, 1995 (pol.).
- Adam Frużyński, Grzegorz Grzegorek, Piotr Rygus, Kopalnie i huty Katowic, Katowice: Wydawnictwo „Prasa i Książka”, 2017, s. 99, ISBN 978-83-63780-23-4 (pol.).
- Maria Kasprzyk, Studium historyczno-urbanistyczne Katowic w granicach administracyjnych. Ligota. Tom I Tekst, Opublikowano w: Miejski System Zarządzania – Katowicka Infrastruktura Informacji Przestrzennej. Zabytki, Kraków: Pracownie Konserwacji Zabytków „ARKONA” Sp. z o.o. Pracownia Dokumentacji Naukowo-Historycznej, 1996 (pol.).
- Katalog Archidiecezji Katowickiej. Część II Dekanaty i parafie, Katowice: Kuria Metropolitalna w Katowicach, 2005, ISBN 978-83-922482-7-9 (pol.).
- Grzegorz Płonka (red.), Zarys dziejów Ligoty i Panewnik: od zarania do czasów współczesnych, Katowice: Wydawnictwo „Śląsk”, 2010, ISBN 978-83-7164-621-8, OCLC 670291340 (pol.).
- Lech Szaraniec, Osady i osiedla Katowic, Katowice: Oficyna „Artur”, 1996, ISBN 83-905115-0-9.
