Wąsaczek żółtoczelny

Wąsaczek żółtoczelny
	Pogoniulus chrysoconus
	(Temminck, 1832)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	dzięciołowe
Podrząd	dzięciołowce
Rodzina	tukanowate
Podrodzina	wąsale
Plemię	Lybiini
Rodzaj	Pogoniulus
Gatunek	wąsaczek żółtoczelny
Synonimy
	Bucco chrysoconus Temminck, 1832
	Bucco chrysoconus Temminck, 1832
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Wąsaczek żółtoczelny^[4] (Pogoniulus chrysoconus) – gatunek małego ptaka z rodziny tukanowatych (Ramphastidae). Występuje w Afryce na południe od Sahary.

Znaczenie nazwy naukowej

Nazwa rodzajowa Pogoniulus jest zdrobnieniem od nazwy rodzaju Pogonias (obecnie Lybius), co oznacza „brodaty”. Nazwa gatunkowa chrysoconus pochodzi od greckich słów khrusos (złoto) oraz konos (szczyt hełmu)^[5].

Podgatunki i zasięg występowania

Wyróżnia się następujące podgatunki^[2]^[6]:

P. c. chrysoconus (Temminck, 1832) – południowo-zachodnia Mauretania i Senegal do północno-zachodniej Etiopii, północno-zachodniej Tanzanii oraz północnej Demokratycznej Republiki Konga
P. c. extoni (Layard, EL, 1871) – Angola do południowej Tanzanii i południowego Mozambiku oraz północna Republika Południowej Afryki
P. c. xanthostictus (Blundell & Lovat, 1899) – południowo-zachodnia i centralna Etiopia

Habitat

Suche zadrzewione tereny, zarośla, nadrzeczne i górskie lasy oraz zadrzewienia na sawannie.

Morfologia

Długość ciała wynosi 10,5–12 cm, zaś masa ciała 8–20 g^[2]. Długość dzioba wynosi 13 mm, skrzydła 61 mm, ogona 33 mm, zaś skoku 14 mm^[7]. Dziób czarny. Czoło żółte, oddzielone czarno od dzioba. Wierzch głowy czarny w białe plamki, podobnie jak i kark. Paski policzkowy, przyżuchwowy i podbródkowy czarne. Pozostała część głowy biała. Gardło, pierś i brzuch jasnożółte, lecz pióra u nasady szare. Pokrywy skrzydłowe żółto-biało-czarne, zaś lotki ciemnoszare, żółto i biało obrzeżone. Sterówki również ciemnoszare, z jasnożółtymi obrzeżeniami.

Pożywienie

Żywi się owocami i owadami. Na terenach żerowania agresywny.

Lęgi

Gniazdo stanowi dziupla w martwym pniu o szerokości wejścia ok. 10 cm. Niekiedy gniazdo jest przejmowane przez głowaczki białolice (Tricholaema leucomelas). W lęgu 2–4 jaja. W inkubacji biorą udział oba ptaki z pary, lecz nie jest znany jej czas^[8]. Młode opuszczają gniazdo po 4 tygodniach od wyklucia.

Status

IUCN uznaje wąsaczka żółtoczelnego za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Liczebność populacji nie została oszacowana, ale ptak ten opisywany jest jako szeroko rozpowszechniony i pospolity. Trend liczebności populacji jest uznawany przez BirdLife International za stabilny ze względu na brak istotnych zagrożeń^[3].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Pogoniulus chrysoconus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c Short, L.L. & Horne, J.F.M.: Yellow-fronted Tinkerbird (Pogoniulus chrysoconus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.) (2014). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2002. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-23)].
↑ ^a ^b Pogoniulus chrysoconus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Lybiini Sibley & Ahlquist, 1985 (Wersja: 2021-06-01). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-07-28].
↑ James A. Jobling: Helm Dictionary of Scientific Bird Names. Christopher Helm Publishers Ltd, 2009. ISBN 1-4081-2501-3.
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-07-28]. (ang.).
↑ Claude H.B. Grant. Nine new subspecies of birds of Africa. „Bulletin of British Ornithologists' Club”. xxxv, s. 101, 1914.
↑ Pogoniulus chrysoconus (Yellow-fronted tinkerbird, Yellow-fronted tinker barbet). BioDiversity Explorer. [dostęp 2013-08-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-20)].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

David Burni, Ben Hoare, Joseph DiCostanzo, Phil Benstead: Ptaki. Encyklopedia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009. ISBN 978-83-01-15733-3.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Pogoniulus chrysoconus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[hbwa-2] Short, L.L. & Horne, J.F.M.: Yellow-fronted Tinkerbird (Pogoniulus chrysoconus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.) (2014). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2002. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-23)].

[iucn-3] Pogoniulus chrysoconus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[Mielczarek&Kuziemko-4] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Lybiini Sibley & Ahlquist, 1985 (Wersja: 2021-06-01). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-07-28].

[helm-5] James A. Jobling: Helm Dictionary of Scientific Bird Names. Christopher Helm Publishers Ltd, 2009. ISBN 1-4081-2501-3.

[ioc-6] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-07-28]. (ang.).

[bboc-7] Claude H.B. Grant. Nine new subspecies of birds of Africa. „Bulletin of British Ornithologists' Club”. xxxv, s. 101, 1914.

[biodiversity-8] Pogoniulus chrysoconus (Yellow-fronted tinkerbird, Yellow-fronted tinker barbet). BioDiversity Explorer. [dostęp 2013-08-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-20)].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]