Wałach (nazwisko)
Wałach (forma żeńska: Wałach, Wałachowa, Wałachówna; liczba mnoga: Wałachowie, Wałasi)[1] – polskie nazwisko. Według bazy PESEL nazwisko to nosi 1956 Polaków. Większość osób o nazwisku Wałach zamieszkuje obszary południowego Śląska, w szczególności powiaty rybnicki, raciborski i cieszyński[2][3]. Nazwisko to po raz pierwszy pojawiało się na ziemi śląskiej na przełomie XVII i XVIII wieku[4][5].
Etymologia i znaczenie nazwiska[edytuj | edytuj kod]
Nazwisko pochodzi od etnonimów Wołoch i Vlach oraz śląskiej grupy etnograficznej Wałasów, nazywanych również Wałachami[6][7][8][9]. Wałach lub Wlach znaczy tyle co Wołoch lub Italczyk (Włoch)[10]. Przez prowadzenie gospodarki pasterskiej słowo Wałach na obszarze Beskidu Śląskiego i Pogórza Śląskiego zyskało znaczenie zawodu bacy lub pomocnika bacy, juhasa[11][12][10][13].
Szlachectwo i herb[edytuj | edytuj kod]
Nazwisko Wałach zostało wymienione między innymi w „Herbarzu polskim” Adama Bonieckiego, osoby pochodzenia szlacheckiego o nazwisku Wałach nosiły herb Trzaska[14].
Osoby noszące to nazwisko[edytuj | edytuj kod]
- Tadeusz Wilecki vel Tadeusz Wałach – generał i polityk.
- Jan Wałach – artysta (malarz, grafik, rzeźbiarz, snycerz)
- Jan Wałach - działacz państwowy i społeczny, prawnik.
- Stanisław Wałach – polski pułkownik, oficer służb specjalnych PRL.
- Miłosz Wałach – polski piłkarz ręczny, bramkarz.
- Andrzej Wałach – robotnik, rolnik, działacz społeczny.
- Władysław Wałach – polski działacz partyjny i państwowy.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Anna Borucka-Szotkowska, Kapela „Wałasi” z Istebnej [online], Nagroda imienia Oskara Kolberga [dostęp 2024-05-13] (pol.).
- ↑ Rozkład występowania nazwisk w powiatach. [online], Actaforte (pol.).
- ↑ Nazwiska w Polsce - Wałach [online], Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk [dostęp 2024-05-03] (pol.).
- ↑ Poszukiwania genealogiczne na Śląsku Cieszyńskim / Genealogical Research in Cieszyn Silesia, Wałach – genealogia [online], Przodkowie z Cieszyna, 24 stycznia 2015 (pol.).
- ↑ GENETEKA Genealogiczna kartoteka - baza urodzeń, małżeństw i zgonów [online], Polskie Towarzystwo Genealogiczne [dostęp 2024-05-03] (pol.).
- ↑ Wałach [online], Wiktionary, the free dictionary, 22 września 2023 [dostęp 2024-02-01] (ang.).
- ↑ Hieronim Woźniak, Wołosi, pasterstwo i szałaśnictwo [online] (pol.).
- ↑ Izabela Łuc, Swoistość nazwisk mieszkańców południowego Śląska XIX wieku (rekonesans badawczy), „Prace Językoznawcze”, XIX (3), Uniwersytet Śląski, 2017, s. 185–188, ISSN 1509-5304 (pol.).
- ↑ Wallach Family History [online], Serwis Internetowy Ancestry (ang.).
- ↑ a b Krzysztof Nowak, Na wołoskich rubieżach. Pochodzenie i stosunki etniczne ludności wołoskiej/wałaskiej na pograniczu śląsko-kisucko-morawskim (w świetle historiografii)., Uniwersytet Śląski, 2 stycznia 2023, s. 5, 12–13, DOI: 10.31261/WSN.2022.22.14, Cytat: Cytat ze strony 5: Gospodarka pasterska prowadzona na wzór wałaski była jednak na tyle atrakcyjna dla miejscowych, że część z nich chętnie się nią zajmowała. W rezultacie pojęcie Wałach rozszerzyło się z czasem na wszystkie osoby z obszarów górskich prowadzące działalność pasterską, bez względu na ich pochodzenie etniczne Cytat ze stron 12-13: Oddzielną uwagę należy zwrócić na opublikowany przez Davídka fragment urbarza z 1755 roku (zob. fot. 1). W tekście tym umieszczono bowiem informację urzędnika kameralnego w Cieszynie Franza Heymanna o Wałachach: Słowo Wałach lub Wlach znaczy tyle co Wołoch lub Italczyk (Włoch), jest całkiem prawdopodobne, że tutejsi Wałachowie przybyli do Księstwa Cieszyńskiego wprawdzie nie wprost z Italii, lecz po upływie pewnego czasu z kolonii rzymskich wokół Siedmiogrodu. (pol.).
- ↑ Władysław Migdał i inni, Wpływ Wołochów na kulturę pasterską i kuchnię Karpat, „Przegląd Hodowlany” (4), 2020 (pol.).
- ↑ Władysław Migdał i inni, Traditional smoking of wallachian cheeses and could cuts in Polish and Slovak parts of the Carpathian Mountains, „Research Square”, 2023, DOI: 10.21203/rs.3.rs-3095094/v1 [dostęp 2024-01-27].
- ↑ Maciej Rak, Biblioteka LingVariów Tom 19, Kulturemy Podhalańskie. Mirosław Skarżyński (red.) [online], Uniwersytet Jagielloński, Wydział Polonistyki, 2015, s. 85–87 (pol.).
- ↑ Adam Boniecki, Władysław Semkowicz, Rocznik Towarzystwa Heraldycznego we Lwowie T. 2, t. 2, Lwów: Towarzystwo Heraldyczne (Lwów), 1910, s. 7 [dostęp 2024-05-13] (pol.).