Wikipedia:Artykuły na Medal/archiwum/2020-11

2020-11-01

Gerard Wodarz (ur. 10 sierpnia 1913 w Hajdukach Wielkich, zm. 8 listopada 1982 w Chorzowie) – polski piłkarz występujący na pozycji napastnika, reprezentant Polski w latach 1932–1939, uczestnik Igrzysk Olimpijskich 1936 oraz Mistrzostw Świata 1938, trener piłkarski, żołnierz Wehrmachtu i Polskich Sił Zbrojnych w okresie II wojny światowej. Przez znaczny okres trwania kariery związany był z Ruchem Chorzów. W 1926 roku rozpoczął treningi w zespole juniorów, w sezonie 1929 natomiast włączono go do kadry pierwszego zespołu. Występował w Ruchu do momentu wybuchu II wojny światowej i zdobył z nim pięciokrotnie mistrzostwo Polski. W latach 1939–1941 grał w utworzonym przez władze okupacyjne klubie Bismarckhütter SV. W czasie wojny podpisał trzecią listę narodowościową i został wcielony do Wehrmachtu. Stacjonował w tym czasie na terenach Holandii, Belgii oraz Francji. W 1944 roku trafił do niewoli, po czym jako jeniec zgłosił się do służby w Polskich Siłach Zbrojnych i otrzymał przydział do Sił Powietrznych. Wodarz był podoficerem–instruktorem wychowania fizycznego w bazie Newton, gdzie powrócił do gry w piłkę nożną w polskiej lotniczej drużynie RAF Newton Notts. Czytaj więcej…

2020-11-02

Laureaci Pokojowej Nagrody Nobla – osoby i organizacje, którym za działalność na rzecz światowego pokoju została przyznana przez Norweski Komitet Noblowski Pokojowa Nagroda Nobla. Wyróżnienie to ufundowane zostało testamentem szwedzkiego przemysłowca i wynalazcy dynamitu, Alfreda Nobla. Pokojowa Nagroda Nobla jest przyznawana kandydatom, którzy wykonali największą lub najlepszą pracę na rzecz braterstwa między narodami, likwidacji bądź ograniczenia stałych armii i udziału oraz promowania kongresów pokojowych. Do 2020 roku Pokojowa Nagroda Nobla została wręczona 106 osobom oraz 24 organizacjom. Jeden z laureatów odmówił przyjęcia Nagrody. Był to Lê Đức Thọ wyróżniony w 1973 roku wspólnie z Henrym Kissingerem za negocjacje w czasie konfliktu w Wietnamie. W 1961 roku Komitet zdecydował, że laureatem Nagrody za ten rok zostanie Dag Hammarskjöld, który zginął w katastrofie lotniczej 18 września tegoż roku. Jest to jedyny przypadek pośmiertnego wyróżnienia Pokojową Nagrodą Nobla. Czytaj więcej…

2020-11-03

Szarytka morska – gatunek drapieżnego ssaka morskiego z rodziny fokowatych, jedyny przedstawiciel rodzaju Halichoerus. Dorosłe samce osiągają długość rzędu 2,3 metra przy masie ciała 170–310 kg, zaś samice do około 2 metrów przy masie ciała 105–186 kg. Szarytka morska wiedzie wodno-lądowy tryb życia i jest gatunkiem typowym dla strefy przybrzeżnej. Podstawą diety szarytki są ryby, zarówno pelagiczne, jak i denne. Zamieszkuje zachodnie i wschodnie części północnego Atlantyku oraz wody Morza Bałtyckiego. Jest jednym z trzech gatunków ssaków z rodziny fokowatych zamieszkujących Morze Bałtyckie. Istniejące w przeszłości kolonie szarytek zasiedlających południowy pas wybrzeża Bałtyku od Niemiec po Litwę przestały istnieć. Płetwonogie te tworzą tam jedynie niewielkie skupiska. Z tego powodu zlokalizowana w Helu Stacja Morska Instytutu Oceanografii Uniwersytetu Gdańskiego prowadzi prace badawcze ukierunkowane na przygotowania do eksperymentalnej hodowli i restytucji szarytki bałtyckiej do Zatoki Gdańskiej. Działania Stacji mają wymiar międzynarodowy. Czytaj więcej…

2020-11-04

Lista utworów Alice in Chains – amerykański zespół muzyczny Alice in Chains ma w swoim dorobku sześć albumów studyjnych, trzy minialbumy, pięć kompilacji i dwa albumy koncertowe. W 1992 roku członkowie zespołu współtworzyli ścieżkę dźwiękową do filmu Samotnicy, którą promował singel z utworem „Would?” autorstwa gitarzysty Jerry’ego Cantrella. Rok później na ścieżce dźwiękowej do filmu Bohater ostatniej akcji wykorzystano dwie premierowe kompozycje Alice in Chains – „A Little Bitter” oraz „What the Hell Have I” – zarejestrowane wiosną 1993 roku w Bad Animals Studio. W 1994 roku utwór „Got Me Wrong”, pochodzący z minialbumu Sap, został wykorzystany na ścieżce dźwiękowej do filmu niskobudżetowego Clerks – Sprzedawcy. Omawiana lista łącznie składa się ze stu utworów – dziewięćdziesięciu siedmiu autorskich, skomponowanych przez członków zespołu, z czego osiemdziesiąt dziewięć to kompozycje studyjne, dziesięć nagrano w wersjach demonstracyjnych oraz jedną zarejestrowano w wersji koncertowej. Czytaj więcej…

2020-11-05

Fairey Battle – brytyjski lekki samolot bombowy, skonstruowany w 1936 roku w wytwórni Fairey Aviation. Jednosilnikowy trzymiejscowy dolnopłat o konstrukcji metalowej z chowanym podwoziem. Używany bojowo w początkowym okresie II wojny światowej, głównie przez brytyjskie lotnictwo RAF. Samoloty te były masowo używane jako dzienne bombowce podczas kampanii francuskiej w 1940 roku, ponosząc duże straty, po czym zostały przesunięte do działań nocnych i szkolenia. W 1939 roku były przewidziane na wyposażenie lotnictwa polskiego, lecz nie zostały dostarczone przed wybuchem wojny, natomiast stanowiły następnie pierwsze wyposażenie polskich dywizjonów bombowych formowanych w Wielkiej Brytanii. Używane też przez lotnictwo belgijskie, greckie, tureckie i południowoafrykańskie. Wycofane ze służby operacyjnej po 1941 roku, pozostały masowo używane do szkolenia załóg do końca wojny, także w Kanadzie i oraz Australii. Czytaj więcej…

2020-11-06

Greta Garbo (ur. 18 września 1905 w Sztokholmie, zm. 15 kwietnia 1990 w Nowym Jorku) – szwedzko-amerykańska aktorka filmowa i teatralna, uznawana za jedną z największych i najwybitniejszych gwiazd filmowych w historii kinematografii oraz jedną z legend i ikon okresu „Złotej Ery Hollywood”. Symbol seksu lat 20. oraz 30. XX wieku. Na dużym ekranie debiutowała, występując w szwedzkich produkcjach. Karierę rozpoczęła od udziału w melodramacie Gdy zmysły grają, dzięki któremu zyskała status wschodzącej gwiazdy. Jej kreacja zwróciła uwagę Louisa B. Mayera, szefa wytwórni Metro-Goldwyn-Mayer, który rok później sprowadził aktorkę do Hollywood. Zadebiutowała w niemym dramacie Słowik hiszpański. Jej trzeci film – melodramat Symfonia zmysłów z 1926 roku – uczynił z niej międzynarodową gwiazdę. W 1951 roku przyjęła obywatelstwo amerykańskie. W przekroju całej swojej kariery Garbo trzykrotnie nominowana była do nagrody Akademii Filmowej w kategorii dla najlepszej aktorki pierwszoplanowej. W 1955 roku została uhonorowana Oscarem za całokształt twórczości. American Film Institute umieścił jej nazwisko na 5. miejscu w rankingu „największych aktorek wszech czasów”. Czytaj więcej…

2020-11-07

Zwycięzcy konkursów Letniego Grand Prix w skokach narciarskich – zestawienie zawodników i drużyn, które przynajmniej raz odniosły zwycięstwo w konkursach indywidualnych bądź drużynowych Letniego Grand Prix w skokach narciarskich mężczyzn. Letnie Grand Prix w skokach narciarskich mężczyzn organizowane jest każdego lata przez Międzynarodową Federację Narciarską, w miesiącach pomiędzy lipcem a październikiem. Rywalizacja odbywa się na specjalnie przygotowanych do warunków letnich skoczniach pokrytych igelitem. Pierwszą edycję cyklu przeprowadzono w 1994 roku. Od pierwszej edycji, choć regularnie dopiero od 2003 roku, w ramach Letniego Grand Prix odbywają się również zawody drużynowe, w tym sześciokrotnie konkurs drużyn mieszanych, w których udział wzięły zespoły złożone z kobiet i mężczyzn. Najwięcej zwycięstw w klasyfikacji generalnej Letniego Grand Prix mężczyzn odnieśli Adam Małysz i Thomas Morgenstern – obaj trzykrotnie odnieśli triumf w cyklu. W konkursach indywidualnych najwięcej zwycięstw odnieśli Adam Małysz i Gregor Schlierenzauer – obaj trzynastokrotnie zwyciężyli w zawodach. W klasyfikacji wszech czasów trzecie miejsce zajmuje Kamil Stoch z jedenastoma wygranymi. W zawodach drużynowych najwięcej zwycięstw odniosła reprezentacja Austrii – osiem wygranych, w tym jedna w konkursie mieszanym. Czytaj więcej…

2020-11-08

Gerard Wodarz (ur. 10 sierpnia 1913 w Hajdukach Wielkich, zm. 8 listopada 1982 w Chorzowie) – polski piłkarz występujący na pozycji napastnika, reprezentant Polski w latach 1932–1939, uczestnik Igrzysk Olimpijskich 1936 oraz Mistrzostw Świata 1938, trener piłkarski, żołnierz Wehrmachtu i Polskich Sił Zbrojnych w okresie II wojny światowej. Przez znaczny okres trwania kariery związany był z Ruchem Chorzów. W 1926 roku rozpoczął treningi w zespole juniorów, w sezonie 1929 natomiast włączono go do kadry pierwszego zespołu. Występował w Ruchu do momentu wybuchu II wojny światowej i zdobył z nim pięciokrotnie mistrzostwo Polski. W latach 1939–1941 grał w utworzonym przez władze okupacyjne klubie Bismarckhütter SV. W czasie wojny podpisał trzecią listę narodowościową i został wcielony do Wehrmachtu. Stacjonował w tym czasie na terenach Holandii, Belgii oraz Francji. W 1944 roku trafił do niewoli, po czym jako jeniec zgłosił się do służby w Polskich Siłach Zbrojnych i otrzymał przydział do Sił Powietrznych. Wodarz był podoficerem–instruktorem wychowania fizycznego w bazie Newton, gdzie powrócił do gry w piłkę nożną w polskiej lotniczej drużynie RAF Newton Notts. Czytaj więcej…

2020-11-09

Laureaci Pokojowej Nagrody Nobla – osoby i organizacje, którym za działalność na rzecz światowego pokoju została przyznana przez Norweski Komitet Noblowski Pokojowa Nagroda Nobla. Wyróżnienie to ufundowane zostało testamentem szwedzkiego przemysłowca i wynalazcy dynamitu, Alfreda Nobla. Pokojowa Nagroda Nobla jest przyznawana kandydatom, którzy wykonali największą lub najlepszą pracę na rzecz braterstwa między narodami, likwidacji bądź ograniczenia stałych armii i udziału oraz promowania kongresów pokojowych. Do 2020 roku Pokojowa Nagroda Nobla została wręczona 106 osobom oraz 24 organizacjom. Jeden z laureatów odmówił przyjęcia Nagrody. Był to Lê Đức Thọ wyróżniony w 1973 roku wspólnie z Henrym Kissingerem za negocjacje w czasie konfliktu w Wietnamie. W 1961 roku Komitet zdecydował, że laureatem Nagrody za ten rok zostanie Dag Hammarskjöld, który zginął w katastrofie lotniczej 18 września tegoż roku. Jest to jedyny przypadek pośmiertnego wyróżnienia Pokojową Nagrodą Nobla. Czytaj więcej…

2020-11-10

Szarytka morska – gatunek drapieżnego ssaka morskiego z rodziny fokowatych, jedyny przedstawiciel rodzaju Halichoerus. Dorosłe samce osiągają długość rzędu 2,3 metra przy masie ciała 170–310 kg, zaś samice do około 2 metrów przy masie ciała 105–186 kg. Szarytka morska wiedzie wodno-lądowy tryb życia i jest gatunkiem typowym dla strefy przybrzeżnej. Podstawą diety szarytki są ryby, zarówno pelagiczne, jak i denne. Zamieszkuje zachodnie i wschodnie części północnego Atlantyku oraz wody Morza Bałtyckiego. Jest jednym z trzech gatunków ssaków z rodziny fokowatych zamieszkujących Morze Bałtyckie. Istniejące w przeszłości kolonie szarytek zasiedlających południowy pas wybrzeża Bałtyku od Niemiec po Litwę przestały istnieć. Płetwonogie te tworzą tam jedynie niewielkie skupiska. Z tego powodu zlokalizowana w Helu Stacja Morska Instytutu Oceanografii Uniwersytetu Gdańskiego prowadzi prace badawcze ukierunkowane na przygotowania do eksperymentalnej hodowli i restytucji szarytki bałtyckiej do Zatoki Gdańskiej. Działania Stacji mają wymiar międzynarodowy. Czytaj więcej…

2020-11-11

Lista utworów Alice in Chains – amerykański zespół muzyczny Alice in Chains ma w swoim dorobku sześć albumów studyjnych, trzy minialbumy, pięć kompilacji i dwa albumy koncertowe. W 1992 roku członkowie zespołu współtworzyli ścieżkę dźwiękową do filmu Samotnicy, którą promował singel z utworem „Would?” autorstwa gitarzysty Jerry’ego Cantrella. Rok później na ścieżce dźwiękowej do filmu Bohater ostatniej akcji wykorzystano dwie premierowe kompozycje Alice in Chains – „A Little Bitter” oraz „What the Hell Have I” – zarejestrowane wiosną 1993 roku w Bad Animals Studio. W 1994 roku utwór „Got Me Wrong”, pochodzący z minialbumu Sap, został wykorzystany na ścieżce dźwiękowej do filmu niskobudżetowego Clerks – Sprzedawcy. Omawiana lista łącznie składa się ze stu utworów – dziewięćdziesięciu siedmiu autorskich, skomponowanych przez członków zespołu, z czego osiemdziesiąt dziewięć to kompozycje studyjne, dziesięć nagrano w wersjach demonstracyjnych oraz jedną zarejestrowano w wersji koncertowej. Czytaj więcej…

2020-11-12

Fairey Battle – brytyjski lekki samolot bombowy, skonstruowany w 1936 roku w wytwórni Fairey Aviation. Jednosilnikowy trzymiejscowy dolnopłat o konstrukcji metalowej z chowanym podwoziem. Używany bojowo w początkowym okresie II wojny światowej, głównie przez brytyjskie lotnictwo RAF. Samoloty te były masowo używane jako dzienne bombowce podczas kampanii francuskiej w 1940 roku, ponosząc duże straty, po czym zostały przesunięte do działań nocnych i szkolenia. W 1939 roku były przewidziane na wyposażenie lotnictwa polskiego, lecz nie zostały dostarczone przed wybuchem wojny, natomiast stanowiły następnie pierwsze wyposażenie polskich dywizjonów bombowych formowanych w Wielkiej Brytanii. Używane też przez lotnictwo belgijskie, greckie, tureckie i południowoafrykańskie. Wycofane ze służby operacyjnej po 1941 roku, pozostały masowo używane do szkolenia załóg do końca wojny, także w Kanadzie i oraz Australii. Czytaj więcej…

2020-11-13

Szabat – w judaizmie siódmy, ostatni dzień tygodnia (hebr. ‏jom ha-szwii‎), będący wg kalendarza żydowskiego dniem wypoczynku. Jest dniem świątecznym, stanowiącym pamiątkę cyklu stworzenia świata oraz wyprowadzenia Izraelitów z Egiptu. Trwa od zachodu słońca w piątek, do prawie godziny po zachodzie słońca w sobotni wieczór. Szczegółowe zasady obchodzenia szabatu zostały opisane w Misznajot Szabat – traktacie zawartym w Moed, drugim z sześciu porządków Miszny. Traktat przedstawia między innymi 39 głównych kategorii czynności, których wykonywanie jest podczas szabatu zakazane. W obrębie poszczególnych odłamów judaizmu występują pewne różnice zdań w sprawie spełniania wymogów szabatowych. Podstawowym wyznacznikiem prawowitego spełniania szabatu jest Oneg Szabat, akt spełnienia nakazu simchy, który w kulturze żydowskiej ma szczególne znaczenie. Szabat jest najważniejszym świętem w judaizmie, jedynym świętem rytualnym, które wynika wprost z Dekalogu. Czytaj więcej…

2020-11-14

Zwycięzcy konkursów Letniego Grand Prix w skokach narciarskich – zestawienie zawodników i drużyn, które przynajmniej raz odniosły zwycięstwo w konkursach indywidualnych bądź drużynowych Letniego Grand Prix w skokach narciarskich mężczyzn. Letnie Grand Prix w skokach narciarskich mężczyzn organizowane jest każdego lata przez Międzynarodową Federację Narciarską, w miesiącach pomiędzy lipcem a październikiem. Rywalizacja odbywa się na specjalnie przygotowanych do warunków letnich skoczniach pokrytych igelitem. Pierwszą edycję cyklu przeprowadzono w 1994 roku. Od pierwszej edycji, choć regularnie dopiero od 2003 roku, w ramach Letniego Grand Prix odbywają się również zawody drużynowe, w tym sześciokrotnie konkurs drużyn mieszanych, w których udział wzięły zespoły złożone z kobiet i mężczyzn. Najwięcej zwycięstw w klasyfikacji generalnej Letniego Grand Prix mężczyzn odnieśli Adam Małysz i Thomas Morgenstern – obaj trzykrotnie odnieśli triumf w cyklu. W konkursach indywidualnych najwięcej zwycięstw odnieśli Adam Małysz i Gregor Schlierenzauer – obaj trzynastokrotnie zwyciężyli w zawodach. W klasyfikacji wszech czasów trzecie miejsce zajmuje Kamil Stoch z jedenastoma wygranymi. W zawodach drużynowych najwięcej zwycięstw odniosła reprezentacja Austrii – osiem wygranych, w tym jedna w konkursie mieszanym. Czytaj więcej…

2020-11-15

Gerard Wodarz (ur. 10 sierpnia 1913 w Hajdukach Wielkich, zm. 8 listopada 1982 w Chorzowie) – polski piłkarz występujący na pozycji napastnika, reprezentant Polski w latach 1932–1939, uczestnik Igrzysk Olimpijskich 1936 oraz Mistrzostw Świata 1938, trener piłkarski, żołnierz Wehrmachtu i Polskich Sił Zbrojnych w okresie II wojny światowej. Przez znaczny okres trwania kariery związany był z Ruchem Chorzów. W 1926 roku rozpoczął treningi w zespole juniorów, w sezonie 1929 natomiast włączono go do kadry pierwszego zespołu. Występował w Ruchu do momentu wybuchu II wojny światowej i zdobył z nim pięciokrotnie mistrzostwo Polski. W latach 1939–1941 grał w utworzonym przez władze okupacyjne klubie Bismarckhütter SV. W czasie wojny podpisał trzecią listę narodowościową i został wcielony do Wehrmachtu. Stacjonował w tym czasie na terenach Holandii, Belgii oraz Francji. W 1944 roku trafił do niewoli, po czym jako jeniec zgłosił się do służby w Polskich Siłach Zbrojnych i otrzymał przydział do Sił Powietrznych. Wodarz był podoficerem–instruktorem wychowania fizycznego w bazie Newton, gdzie powrócił do gry w piłkę nożną w polskiej lotniczej drużynie RAF Newton Notts. Czytaj więcej…

2020-11-16

Dąbrówka Mała – historyczna część oraz jednostka pomocnicza Katowic, położona w północno-wschodniej części miasta, nad Brynicą. Jednostka ta poza samą Dąbrówką Małą składa się z jej dawnych przysiółków i kolonii: Starego Czekaja, Nowego Czekaja, Kolonii Norma oraz Kolonii Pniaki, a także z osiedla Konstantego Michalskiego. Początki Dąbrówki Małej sięgają XV wieku. Należała wówczas do księstwa siewierskiego. Dynamiczny rozwój miejscowości nastąpił w drugiej połowie XIX wieku wraz z powstaniem tu zakładów górniczych i hut, co spowodowało szybki wzrost liczby ludności. Od 1945 roku wieś tworzyła odrębną gminę, w 1951 roku roku weszła w skład miasta Szopienice. Wraz z nim w 1960 roku włączono ją do Katowic. Zabudowę Dąbrówki Małej stanowią w głównie kamienice i familoki, wzniesione przy istniejących kopalniach i hutach z przeznaczeniem dla pracowników i ich rodzin. Obok nich powstały osiedla mieszkaniowe z tzw. wielkiej płyty, wybudowane w latach 60. i 70. XX wieku. Dąbrówkę Małą otacza ważny szlak komunikacyjny – droga ekspresowa nr 86 oraz rzeka Brynica. W 2007 roku jednostka liczyła 5411 mieszkańców – 1,7% ludności Katowic. Czytaj więcej…

2020-11-17

Szarytka morska – gatunek drapieżnego ssaka morskiego z rodziny fokowatych, jedyny przedstawiciel rodzaju Halichoerus. Dorosłe samce osiągają długość rzędu 2,3 metra przy masie ciała 170–310 kg, zaś samice do około 2 metrów przy masie ciała 105–186 kg. Szarytka morska wiedzie wodno-lądowy tryb życia i jest gatunkiem typowym dla strefy przybrzeżnej. Podstawą diety szarytki są ryby, zarówno pelagiczne, jak i denne. Zamieszkuje zachodnie i wschodnie części północnego Atlantyku oraz wody Morza Bałtyckiego. Jest jednym z trzech gatunków ssaków z rodziny fokowatych zamieszkujących Morze Bałtyckie. Istniejące w przeszłości kolonie szarytek zasiedlających południowy pas wybrzeża Bałtyku od Niemiec po Litwę przestały istnieć. Płetwonogie te tworzą tam jedynie niewielkie skupiska. Z tego powodu zlokalizowana w Helu Stacja Morska Instytutu Oceanografii Uniwersytetu Gdańskiego prowadzi prace badawcze ukierunkowane na przygotowania do eksperymentalnej hodowli i restytucji szarytki bałtyckiej do Zatoki Gdańskiej. Działania Stacji mają wymiar międzynarodowy. Czytaj więcej…

2020-11-18

Lista utworów Alice in Chains – amerykański zespół muzyczny Alice in Chains ma w swoim dorobku sześć albumów studyjnych, trzy minialbumy, pięć kompilacji i dwa albumy koncertowe. W 1992 roku członkowie zespołu współtworzyli ścieżkę dźwiękową do filmu Samotnicy, którą promował singel z utworem „Would?” autorstwa gitarzysty Jerry’ego Cantrella. Rok później na ścieżce dźwiękowej do filmu Bohater ostatniej akcji wykorzystano dwie premierowe kompozycje Alice in Chains – „A Little Bitter” oraz „What the Hell Have I” – zarejestrowane wiosną 1993 roku w Bad Animals Studio. W 1994 roku utwór „Got Me Wrong”, pochodzący z minialbumu Sap, został wykorzystany na ścieżce dźwiękowej do filmu niskobudżetowego Clerks – Sprzedawcy. Omawiana lista łącznie składa się ze stu utworów – dziewięćdziesięciu siedmiu autorskich, skomponowanych przez członków zespołu, z czego osiemdziesiąt dziewięć to kompozycje studyjne, dziesięć nagrano w wersjach demonstracyjnych oraz jedną zarejestrowano w wersji koncertowej. Czytaj więcej…

2020-11-19

Fairey Battle – brytyjski lekki samolot bombowy, skonstruowany w 1936 roku w wytwórni Fairey Aviation. Jednosilnikowy trzymiejscowy dolnopłat o konstrukcji metalowej z chowanym podwoziem. Używany bojowo w początkowym okresie II wojny światowej, głównie przez brytyjskie lotnictwo RAF. Samoloty te były masowo używane jako dzienne bombowce podczas kampanii francuskiej w 1940 roku, ponosząc duże straty, po czym zostały przesunięte do działań nocnych i szkolenia. W 1939 roku były przewidziane na wyposażenie lotnictwa polskiego, lecz nie zostały dostarczone przed wybuchem wojny, natomiast stanowiły następnie pierwsze wyposażenie polskich dywizjonów bombowych formowanych w Wielkiej Brytanii. Używane też przez lotnictwo belgijskie, greckie, tureckie i południowoafrykańskie. Wycofane ze służby operacyjnej po 1941 roku, pozostały masowo używane do szkolenia załóg do końca wojny, także w Kanadzie i oraz Australii. Czytaj więcej…

2020-11-20

Szabat – w judaizmie siódmy, ostatni dzień tygodnia (hebr. ‏jom ha-szwii‎), będący wg kalendarza żydowskiego dniem wypoczynku. Jest dniem świątecznym, stanowiącym pamiątkę cyklu stworzenia świata oraz wyprowadzenia Izraelitów z Egiptu. Trwa od zachodu słońca w piątek, do prawie godziny po zachodzie słońca w sobotni wieczór. Szczegółowe zasady obchodzenia szabatu zostały opisane w Misznajot Szabat – traktacie zawartym w Moed, drugim z sześciu porządków Miszny. Traktat przedstawia między innymi 39 głównych kategorii czynności, których wykonywanie jest podczas szabatu zakazane. W obrębie poszczególnych odłamów judaizmu występują pewne różnice zdań w sprawie spełniania wymogów szabatowych. Podstawowym wyznacznikiem prawowitego spełniania szabatu jest Oneg Szabat, akt spełnienia nakazu simchy, który w kulturze żydowskiej ma szczególne znaczenie. Szabat jest najważniejszym świętem w judaizmie, jedynym świętem rytualnym, które wynika wprost z Dekalogu. Czytaj więcej…

2020-11-21

Chorwacja na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich 2010 – reprezentacja Chorwacji na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich 2010 w Vancouver liczyła 18 sportowców, w tym 11 mężczyzn oraz 7 kobiet i miała swoich przedstawicieli w 4, spośród wszystkich 15 sportów, a medale zdobywała w 2 dyscyplinach. Chorwaci wywalczyli łącznie 3 medale – 2 srebrne i brązowy. Chorążym na ceremonii otwarcia był biathlonista Jakov Fak, dla którego były to pierwsze igrzyska. Najmłodszą reprezentantką Chorwacji była 18-letnia narciarka alpejska Tea Palić, a najstarszym 48-letni bobsleista Ivan Šola. Dzięki startowi w Vancouver, Šola stał się także najstarszym reprezentantem Chorwacji w historii jej startów na igrzyskach olimpijskich. Najlepszym zawodnikiem reprezentacji Chorwacji był Ivica Kostelić. Narciarz alpejski zdobył dwa srebrne medale, w konkurencjach superkombinacji i slalomu mężczyzn. Medal dla reprezentacji Chorwacji wywalczył także biathlonista Jakov Fak. Wszyscy reprezentanci Chorwacji podczas trwania igrzysk zostali zakwaterowani w wiosce olimpijskiej w Whistler. Czytaj więcej…

2020-11-22

Gerard Wodarz (ur. 10 sierpnia 1913 w Hajdukach Wielkich, zm. 8 listopada 1982 w Chorzowie) – polski piłkarz występujący na pozycji napastnika, reprezentant Polski w latach 1932–1939, uczestnik Igrzysk Olimpijskich 1936 oraz Mistrzostw Świata 1938, trener piłkarski, żołnierz Wehrmachtu i Polskich Sił Zbrojnych w okresie II wojny światowej. Przez znaczny okres trwania kariery związany był z Ruchem Chorzów. W 1926 roku rozpoczął treningi w zespole juniorów, w sezonie 1929 natomiast włączono go do kadry pierwszego zespołu. Występował w Ruchu do momentu wybuchu II wojny światowej i zdobył z nim pięciokrotnie mistrzostwo Polski. W latach 1939–1941 grał w utworzonym przez władze okupacyjne klubie Bismarckhütter SV. W czasie wojny podpisał trzecią listę narodowościową i został wcielony do Wehrmachtu. Stacjonował w tym czasie na terenach Holandii, Belgii oraz Francji. W 1944 roku trafił do niewoli, po czym jako jeniec zgłosił się do służby w Polskich Siłach Zbrojnych i otrzymał przydział do Sił Powietrznych. Wodarz był podoficerem–instruktorem wychowania fizycznego w bazie Newton, gdzie powrócił do gry w piłkę nożną w polskiej lotniczej drużynie RAF Newton Notts. Czytaj więcej…

2020-11-23

Dąbrówka Mała – historyczna część oraz jednostka pomocnicza Katowic, położona w północno-wschodniej części miasta, nad Brynicą. Jednostka ta poza samą Dąbrówką Małą składa się z jej dawnych przysiółków i kolonii: Starego Czekaja, Nowego Czekaja, Kolonii Norma oraz Kolonii Pniaki, a także z osiedla Konstantego Michalskiego. Początki Dąbrówki Małej sięgają XV wieku. Należała wówczas do księstwa siewierskiego. Dynamiczny rozwój miejscowości nastąpił w drugiej połowie XIX wieku wraz z powstaniem tu zakładów górniczych i hut, co spowodowało szybki wzrost liczby ludności. Od 1945 roku wieś tworzyła odrębną gminę, w 1951 roku roku weszła w skład miasta Szopienice. Wraz z nim w 1960 roku włączono ją do Katowic. Zabudowę Dąbrówki Małej stanowią w głównie kamienice i familoki, wzniesione przy istniejących kopalniach i hutach z przeznaczeniem dla pracowników i ich rodzin. Obok nich powstały osiedla mieszkaniowe z tzw. wielkiej płyty, wybudowane w latach 60. i 70. XX wieku. Dąbrówkę Małą otacza ważny szlak komunikacyjny – droga ekspresowa nr 86 oraz rzeka Brynica. W 2007 roku jednostka liczyła 5411 mieszkańców – 1,7% ludności Katowic. Czytaj więcej…

2020-11-24

Medalistki mistrzostw świata w narciarstwie alpejskim – zestawienie zawodniczek, które przynajmniej raz zdobyły medal mistrzostw świata w narciarstwie alpejskim w zawodach kobiet. Pierwsza edycja mistrzostw świata w narciarstwie alpejskim odbyła się w 1931 roku w szwajcarskim Mürren. W latach 1948–1980 medalistki igrzysk olimpijskich w narciarstwie alpejskim automatycznie zostawały medalistkami mistrzostw świata. W latach 1931–2019 rozegrano łącznie 191 konkurencji mistrzostw świata w narciarstwie alpejskim kobiet, w tym mieszane zawody drużynowe. Najczęściej w konkurencjach kobiet na podium stawały reprezentantki Austrii, w dorobku których jest 138 medali – 43 złote, 49 srebrnych i 46 brązowych. Drugie miejsce w klasyfikacji wszech czasów zajmuje Szwajcaria – 88 medali – 33 złote, 33 srebrne i 22 brązowe, a trzecie Niemcy – 77 medali – 26 złotych, 23 srebrne i 28 brązowych. Najbardziej utytułowaną alpejką podczas mistrzostw świata jest Christl Cranz, która w latach 1934–1939 wywalczyła 15 medali – 12 złotych i 3 srebrne. Drugie miejsce w klasyfikacji indywidualnej zajmuje Marielle Goitschel, która zdobyła 11 medali – 7 złotych i 4 srebrne, a trzecie Anja Pärson – 13 medali, w tym 7 złotych, 2 srebrne i 4 brązowe. Czytaj więcej…

2020-11-25

Lista utworów Alice in Chains – amerykański zespół muzyczny Alice in Chains ma w swoim dorobku sześć albumów studyjnych, trzy minialbumy, pięć kompilacji i dwa albumy koncertowe. W 1992 roku członkowie zespołu współtworzyli ścieżkę dźwiękową do filmu Samotnicy, którą promował singel z utworem „Would?” autorstwa gitarzysty Jerry’ego Cantrella. Rok później na ścieżce dźwiękowej do filmu Bohater ostatniej akcji wykorzystano dwie premierowe kompozycje Alice in Chains – „A Little Bitter” oraz „What the Hell Have I” – zarejestrowane wiosną 1993 roku w Bad Animals Studio. W 1994 roku utwór „Got Me Wrong”, pochodzący z minialbumu Sap, został wykorzystany na ścieżce dźwiękowej do filmu niskobudżetowego Clerks – Sprzedawcy. Omawiana lista łącznie składa się ze stu utworów – dziewięćdziesięciu siedmiu autorskich, skomponowanych przez członków zespołu, z czego osiemdziesiąt dziewięć to kompozycje studyjne, dziesięć nagrano w wersjach demonstracyjnych oraz jedną zarejestrowano w wersji koncertowej. Czytaj więcej…

2020-11-26

Fairey Battle – brytyjski lekki samolot bombowy, skonstruowany w 1936 roku w wytwórni Fairey Aviation. Jednosilnikowy trzymiejscowy dolnopłat o konstrukcji metalowej z chowanym podwoziem. Używany bojowo w początkowym okresie II wojny światowej, głównie przez brytyjskie lotnictwo RAF. Samoloty te były masowo używane jako dzienne bombowce podczas kampanii francuskiej w 1940 roku, ponosząc duże straty, po czym zostały przesunięte do działań nocnych i szkolenia. W 1939 roku były przewidziane na wyposażenie lotnictwa polskiego, lecz nie zostały dostarczone przed wybuchem wojny, natomiast stanowiły następnie pierwsze wyposażenie polskich dywizjonów bombowych formowanych w Wielkiej Brytanii. Używane też przez lotnictwo belgijskie, greckie, tureckie i południowoafrykańskie. Wycofane ze służby operacyjnej po 1941 roku, pozostały masowo używane do szkolenia załóg do końca wojny, także w Kanadzie i oraz Australii. Czytaj więcej…

2020-11-27

Szabat – w judaizmie siódmy, ostatni dzień tygodnia (hebr. ‏jom ha-szwii‎), będący wg kalendarza żydowskiego dniem wypoczynku. Jest dniem świątecznym, stanowiącym pamiątkę cyklu stworzenia świata oraz wyprowadzenia Izraelitów z Egiptu. Trwa od zachodu słońca w piątek, do prawie godziny po zachodzie słońca w sobotni wieczór. Szczegółowe zasady obchodzenia szabatu zostały opisane w Misznajot Szabat – traktacie zawartym w Moed, drugim z sześciu porządków Miszny. Traktat przedstawia między innymi 39 głównych kategorii czynności, których wykonywanie jest podczas szabatu zakazane. W obrębie poszczególnych odłamów judaizmu występują pewne różnice zdań w sprawie spełniania wymogów szabatowych. Podstawowym wyznacznikiem prawowitego spełniania szabatu jest Oneg Szabat, akt spełnienia nakazu simchy, który w kulturze żydowskiej ma szczególne znaczenie. Szabat jest najważniejszym świętem w judaizmie, jedynym świętem rytualnym, które wynika wprost z Dekalogu. Czytaj więcej…

2020-11-28

Chorwacja na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich 2010 – reprezentacja Chorwacji na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich 2010 w Vancouver liczyła 18 sportowców, w tym 11 mężczyzn oraz 7 kobiet i miała swoich przedstawicieli w 4, spośród wszystkich 15 sportów, a medale zdobywała w 2 dyscyplinach. Chorwaci wywalczyli łącznie 3 medale – 2 srebrne i brązowy. Chorążym na ceremonii otwarcia był biathlonista Jakov Fak, dla którego były to pierwsze igrzyska. Najmłodszą reprezentantką Chorwacji była 18-letnia narciarka alpejska Tea Palić, a najstarszym 48-letni bobsleista Ivan Šola. Dzięki startowi w Vancouver, Šola stał się także najstarszym reprezentantem Chorwacji w historii jej startów na igrzyskach olimpijskich. Najlepszym zawodnikiem reprezentacji Chorwacji był Ivica Kostelić. Narciarz alpejski zdobył dwa srebrne medale, w konkurencjach superkombinacji i slalomu mężczyzn. Medal dla reprezentacji Chorwacji wywalczył także biathlonista Jakov Fak. Wszyscy reprezentanci Chorwacji podczas trwania igrzysk zostali zakwaterowani w wiosce olimpijskiej w Whistler. Czytaj więcej…

2020-11-29

Lokator – brytyjski niemy dreszczowiec kryminalny z 1927 roku w reżyserii Alfreda Hitchcocka. Został zrealizowany na podstawie scenariusza autorstwa Eliota Stannarda, będącego adaptacją opublikowanej w 1913 roku bestsellerowej powieści The Lodger pióra Marie Belloc Lowndes. Akcja filmu rozgrywa się w londyńskiej dzielnicy Bloomsbury, w czasach seryjnych, cotygodniowych morderstw. Pewnego wieczora w domu pani Bunting zjawia się tajemniczy nieznajomy, chcący wynająć pokój. Film Hitchcocka uzyskał w większości pochlebne recenzje ze strony krytyków oraz został entuzjastycznie przyjęty przez publiczność, stając się pierwszym komercyjnym sukcesem w dorobku reżysera. Współcześnie Lokator uznawany jest za jeden z kluczowych obrazów, który w znacznym stopniu przyczynił się do rozwoju i ukształtowania dreszczowca jako gatunku filmowego. Określany mianem „pierwszego prawdziwie Hitchcockowskiego filmu”, który zapoczątkował charakterystyczny suspensowy styl reżysera. Główną inspiracją do realizacji Lokatora była historia seryjnego mordercy Kuby Rozpruwacza, któremu przypisuje się morderstwa jedenastu kobiet w londyńskiej dzielnicy Whitechapel w latach 1888–1891. Czytaj więcej…

2020-11-30

Dąbrówka Mała – historyczna część oraz jednostka pomocnicza Katowic, położona w północno-wschodniej części miasta, nad Brynicą. Jednostka ta poza samą Dąbrówką Małą składa się z jej dawnych przysiółków i kolonii: Starego Czekaja, Nowego Czekaja, Kolonii Norma oraz Kolonii Pniaki, a także z osiedla Konstantego Michalskiego. Początki Dąbrówki Małej sięgają XV wieku. Należała wówczas do księstwa siewierskiego. Dynamiczny rozwój miejscowości nastąpił w drugiej połowie XIX wieku wraz z powstaniem tu zakładów górniczych i hut, co spowodowało szybki wzrost liczby ludności. Od 1945 roku wieś tworzyła odrębną gminę, w 1951 roku roku weszła w skład miasta Szopienice. Wraz z nim w 1960 roku włączono ją do Katowic. Zabudowę Dąbrówki Małej stanowią w głównie kamienice i familoki, wzniesione przy istniejących kopalniach i hutach z przeznaczeniem dla pracowników i ich rodzin. Obok nich powstały osiedla mieszkaniowe z tzw. wielkiej płyty, wybudowane w latach 60. i 70. XX wieku. Dąbrówkę Małą otacza ważny szlak komunikacyjny – droga ekspresowa nr 86 oraz rzeka Brynica. W 2007 roku jednostka liczyła 5411 mieszkańców – 1,7% ludności Katowic. Czytaj więcej…