Ulica Wiejska w Siemianowicach Śląskich
| Przełajka | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 Fragment ulicy Wiejskiej w 2008 roku | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Długość |
około 2060 m | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Przebieg | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Siemianowic Śląskich  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 50°20′26,6″N 19°03′11,1″E/50,340722 19,053083
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ulica Wiejska w Siemianowicach Śląskich – ulica w północno-wschodniej części Siemianowic Śląskich o długości około 2060 metrów.
Jest to główna ulica w dzielnicy Przełajka, której początki jako ulicówki sięgają XIV wieku. Przy ulicy Wiejskiej pośród nowych i przebudowanych budynków zachowała się historyczna zabudowa wiejska pochodząca przeważnie z przełomu XIX i XX wieku. Ulica Wiejska jest siedzibą różnego typu działalności gospodarczych, a wzdłuż ulicy kursują również autobusy ZTM-u.
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Ulica Wiejska znajduje się w północno-wschodniej części Siemianowic Śląskich[1] i jest główną ulicą w dzielnicy Przełajka[2]. Od strony południowej kieruje się w stronę dzielnicy Bańgów, natomiast w kierunku północnym – Wojkowic. Numeracja domów zaczyna się od strony południowej. Tam też ulica krzyżuje się z ulicami Bańgowską i Brynicką. Droga biegnie południkowo krętą trasą i po zachodniej stronie krzyżuje się łącznie z dziesięcioma ulicami, natomiast po wschodniej z pięcioma. Ulica kończy się na granicy Siemianowic Śląskich i Wojkowic, biegnąc w tym miejscu wzdłuż Brynicy. Kontynuacją drogi jest ulica Maksymiliana Gierymskiego. Łączna długość ulicy wynosi około 2060 metrów[3].
Ulica Wiejska jest drogą powiatową[4] o klasie drogi zbiorczej (Z)[5]. W systemie TERYT widnieje ona pod numerem 24048[6]. Ulica ma przypisany kod pocztowy 41-103[7]. Przy Wiejskiej znajduje się także jedna z siemianowickich przepompowni ścieków[8].
Wzdłuż ulicy kursują autobusy organizowane na zlecenie Zarządu Transportu Metropolitalnego (ZTM). Zlokalizowane są tutaj cztery przystanki: Przełajka Szkoła, Przełajka Kościół, Przełajka Biblioteka i Przełajka Pętla, przy których zatrzymywało się w połowie listopada 2021 roku 4 linie (w tym jedna nocna i po jednej w kursującej w przeciwnych kierunkach). Linie te łączą bezpośrednio tę część miasta z innymi dzielnicami Siemianowic Śląskich i z Chorzowem, a linia nocna także z Katowicami[9].
Do systemu REGON w połowie listopada 2021 roku zostało wpisanych łącznie 155 podmiotów zarejestrowanych przy ulicy Wiejskiej[10]. Pośród dalej funkcjonujących swoją siedzibę mają tutaj takie placówki jak m.in.: Stowarzyszenie Chorych na Stwardnienie Rozsiane ich Opiekunów i Przyjaciół – ośrodek „Wichrowe Wzgórze” (ul. Wiejska 2)[11], spółdzielnia, warsztat samochodowy, gospodarstwa rolne, przedsiębiorstwa budowlano-remontowe, piekarnia, gabinety lekarskie, firma przewodowa i inne[10].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Obecna ulica Wiejska jest główną drogą w Przełajce. Sama zaś Przełajka, która powstała jako typowa wiejska ulicówka o wczesnośredniowiecznym rodowodzie[12], po raz pierwszy wzmiankowana jest w dokumencie księcia bytomsko-kozielskiego Siemowita z 25 maja 1313 roku, w którym przekazywał Przełajkę swojemu rycerzowi – Przecławowi Dudkowi[13].
Z 1738 roku pochodzi najstarszy krzyż przydrożny położony na terenie Siemianowic Śląskich – znajduje się on przy ulicy Wiejskiej. Według przekazów właściciela posesji, na której ten krzyż się znajduje, został on postawiony w miejscu pochowania zmarłych w trakcie przemarszu żołnierzy, a w trakcie remontu ulicy, kiedy zdjęto nawierzchnię jezdni, można było zobaczyć ich szczątki[14].
Wzdłuż ulicy Wiejskiej zachowała się nieliczna zabudowa rolnicza w postaci ceglanych domów z drewnianymi altanami, powstałych na przełomie XIX i XX wieku. Jeszcze pod koniec XX wieku była to dominująca zabudowa Przełajki. Z biegiem czasu domy te były wyburzane pod nową zabudowę bądź przebudowane, a nieliczne drewniane domy zostały rozebrane[15].
W latach 1943–1944 powiększono kaplicę na rogu dzisiejszych ulic: Wiejskiej i Żniwnej, przy której najpierw sporadycznie, a potem regularnie odprawiano msze święte. Poświęcenie pobliskiego kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny nastąpiło we wrześniu 1951 roku[16]. Jeszcze w tym samym roku Przełajka wraz z obecną ulicą Wiejską została włączona do Siemianowic Śląskich[17]. W czasach Polski Ludowej ulica nosiła już swoją obecną nazwę[4].
25 maja 2013 roku, w 700-letnią rocznicę pierwszej wzmianki o Przełajce, zorganizowano uroczyste obchody, w ramach których m.in. odbył się pochód wzdłuż ulicy Wiejskiej do ośrodka „Wichrowe Wzgórze”, przy którym odbył się festyn oraz okazjonalny mecz piłki nożnej[2].
W połowie kwietnia 2021 roku ruszyły prace przy budowie i modernizacji kanalizacji deszczowej w ciągu ulicy Wiejskiej, będące częścią projektu modernizacji kanalizacji deszczowej na terenie Siemianowic Śląskich, którego całkowita wartość wynosi około 28 mln złotych[18]. 17 czerwca tego samego roku doszło do zawalenia się części obiektu mieszkalno-magazynowego położonego przy ulicy Wiejskiej. Zawalony budynek został przeszukany pod kątem obecności osób. W późniejszym czasie został ściągnięty sprzęt celem wyburzenia części budynku grożącego zawaleniem. W akcji brało udział łącznie 35 ratowników z 15 zastępów Państwowej Straży Pożarnej[19][20].
Obiekty historyczne[edytuj | edytuj kod]
Przy ulicy Wiejskiej znajdują się następujące historyczne i zabytkowe obiekty, wpisane do gminnej ewidencji zabytków:
- Dawna szkoła (ul. Wiejska 2)[21] – budynek dawnej Szkoły Podstawowej, powstały w 1874 roku; w późniejszym czasie wielokrotnie rozbudowany: w 1879 przez budowniczego Clausnitzera, w 1910 roku powstała trzecia część szkoły, natomiast w 1920 roku na poddaszu zaadaptowano dwa dodatkowe pokoje jako mieszkania na nauczycieli; od 1998 roku[22] gmach jest siedzibą Stowarzyszenia Chorych na Stwardnienie Rozsiane ich Opiekunów i Przyjaciół[11],
- Zabudowa (ul. Wiejska 4)[23],
- Zabudowa (ul. Wiejska 10)[23],
- Zabudowa (ul. Wiejska 12)[23],
- Zabudowa (ul. Wiejska 16) – budynek dawnej restauracji z salą bankietową[23],
- Zabudowa (ul. Wiejska 17)[23],
- Zabudowa (ul. Wiejska 19)[23],
- Zabudowa (ul. Wiejska 23)[24],
- Krzyż „Boża Męka”[25] (ul. Wiejska 33)[26] – krzyż z 1738 roku; ustawiony na prostej stopce; na krzyżu widnieje półpełna figura Jezusa Chrystusa[25],
- Zabudowa (ul. Wiejska 35)[24],
- Zabudowa (ul. Wiejska 40)[24],
- Zabudowa (ul. Wiejska 49)[24],
- Kapliczka (ul. Wiejska 50) – kaplica z około 1850 roku; murowana, nieotynkowana, z dwuspadowym dachem, na szczycie której wznosi się sygnaturka; w bocznych i tylnych ścianach ma ona okna wypełnione witrażowymi szybami; nad wejściem, zwieńczonym łukiem i zamkniętym drewnianymi drzwiami, widnieje figura przedstawiająca Jezusa Chrystusa[27],
- Zabudowa (ul. Wiejska 58)[24],
- Zabudowa (ul. Wiejska 65)[24],
- Zabudowa (ul. Wiejska 67)[24],
- Zabudowa (ul. Wiejska 137)[24].
Galeria[edytuj | edytuj kod]
-
Sala bankietowa pod numerem 16 (2019) -
Dom pod numerem 24 (2019) -
Dom pod numerem 50 (2019) -
Kapliczka przydrożna (2019)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Geoportal Miasta Siemianowice Śląskie. Grodzki Ośrodek Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej. [dostęp 2021-11-01]. (pol.).
- ↑ a b Grzywocz 2013 ↓, s. 53.
- ↑ Główny Urząd Geodezji i Kartografii: Geoportal krajowy. geoportal.gov.pl. [dostęp 2021-11-01]. (pol.).
- ↑ a b Geoportal Województwa Śląskiego – ORSIP. Wojewódzki Ośrodek Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej w Katowicach. [dostęp 2021-11-14]. (pol.).
- ↑ Studium... 2019 ↓, s. 98.
- ↑ Główny Urząd Statystyczny: Rejestr TERYT. Wyszukiwanie. eteryt.stat.gov.pl. [dostęp 2021-11-01]. (pol.).
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., lipiec 2013, s. 1144 [zarchiwizowane 2013-07-15].
- ↑ Studium... 2019 ↓, s. 80.
- ↑ Zarząd Transportu Metropolitalnego: Rozkład jazdy ZTM. rj.metropoliaztm.pl. [dostęp 2021-11-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-29)]. (pol.).
- ↑ a b Baza internetowa REGON. Stan danych na dzień: 05-10-2021. Główny Urząd Statystyczny, 2021-10-09. [dostęp 2021-11-01]. (pol.).
- ↑ a b Kontakt. Stowarzyszenie Chorych na Stwardnienie Rozsiane ich Opiekunów i Przyjaciół. Ośrodek Wichrowe Wzgórze. [dostęp 2021-11-19]. (pol.).
- ↑ Halor 2000 ↓, s. 153.
- ↑ Halor 2000 ↓, s. 149.
- ↑ Derus 2015 ↓, s. 34.
- ↑ Derus 2015 ↓, s. 36.
- ↑ Halor 2000 ↓, s. 151.
- ↑ Derus 2015 ↓, s. 20.
- ↑ Jolanta Przykuta: Utrudnienia na drogach. siemianowice.pl, 2021-04-12. [dostęp 2021-11-19]. (pol.).
- ↑ Mariusz Rozenberg: Katastrofa budowlana przy ul. Wiejskiej. Komenda Miejska Państwowej Straży Pożarnej w Siemianowicach Śląskich, 2021-06-17. [dostęp 2021-11-19]. (pol.).
- ↑ Joanna Szwalikowska: Siemianowice Śląskie. Zawalił się dach budynku gospodarczego. Ratownicy przeszukują gruzowisko. wiadomosci.gazeta.pl, 2021-06-17. [dostęp 2021-11-19]. (pol.).
- ↑ Pędzińska 2019 ↓, s. 26.
- ↑ Derus 2015 ↓, s. 26.
- ↑ a b c d e f Pędzińska 2019 ↓, s. 31.
- ↑ a b c d e f g h Pędzińska 2019 ↓, s. 32.
- ↑ a b Jacek Kuczkowic: BOŻA MĘKA SIEMIANOWICE ŚLĄSKIE (PRZEŁAJKA) UL. WIEJSKA. przydrozne.eu. [dostęp 2021-11-19]. (pol.).
- ↑ Pędzińska 2019 ↓, s. 24.
- ↑ Jacek Kuczowic: KAPLICZKA DOMKOWA – SIEMIANOWICE (PRZEŁAJKA) UL. WIEJSKA. przydrozne.eu. [dostęp 2021-11-19]. (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Małgorzata Derus, Gminny program opieki nad zabytkami Siemianowic Śląskich na lata 2015–2018, Załącznik do Uchwały Nr 117/2015 Rady Miasta Siemianowic Śląskich z dnia 29 października 2015 r., Siemianowice Śląskie 2015 (pol.).
- Rafał Grzywocz, Przełajka. 700 lat od pierwszej wzmianki, „Siemianowicki Rocznik Muzealny” (12), Siemianowice Śląskie: Muzeum Miejskie w Siemianowicach Śląskich, 2013, s. 49–57, ISSN 1644-8154 (pol.).
- Antoni Halor, Przewodnik siemianowicki. Wędrówki po mieście i okolicy, wyd. pierwsze, Siemianowice Śląskie: Urząd Miasta Siemianowice Śląskie, 2000, ISBN 83-913068-1-X (pol.).
- Małgorzata Pędzińska, Gminny Program Opieki nad Zabytkami Siemianowic Śląskich do 2022 roku, Załącznik Nr 1 do uchwały Nr 170/2019 Rady Miasta Siemianowic Śląskich z dnia 19 grudnia 2019 r., bip.msiemianowicesl.finn.pl, Siemianowice Śląskie 2019 (pol.).
- Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Siemianowice Śląskie, Załącznik do Uchwały nr 74/2019 Rady Miasta Siemianowic Śląskich z dnia 23 maja 2019 r. w sprawie uchwalenia zmiany „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Siemianowice Śląskie”, Siemianowice Śląskie 2019 (pol.).
| Ulice | |
|---|---|
| Place i skwery |
