Weldenia

*Weldenia*
	; Weldenia candida
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Klad	rośliny naczyniowe
Klad	Euphyllophyta
Klad	rośliny nasienne
Klasa	okrytonasienne
Klad	jednoliścienne
Rząd	komelinowce
Rodzina	komelinowate
Rodzaj	Weldenia
	Nazwa systematyczna
	Weldenia J. H. Schultes; Flora 12: 3 (1829)
	Typ nomenklatoryczny
	Weldenia candida Schult.f.
Synonimy
	Lampra Benth.; Rugendasia Schiede;
	Lampra Benth.; Rugendasia Schiede;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Weldenia Schult.f. – rodzaj roślin z rodziny komelinowatych. Obejmuje dwa gatunki występujące endemicznie w Meksyku i Gwatemali^[3].

Nazwa naukowa rodzaju honoruje Ludwiga von Weldena, oficera armii austriackiej i przyrodnika, żyjącego w latach 1780–1853^[5].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój: Wieloletnie, gruboszowate rośliny zielne, ziemne lub naskalne^[6].

Korzenie: Bulwiaste, wrzecionowate^[6].

Pędy: Pędy podziemne wydłużone, gruboszowate, pokryte drobnymi łuskami. Pędy naziemne niepozorne, wzniesione, gruboszowate, nierozgałęzione^[6].

Liście: Ulistnienie naprzemianległe, skupione na wierzchołku pędu w rozetę. Blaszki liściowe siedzące, nieco pofałdowane, rzadziej płaskie, taśmowate, o nasadzie ściętej do klinowatej i zaostrzonym wierzchołku, orzęsione lub nagie^[6].

Kwiaty: Zebrane w siedzące, rozgałęzione bukiety złożone z dwurzędek, z niepozorną osią główną, pojedyncze lub kilka zebranych w kwiatostan złożony, wyrastający wierzchołkowo na pędzie. Podsadka kwiatostanu złożonego przypominająca liść. Podsadki dwurzędek siedzące, wolne, naprzemianległe, różnej wielkości. Przysadki nieobecne lub obecne, a wtedy zwykle zielone, szydłowate, naprzemianległe, zachodzące na siebie, szybko odpadające. Kwiaty obupłciowe lub męskie z powodu redukcji słupkowia, chasmogamiczne, wonne, rurkowato-lejkowate. Okwiat promienisty do lekko grzbiecistego z powodu krzywizny rurki okwiatu. Szypułka niepozorna, wzniesiona. Listki zewnętrznego okółka okwiatu różnej wielkości, zrośnięte w długą, rurkowatą i pochwiastą strukturę z podłużnym grzbietem, brzegi listków szkliste, wierzchołki całobrzegie do drobno trójząbkowanych lub trójdzielnych, trwałe. Listki wewnętrznego okółka równej wielkości, nachodzące na siebie, płaskie do kapturkowato zakończonych, długo paznokciowate. Sześć pręcików równej wielkości, nadległych listkom okwiatu, zrośniętych z nimi w krótką rurkę. Główki pręcików obrotne, żółte, oszczepowate. Zalążnia siedząca, cylindryczna do niemal maczugowatej, biała, naga, trójkomorowa, z sześcioma zalążkami w każdej komorze. Szyjka słupka nieco esowata, biała lub bladoniebieska do bladoliliowej, cylindryczna, zwieńczona trójklapowanym, białym znamieniem^[6].

Owoce: Cylindryczne, cienkościenne, brązowe, pękające komorowo torebki. Nasiona wąsko elipsoidalne, brzusznie wgłębione^[6].

Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]

Rozwój: Geofity korzeniowobulwiaste. W okresie zimowej suszy wchodzą w fazę spoczynku. Kwitną od kwietnia do listopada (Weldenia volcanica) lub od maja do września (W. candida)^[6].

Siedlisko: Występuje wyłącznie w strefie alpejskiej i subalpejskiej. Weldenia candida zwykle rośnie na terenach otwartych i trawiastych, ze skalistą glebą, występujących w lasach jodłowych i jałowcowych (Juniperus monticola). W. volcanica występuje w miejscach zacienionych, w gęstych lasach sosnowych na glebach bogatych w próchnicę^[6].

Genetyka: Liczba chromosomów 2n = 18, 20, 24^[7].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Pozycja systematyczna: Rodzaj z podplemienia Thyrsantheminae w plemieniu Tradescantieae podrodziny Commelinoideae w rodzinie komelinowatych (Commelinaceae)^[8].

Wykaz gatunków^[3]

Weldenia candida Schult. f.
Weldenia volcanica (Benth.) M. Pell. & Espejo

Znaczenie użytkowe[edytuj | edytuj kod]

Weldenia candida bywa uprawiana jako roślina ozdobna w ogrodach alpejskich^[9].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2022-07-27] (ang.).
↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Plants of the World Online. The Royal Botanic Gardens, Kew, 2019. [dostęp 2022-07-27]. (ang.).
↑ Farr E. R., Zijlstra G. (ed.): Index Nominum Genericorum (Plantarum). Smithsonian Institution, 1996–. [dostęp 2023-01-08]. (ang.).
↑ David Gledhill: The names of plants. Wyd. 4. Cambridge University Press, 2008. ISBN 978-0-511-47376-0.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Marco O. O. Pellegrini, Adolfo Espejo-Serna. Recircumscription and synopsis of Thyrsanthemum and Weldenia (Commelinaceae), two narrow endemic genera from Mesoamerica. „Kew Bulletin”. 76 (2), s. 269–286, 2021-06. DOI: 10.1007/S12225-021-09948-1.
↑ Klaus Kubitzki: The Families and Genera of Vascular Plants. T. 4: Flowering Plants. Monocotyledons: Alismatanae and Commelinanae (except Gramineae). Berlin Heidelberg: Springer-Verlag, 1998. DOI: 10.1007/978-3-662-03531-3. ISBN 978-3-662-03531-3. (ang.).
↑ USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. 2020. Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy). National Germplasm Resources Laboratory, Beltsville, Maryland. [dostęp 2023-01-15]. (ang.).
↑ The European garden flora, flowering plants : a manual for the identification of plants cultivated in Europe, both out-of-doors and under glass. Wyd. 2. Cambridge: Cambridge University Press, 2011, s. 321. ISBN 978-0-521-76147-5.

[apweb-1] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2022-07-27] (ang.).

[ruggiero-2] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[kew-3] Plants of the World Online. The Royal Botanic Gardens, Kew, 2019. [dostęp 2022-07-27]. (ang.).

[ing-4] Farr E. R., Zijlstra G. (ed.): Index Nominum Genericorum (Plantarum). Smithsonian Institution, 1996–. [dostęp 2023-01-08]. (ang.).

[nop-5] David Gledhill: The names of plants. Wyd. 4. Cambridge University Press, 2008. ISBN 978-0-511-47376-0.

[rev-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Marco O. O. Pellegrini, Adolfo Espejo-Serna. Recircumscription and synopsis of Thyrsanthemum and Weldenia (Commelinaceae), two narrow endemic genera from Mesoamerica. „Kew Bulletin”. 76 (2), s. 269–286, 2021-06. DOI: 10.1007/S12225-021-09948-1.

[kub-7] Klaus Kubitzki: The Families and Genera of Vascular Plants. T. 4: Flowering Plants. Monocotyledons: Alismatanae and Commelinanae (except Gramineae). Berlin Heidelberg: Springer-Verlag, 1998. DOI: 10.1007/978-3-662-03531-3. ISBN 978-3-662-03531-3. (ang.).

[grin-8] USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. 2020. Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy). National Germplasm Resources Laboratory, Beltsville, Maryland. [dostęp 2023-01-15]. (ang.).

[egf-9] The European garden flora, flowering plants : a manual for the identification of plants cultivated in Europe, both out-of-doors and under glass. Wyd. 2. Cambridge: Cambridge University Press, 2011, s. 321. ISBN 978-0-521-76147-5.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]