Wikłacz rzeczny
| Malimbus burnieri[1] | |||
| (N. E. Baker & E. M. Baker, 1990) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
wikłacz rzeczny | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
Wikłacz rzeczny[3] (Malimbus burnieri) – gatunek małego ptaka z rodziny wikłaczowatych (Ploceidae). Występuje endemicznie w Tanzanii. Narażony na wyginięcie.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Gatunek po raz pierwszy opisany w roku 1990 na łamach Bulletin of the British Ornithologists’ Club. Holotyp pochodził z małej miejscowości Ifakara w Tanzanii; był to samiec. Nazwa gatunkowa burnieri upamiętnia dr. Erica Burniera, który zajmował się ludźmi w miejscowości Ifakara oraz zwrócił uwagę na obecność wikłaczy rzecznych; jako pierwszy zaobserwował też kowalika algierskiego (Sitta ledanti)[4].
Gatunek monotypowy[5][6]. Często umieszczany w rodzaju Ploceus[2][5][6].
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Zasiedla obszar 150 000 km² w centralnej Tanzanii, na południowy zachód i na wschód od miejscowości Ifakara. Środowisko życia stanowią rozległe bagna w okolicach rzek, na których obszarze rosną trzciny z rodzaju Phragmites, zazwyczaj w obszarach pozbawionych drzew. Przypuszczalnie ma to związek z konkurencją o miejsca lęgowe z wikłaczem żółtym (M. subaureus)[7].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość skrzydła wynosi 68 mm u samca i 62 mm u samicy, dzioba odpowiednio 17,2 mm i 15,1 mm, ogona 42–45 mm, zaś skoku 22,2 mm u samca i 19,6 u samicy. Długość ciała 13 cm, masa ciała samca 17–21 g, samicy 14–17 g[5]. Występuje dymorfizm płciowy. Samiec posiada czarny dziób, brodę, gardło oraz obszar między okiem i dziobem. W miejscach, gdzie owa czarna plama łączy się z żółtą głową, piersią i brzuchem pióra czerwonawe. Wierzch ciała oliwkowożółty. Lotki szare, żółtooliwkowo obrzeżone, podobnie jak i sterówki. Nogi i stopy różowe. Samica posiada oliwkowożółtą głowę, z wierzchu bardziej żółtą, zaś po bokach płowożółtą. Pióra na wierzchu ciała w środku ciemne, jasnożółto obrzeżone. Kuper mniej wzorzysty niż wierzch ciała. Spód ciała jasnożółty. Tęczówki brązowe.
Zachowanie[edytuj | edytuj kod]
Obserwowano osobniki żerujące na trawach, w tym ich kwiatostanach. Zazwyczaj odzywa się w miejscu gniazdowania, jednak poza jego okolicami słyszany był odgłos ostrzegawczy tjaek. Pierzące się ptaki, dwie samice, zaobserwowano 27 lutego 1988 roku; pierzenie obejmowało sterówki, lotki II i III rzędu oraz pokrywy skrzydłowe.
Lęgi[edytuj | edytuj kod]
Gniazdo, które odnaleziono, znajduje się w Muzeum Historii Naturalnej w Tring. Owalne, z bocznym wejściem, budulec stanowi trawa. Źdźbła budujące zewnętrzną część gniazda mają szerokość do 4 mm, natomiast wyściółkę stanowią liście o szerokości 8–12 mm. Gniazdo miało wymiary 110×85×70 mm, zawieszone było na gałązce o średnicy około 8 mm, która wbudowana była w tylną część gniazda. Na danym terytorium mieściło się 20–30 gniazd, rzadko znajdywano je same. Zniesienie wynosi 1–2 jaja. Spośród 3 zebranych jaj miały one wymiary 19,5–20,5 × 13–14,5 mm.
Status, zagrożenia[edytuj | edytuj kod]
IUCN uznaje wikłacza rzecznego za gatunek narażony na wyginięcie (VU, Vulnerable) nieprzerwanie od 1994 roku; wcześniej, od 1988 roku miał on status najmniejszej troski (LC, Least Concern). Obecny status uzasadnia się małym zasięgiem występowania, na którym habitat narażony jest na niszczenie w wyniku wypasania zwierząt hodowlanych, zakładania upraw ryżu oraz używania pestycydów i nawozów sztucznych. Populacja szacowana jest na 2500–9999 dorosłych osobników; ma tendencję spadkową[7].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Malimbus burnieri, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b BirdLife International, Ploceus burnieri, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2019, wersja 2020-3 [dostęp 2021-03-03] (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Ploceinae Sundevall, 1836 - wikłacze (wersja: 2020-01-12). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-03-03].
- ↑ James A. Jobling: Helm Dictionary of Scientific Bird Names. Christopher Helm Publishers Ltd, 2009, s. 300. ISBN 1-4081-2501-3.
- ↑ a b c A. Craig: Kilombero Weaver (Ploceus burnieri). W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie, E. de Juana (red.): Handbook of the Birds of the World Alive. Barcelona: Lynx Edicions, 2015. (ang.).
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Old World sparrows, snowfinches, weavers. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-03-03]. (ang.).
- ↑ a b Kilombero Weaver Ploceus burnieri. BidLife International. [dostęp 2013-08-05].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- N.E Baker & E.M. Baker. A new species of weaver from Tanzania. „Bulletin of the British Ornithologists’ Club”, s. 51–58, 1990.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).