Ursula von Rydingsvärd
| |
| Data i miejsce urodzenia |
1942 |
|---|---|
| Narodowość |
polska[1] |
| Dziedzina sztuki | |
| Odznaczenia | |
| |
| Strona internetowa | |
Ursula von Rydingsvärd z domu Karoliszyn (ur. 1942 w Deensen) – amerykańska rzeźbiarka narodowości polskiej[1][3], jedna z najbardziej znanych artystek w Stanach Zjednoczonych[4].
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Pochodzi z polskiej, chłopskiej[5] rodziny, która w czasie II wojny światowej została wywieziona na roboty przymusowe do Niemiec, gdzie urodziła się w Dolnej Saksonii[3]. Po wojnie rodzina trafiła do obozu dla uchodźców przeznaczonego dla Polaków. Dzięki oddziałowi Związku Narodowego Polskiego z New Jersey i katolickiemu sponsorowi The National Catholic Welfare Council rodzina w 1950 przyjechała do Stanów Zjednoczonych. Artystka zamieszkała z rodzicami i sześciorgiem rodzeństwa w Plainville w Connecticut[1].
W 1975 ukończyła nowojorski Uniwersytet Columbia, gdzie uzyskała tytuł magistra sztuki[1] (studiowała również na uniwersytetach: University of New Hampshire w Durham, Uniwersytecie Miami w Coral Gables na Florydzie, Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley)[4]. Od 1973 mieszka i tworzy w Nowym Jorku[4].
Pierwszy raz odwiedziła Polskę w wieku 43 lat[5]. Pierwsza wystawa artystki w Polsce odbyła się w 1992 w Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski w Warszawie, druga w 2021 w trzech miejscach: Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku, Muzeum Narodowym w Krakowie i Łazienkach Królewskich w Warszawie[4].
Zostały zrealizowane filmy biograficzne dotyczące Ursuli von Rydingsvärd: The Making of Hand-e-over (1997), Unorthodox Geometry (1998) i Into Her Own (2019), który w 2020 roku został uznany za jeden z dziesięciu najlepszych filmów dokumentalnych w Stanach Zjednoczonych[4].
Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]
Była żoną Paula Greengarda, amerykańskiego neurobiologa, w 2000 laureata Nagrody Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny[4].
Twórczość[edytuj | edytuj kod]
Rzeźby Ursuli von Rydingsvärd są inspirowane sztuką pozaeuropejską (sztuką Afryki, Australii i Oceanii), naturą oraz tradycją sztuki ludowej i rzeźby drewnianej (zwłaszcza Podhala). Artystka zajmuje się również rysunkiem tworzonym na ręcznie wyrabianym własną techniką papierze abaka[4]. Początkowo wykonywała rzeźby w metalu, ale za najbardziej odpowiednie dla siebie tworzywo uznała drewno cedrowe. Niektórym swoim pracom nadaje polskie nazwy[1]. W ostatnich latach zaczęła stosować takie materiały, jak brąz, papier i żywica[6].
Prace artystki znajdują się w stałych kolekcjach ponad 30 muzeów oraz w kolekcjach prywatnych. We wrześniu 2021 została odznaczona Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”[6].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e „Ona” – rzeźba Urszuli von Rydingsvard na Brooklynie. dzieje.pl, 19 lipca 2016. [dostęp 2021-10-12].
- ↑ Ursula von Rydingsvard: Damski Czepek. ysp.org.uk. [dostęp 2024-03-22].
- ↑ a b Otwarto wystawę prac rzeźbiarki Ursuli von Rydingsvärd w Orońsku. rdc.pl, 4 września 2021. [dostęp 2021-10-12].
- ↑ a b c d e f g TYLKO SZTUKA Ursula von Rydingsvard. rzezba-oronsko.pl, 2021. [dostęp 2021-10-27].
- ↑ a b „Moi przodkowie byli polskimi chłopami”. Jej rzeźby zachwycają Amerykę. wyborcza.pl, 29 września 2021. [dostęp 2021-10-27].
- ↑ a b Ursula von Rydingsvard uhonorowana Złotym Medalem Gloria Artis [online], gov.pl, 2 września 2021 [dostęp 2021-10-12] [zarchiwizowane z adresu 2021-09-10].