Wikipedia:Propozycje do Dobrych Artykułów/Dynastia Ming/2

Dynastia Ming[edytuj | edytuj kod]

Dyskusja zakończona
Rozpoczęcie: 19 kwietnia 2015 15:52:36	Zakończenie: 17 maja 2015 15:52:36
Wynik: Przyznano

Tłumaczenie medalowego artykułu z en.wiki: Ming Dynasty. Artykuł przekrojowy o chińskiej dynastii, dobrze uźródłowiony, zweryfikowany. Artykuł nie uzyskał statusu Dobrego artykułu w lutym 2013. Wskazane wówczas braki zostały poprawione. Birke (dyskusja) 15:52, 19 kwi 2015 (CEST)

Dostrzeżone błędy merytoryczne

Artykuł jest takim typowym patchworkiem z en:wiki, pisanym przez wielu ludzi, ze wszystkimi zaletami (wiele źródeł) i wadami tego typu produkcji. Tutaj najważniejsza wada, a mianowicie układ. Najpierw mamy sekcję "Początki", gdzie po dwóch podsekcjach poświęconych założycielu dynastii ni z tego, ni z owego mamy trzy podsekcje poświęcone stosunkom z niektórymi (czemu akurat tymi?) sąsiadami Chin (w tym stosunkom z Tybetem przez cały okres panowania dynastii). Potem w sekcji "Reformy cesarza Hongwu i odwrót od nich" mamy omówienie w zasadzie większości najważniejszych problemów społeczno-gospodarczej polityki dynastii Ming. Potem wracamy do politycznej historii dynastii w sekcji o Yongle. Potem sekcja o stosunkach z Mongołami, a następnie problemy kontaktów zamorskich, czyli globalnych, jak je tutaj nazwano, Chin. Na końcu ni stąd ni zowąd znajdujemy się w sekcji "Schyłek", gdzie wracamy do historii dynastycznej, to jest panowania cesarza Wanli - środkowy okres historii dynastycznej jakby się ulotnił. Podsumowując. Oczekiwałbym od tego artykułu by najpierw w sposób ogólny omówił historię polityczną dynastii, a potem w poszczególnych sekcjach opowiedział np. o stosunkach Mingów z sąsiadami z Azji Wewnętrznej, o stosunkach zamorskich czy globalnych, o ich polityce społeczno-gospodarczej itd. Tak jest zresztą w dalszej części artykułu, gdzie mamy sekcje "Administracja i ustrój polityczny" czy "Kultura i społeczeństwo". Cała wielka pierwsza sekcja "Historia" jest jednak pomieszaniem różnych wątków historii politycznej, społecznej, gospodarczej, niezorganizowanych ani w sposób chronologiczny, ani w żaden inny. Dobór akurat tych, a nie innych wątków do sekcji "Historia" sprawia przy tym wrażenie dosyć przypadkowego, tak samo jak ich układ. Nie wiadomo dajmy na to czemu część z nich nie znajduje się we wskazanych dwóch późniejszych sekcjach, ani czemu po wstępnym omówieniu panowania Hongwu ni stąd ni zowąd mamy przegląd stosunków z Tybetem aż do upadku dynastii. Na koniec uwaga stricte merytoryczna. Panowanie dynastii Ming nie było okresem rozkwitu sztuki, zarówno malarstwa, poezji, muzyki, literatury jak i przedstawień scenicznych. To nie moja prywatna opinia, ale dominujący pogląd - okres Ming był wtórny pod względem kulturalnymi i charakteryzował się nie spotykanym wcześniej w historii Chin niewolniczym naśladowaniem wzorców z przeszłości. Rozwijała się tylko powieść w języku potocznym, w mniejszym stopniu dramat, oraz sztuka zdobienia porcelany. Poezja czy malarstwo są generalnie wtórnym naśladowaniem przeszłości. -- niepodpisany komentarz użytkownika Nous (dyskusja)

Odniosę się najpierw do uwagi merytorycznej. Rozkwit nie jest równoznaczny z rozwojem. Sztuka okresu dynastii Ming programowo odwoływała się do sztuki tych okresów, które uważała za szczytowe osiągnięcie w tej dziedzinie czyli dynastii Tang i przede wszystkim Song. I zgadzam się, że brakuje zaznaczenia tego, że oprócz literatury, teatru i w mniejszym stopniu architektury było to naśladownictwo sztuki tych epok, które uważano za doskonałe i tym samym nie było nowych trendów w tych dziedzinach (czyli brak rozwoju). Np. W.Mote Imperial China 900-1800 (Harvard University Press, 1999): "while the society prospered, great wealth appeared, and thought, literature, and the arts all flourished" "Podczas gdy społeczeństwo przeżywało okres prosperity, pojawił się dobrobyt, rozkwitała filozofia, literatura i sztuka". Zong-qi Cai How to read chinese poetry. A guided anthology (Columbia University Press, 2008): These two dynasties (Ming and Qing), witnessed the unprecendented spread of poetry among men, for the first time in Chinese history, women. Numerous volumes of poetry were published ..." "Za czasów tych dwóch dynastii nastąpiło bezprecedensowe upowszechnienie poezji wśród mężczyzn i po raz pierwszy w historii Chin, wśród kobiet. Były wydawane liczne zbiory poezji". Dalej jest opinia, że samej poezji "shi" z tego okresu zachowało się ponad 1 mln. Ale jest też uwaga, że nie powstawały żadne nowe formy poezji. Mieczysław Künstler Dzieje kultury chińskiej. Wyd. 2 (Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008). Np. "epoka Ming nie przyniosła malarstwa klasycyzującego lecz raczej konsekwentne naśladownictwo tego malarstwa klasycznego. Było to jeszcze malarstwo bardzo dobre technicznie i dobrze kontynuujące kierunki zapoczątkowane w epoce Song, choć we właściwej ocenie tego malarstwa przeszkadza fakt, że zachowało się bardzo dużo dzieł z tego okresu. Z czasów przekraczających niewiele poza 250 lat znamy dziś nazwiska i dzieła ponad tysiąca malarzy, których dzieła uznaje się za godne uwagi. Daje to pojęcie o ogromnie masowej produkcji obrazów w tamtych czasach. Mimo jednak tej masowości działali jednak wówczas artyści wybitni, których nazwiska wiele znaczą. Były szkoły malarskie, działała Akademia Cesarska. Zasadniczym rysem malarstwa tej epoki jest jednak to, że nie czyniło ono wysiłków wykroczenia poza to, co już istniało - i to zarówno w sferze tematu, jak i techniki. Programowy klasycyzm dworu cesarskiego faworyzował przede wszystkim malarstwo pejzażowe w typie malarstwa epoki Song. Ponieważ zaś malarstwo epoki Song było niezwykle bogate pod względem tematyki i stosowanych technik, ciągłe naśladownictwo ustalonych wzorów nie budzi jeszcze zniecierpliwienia...".

Artykuł stara się przedstawić związki przyczynowo skutkowe historii dynastii Ming. Układ ściśle chronologiczny wymagałby albo powtórzenia informacji, albo byłaby sucha informacja, która nieiwiele by mówiła, np. że za panowania cesarza Yongle "W 1404 zostało podbite Hami i utworzono na tych terenach nową prefekturę. W 1406 został pokonany władca Turfanu", a przy piątym kolejnym cesarzu Chenghua: "W 1473 (Junus-Chan) rozpoczął wojnę z Chinami i w tym samym roku zdobył miasto Hami, znajdujące się w rękach ojrackiego władcy Henshena (Hanshana). Wkrótce został wyparty przez wojska chińskie, jednak po ich wycofaniu ponownie zajął miasto. Mongołowie pod dowództwem Henshena dwukrotnie odbijali Hami (w 1482 i 1483)."

Najpierw początki dynastii następnie pierwszy cesarz tej dynastii. Następnie stosunki z najważniejszymi sąsiadami (zaczęły się za Hongwu): granica północno-zachodnia - zagrożenie ze strony koczowników, głównie Mongołów. Granica południowo-wschodnia: rozszerzanie żywiołu chińskiego na nowe tereny. Tybet - wtedy raczej mało znaczący dla Chin, ale stosunki Chin z Tybetem mają kluczowe znaczenie dla legitymizacji władania Chin tym rejonem. Poza okresem dynastii Ming, Tybet był podbity podobnie jak Chiny przez Mongołów (dynastia Yuan) lub Mandżurów (dynastia Qing). Gdyby Tybet nie podlegał dynastii Ming to tak samo jakby Polska rościła sobie prawa do zwierzchnictwa nad Tadżykistanem, bo też wchodził w skład Cesarstwa Rosyjskiego. Założyciel dynastii próbował ukształtować społeczeństwo chłopskie oparte na wzorach konfucjańskich - został ukazany proces jak to się stało, że wyszło jak u Rosjan "towarzysze chcieliśmy dobrze, a wyszło jak zwykle". Panowanie cesarza Yongle jest często nazywane "drugim założeniem dynastii Ming". Dlatego krótko o drugim cesarzu tej dynastii i następnie o cesarzu Yongle. Późniejsi cesarze nie są uznawani za wybitnych dlatego, aż do upadku dynastii historia skoncentrowana jest na związkach przyczynowo-skutkowych. Problemem jest tutaj nie tyle artykułów, ile to, że nie ma w powiązanych artykułach informacji rozszerzających lub w ogóle nie ma takich artykułów. Np. poszczególnych cesarzach powinna być opisana również historia polityczna ich panowania, a o części cesarzy nie ma w ogóle artykułów. Birke (dyskusja) 01:06, 24 kwi 2015 (CEST)

Tybet - wtedy raczej mało znaczący dla Chin, ale stosunki Chin z Tybetem mają kluczowe znaczenie dla legitymizacji władania Chin tym rejonem.. Typowy prezentyzm, z punktu widzenia czasów dynastii Ming jest rzeczą zbędną zastanawianie się, co było kilkaset lat później, nadaje się to do artykułu o współczesnych Chinach i współczesnym Tybecie, nie o dynastii z XV wieku. — Paelius Ϡ 16:12, 26 kwi 2015 (CEST)

Tę dygresję odczytałem tylko jako zasadne wyjaśnienie różnic między chińskimi i obcymi źródłami opisującymi relacje chińsko-tybetańskie. Kenraiz (dyskusja) 01:05, 2 maj 2015 (CEST)

Jeśli chodzi o kwestie kulturowe, to chodziło mi dokładnie o to o czym piszesz tutaj, a w artykule nie było to dobrze zaznaczone (widzę jednak że dokonałeś już pewnych poprawek). "Artykuł stara się przedstawić związki przyczynowo skutkowe historii dynastii Ming". A jakie znaczenie ma Tybet czy Turfan dla losów dynastii Ming? Całkowicie marginalne. Stosunki z Mongołami, czy handel globalny, piraci wako - dobra, to się ewentualnie da obronić, te kwestie zadecydowały o losach dynastii. Ale na pewno nie stosunki z Turfanem. Paelius ma rację, chociaż ja bym po prostu przeniósł to co piszesz o Tybecie czy Mogolistanie do sekcji w drugiej części artykułu - zaraz po opisie panowania Hongwu wydaje mi się to całkowicie bezsensowne.--Nous (dyskusja) 12:04, 2 maj 2015 (CEST)

Zrobione: dodałem wyjaśnienie na temat kwestii kulturowych, dodałem informacje o połowie panowania dynastii, przeniosłem informacje do innej sekcji Birke (dyskusja) 23:56, 7 maj 2015 (CEST)

"dowodzący wojskami złożonymi z żołnierzy mongolskiego i chińskiego pochodzenia" - były to wojska mieszane - chińskie i mongolskie, czy złożone z mężczyzn pochodzenia chińsko-mongolskiego? D kuba (dyskusja) 10:26, 6 maj 2015 (CEST)

Zrobione: były oddziały złożone z Chińczyków i oddziały złożone z Mongołów Birke (dyskusja) 01:31, 8 maj 2015 (CEST)

Brakuje mi informacji o końcu rządu cesarza Xuande - jest nieudany przewrót Cao Qinca z 1461 i potem następny akapit o objęciu rządów przez cesarza Chenghua w 1464 roku. Xuande miał wówczas, jeśli dobrze liczę, dopiero 37 lat. D kuba (dyskusja) 10:26, 6 maj 2015 (CEST)

W haśle o cesarzu jest informacja, że zmarł śmiercią naturalną. I tam powinna być. Jeżeli ktoś by go zamordował, wtedy można by to napisać w haśle bardziej ogólnym, jak jest to zrobione o 2 i o ostatnim cesarzu dynastii. Trzeba ograniczać objętościowo hasło. Birke (dyskusja) 01:31, 8 maj 2015 (CEST)

Zrobione: nie jestem co do tego przekonany, ale dodałem Birke (dyskusja) 01:08, 11 maj 2015 (CEST)

I znów podobna sytuacja - krótki akapit na temat ponad dwudziestoletnich rządów cesarza Chenghua i nic o końcu jego rządów - tylko płynne przejście do rządów jego syna. W jakich okolicznościach objął rządy? Chenghua miał tylko 39 lat. D kuba (dyskusja) 10:34, 6 maj 2015 (CEST)~

jw. powinno to być w haśle o cesarzu. Był jedynym żyjącym synem zmarłego cesarza i jego prawowitym następcą. Z tego co wiadomo to zmarł śmiercią naturalną. 39 lat, wtedy to nie było mało. Moja osobista opinia: na portrecie wygląda, że miał sporą nadwagę. Do tego kilkanaście żon + konkubiny, trzeba mieć końskie zdrowie :-) Birke (dyskusja) 01:31, 8 maj 2015 (CEST)

Ok, ale w mojej ocenie krótkie zdanie, np. "Cesarz Xuande zmarł śmiercią naturalną w wieku 37 lat." nie zwiększyłoby i tak (tu się zgadzam) długiego tekstu, a wprowadziłoby ciągłość opisywanych wydarzeń. D kuba (dyskusja) 12:10, 8 maj 2015 (CEST)

Zrobione: nie jestem co do tego przekonany, ale dodałem Birke (dyskusja) 01:08, 11 maj 2015 (CEST)

"W przeciwieństwie do swojego ojca, cesarza Zhengde (1505-1521), lekceważył sprawy państwa i zajmował się przede wszystkim rozrywkami" - jakaś luka w tekście? D kuba (dyskusja) 10:37, 6 maj 2015 (CEST)

Aaa, tam chyba ma być cesarz Zhengde, zamiast cesarza Zhengde, D kuba (dyskusja) 10:40, 6 maj 2015 (CEST)

Zrobione Birke (dyskusja) 01:31, 8 maj 2015 (CEST)

"Za rządów Dajan-chana (1464-1543)..." - to są lata jego życia, a nie rządów, D kuba (dyskusja) 11:17, 6 maj 2015 (CEST)

Zrobione Birke (dyskusja) 01:31, 8 maj 2015 (CEST)

"Cesarz Hongwu wysłał swojego następcę w 1391 do Shaanxi, żeby „podróżował i nadzorował” prowincję (chiń. upr.: 巡抚; chiń. trad.: 巡撫; pinyin: Xúnfǔ)" - nie bardzo rozumiem, co ma oznaczać tekst w nawiasie. D kuba (dyskusja) 13:39, 6 maj 2015 (CEST)

Jest to kilka zdań: Cesarz Hongwu wysłał swojego następcę w 1391 do Shaanxi, żeby „podróżował i nadzorował” prowincję (chiń. upr.: 巡抚; chiń. trad.: 巡撫; pinyin: Xúnfǔ); w 1421 cesarz Yongle powołał 26 urzędników, aby podróżowali po kraju i kontrolowali oraz nadzorowali administrację. Do 1430 funkcja xunfu została zinstytucjonalizowana. Xunfu to nazwa funkcji. Xunfu mianowany przez cesarza podróżował po danej prowincji i nadzorował działanie jej administracji, nie znam polskiej nazwy tej funkcji - więc jest po chińsku, w tym transkrypcji pinyin. Więc Zrobione Birke (dyskusja) 01:31, 8 maj 2015 (CEST)

No nie do końca. W innych miejscach nazwy chińskie oznaczają tłumaczenie polskiego słowa, jak w tym zdaniu: "Prowincje (chiń.: 省; pinyin:Shěng) dzieliły się na prefektury (chiń.: 府; pinyin: Fǔ), na czele których stali prefekci (chiń.: 知府; pinyin: Zhīfǔ), które z kolei dzieliły się na podprefektury (chiń.: 州; pinyin: Zhōu), ". W zdaniu, które przytoczyłem nie bardzo wiem, co ma tłumaczyć chiński tekst - prowincję?, czy specjalną misję jaką było podróżowanie i nadzorowanie? D kuba (dyskusja) 12:10, 8 maj 2015 (CEST)

Zrobione: Xunfu nie ma ustalonego odpowiednika w języku polskim - Xunfu jako czasownik oznacza "podróżować i nadzorować", a jako to nazwa tego stanowiska - coś jak w angielskim judge - sędzia (rzeczownik) i sądzić (czasownik). Jeżeli uważasz, że inne sformułowanie tego zdania będzie jaśniejsze to proszę zmień to. Birke (dyskusja) 01:08, 11 maj 2015 (CEST)

"Maksymalny okres sprawowania urzędu wynosił dziewięć lat" - co się z nimi działo po tym okresie? D kuba (dyskusja) 13:51, 6 maj 2015 (CEST)

Urzędnicy-uczeni, czyli tacy, którzy zdali egzaminy państwowe, z założenia nie otrzymywali stanowiska w rodzinnej prowincji i z założenia nie powinni pełnić jednego stanowiska dłużej niż 9 lat. Po tym okresie powinni być przeniesieni, najlepiej do innej prowincji. W zależności od oceny byli awansowani - czyli otrzymywali wyższą rangę = wyższe zarobki, wyższe stanowisko; utrzymywali tą samą rangę urzędniczą, lub byli degradowani. Jest to opisane w tym dziale. Birke (dyskusja) 01:31, 8 maj 2015 (CEST)

"Na początku panowania dynastii Ming wyższe stanowiska wojskowe były obsadzane przez przedstawicieli arystokracji" - jedyny raz w haśle zostało użyte to słowo. Kto się zaliczał do arystokracji? Eunuchowie, mandaryni? I chyba to zupełnie inne pojęcie niż europejskiej arystokracji. D kuba (dyskusja) 13:55, 6 maj 2015 (CEST)

Tytuły książąt przyznawano synom cesarzy i ich potomkom (a ponieważ cesarze mieli po kilkanaście żon, książęta też niejedną, więc synów było sporo, pod koniec panowania dynastii potomków Hongwu było około 100 tysięcy). Były też tytuły, Gong, Hiu i Bo, które na angielski tłumaczy się jako Duke, Marquis i Earl. Takie tytuły były nadawane zasłużonym urzędnikom (częściej wojskowym niż cywilnym), a także krewnym żon cesarza. Tak jak książęta mieli oni tytuł np. Liang-Kuo Gong czyli diuk Liang-Kuo, ale nie mieli władztwa nad tym terytorium i tak jak książęta dostawali co roku większe lub mniejsze pieniądze. Tytuły te mogły być dziedziczne lub nie. Byli czasami wzywani do dowodzenia wojskami, na początku częściej, później rzadziej. Np. późniejszy cesarz Yongle, jeszcze jako książę dowodził wojskami. Później aby zapobiec takim rewoltom jak właśnie późniejszego cesarza Yongle zdarzało się to rzadziej Birke (dyskusja) 01:31, 8 maj 2015 (CEST)

Dostrzeżone braki językowe

Raz słowo cesarz pisane jest wielką, raz małą literą. Btw. jest jakiś odpowiedni w tym wypadku synonim tego słowa? występuje w art. aż 166 razy (nie licząc odmian cesarski, itp.), D kuba (dyskusja) 10:26, 6 maj 2015 (CEST)

Jest to jedno z tych zagadnień, że jak się nie obrócisz d... zawsze z tyłu :-)

Mieszko nie był pierwszy, nie wiadomo nawet czy tak miał na imię. Jego syn Bolesław też nie był pierwszy, ani Chrobry. Z innych Bolesławów z rodu Piastów, nie było Bolesława Szczodrego, Krzywoustego, Rozrzutnego, Kędzierzawego, Wstydliwego itd. Nie było Kazimierza Odnowiciela, Sprawiedliwego, ani Wielkiego. Nie było też Władysława Jagiełły. Wszystko są to określenia władców dodane do ich imion, aby odróżnić ich spośród wielu innych władców. Jest też tak w innych językach: Fryderyk Barbarossa, Karol Wielki, Karol Młot, Wilhelm Zdobywca, Ryszard Lwie Serce, Sulejman Wspaniały itd.

W Europie na określenie kolejnego roku przyjmuje się kolejny rok po urodzenia Chrystusa: anno Domini, czyli, że jest np. 2015 rok po narodzinach Chrystusa. Ze względu na to, że po pierwsze najprawdopodobniej ten rok urodzenia został źle obliczony oraz po drugie ze względu na rozdział religii od państwa mówimy, że obecnie jest 2015 rok naszej ery. Chińczycy liczyli lata według er. Np. pierwszy rok ery Hongwu, drugi rok ery Hongwu itd. Nowy cesarz - nowa era. Cesarze chińscy z dynastii Ming i Qing, wstępując na tron przyjmowali tylko raz nazwę ich ery swojego panowania (wyjątek Zhu Qizhen, który dwa razy obejmował tron, dlatego ustanawiał dwie ery). Za władców z poprzednich dynastii było to różnie.

Dlatego cesarzy z dynastii Ming i Qing określa się na podstawie ich ery panowania. Czyli ktoś kogo określamy jako cesarza Zhengde, pochodził z rodu 朱 (czyli zgodnie z obecnie obowiązującą transkrypcją pinyin: Zhū), przy urodzeniu miał nadane imię 厚燳 (Hòuzhào). Jako nazwę swojej ery panowania przyjął 正德 (Zhèngdé), co można tłumaczyć na polski jako: prawdziwa moralność/prawdziwa cnota lub przywrócenie cnoty/przywrócenie moralności. a jego imię świątynne (ze względu na kult przodków) to 武宗 (Wǔzōng), czyli po polsku waleczny przodek (imię składało się z 2 znaków - pierwszego określającego tego cesarza np. Wǔ - waleczny, wojskowy i 祖 (Zǔ) założyciel -dla założyciela rodu lub 宗 (Zōng) przodek - dla jego następców. Jego imię pośmiertne to 承天達道英肅睿哲昭德顯功弘文思孝毅皇帝 (Chéng tiān dá dào yīng sù ruì zhézhāo dé xiǎn gōng hóngwén sī xiào yì huángdi).

Przy czym era ta nie zaczynała się z chwilą wstąpienia cesarza na tron, tylko od nowego roku chińskiego (styczeń, luty). Czyli cesarz Zhengde został cesarzem w ostatnim roku ery Hongzhi.

Dlatego, aby odróżnić erę panowania od określenia cesarza powinno się podawać cesarz Hongwu, cesarz Yongle itd. Jedynie tam, gdzie to jasno wynika z kontekstu, że jest mowa o cesarzu, a nie o erze wówczas tego nie mawłaśnie po to, aby nie było co chwila cesarza.

Można zastąpić cesarza innymi określeniami władca, panujący ale to byłyby sztuczne określenia. Można też używać imienia nadawanego w dzieciństwie (przy czym dorosłe imię było inne), można też użyć imienia świątynnego, skróconego imienia świątynnego, ale to wówczas zmyli czytelnika, bo będzie musiał sprawdzać w tabelce, czy Zhengde = Zhu Houzhao = Wuzong = Yi Di (cesarz Yi).

"W tym czasie rozpoczął się konflikt z Chinami związany z kwestią składania trybutu" - czemu trybut kursywą? D kuba (dyskusja) 11:37, 6 maj 2015 (CEST)

W Europie trybut to była danina, którą władca słabszy (podległy) składał silniejszemu. Po polsku, to co było w Chinach też nazywa się stosunkami trybutarnymi. Ale często ma się to do trybutu w Europie, jak demokracja do demokracji socjalistycznej lub krzesło do krzesła elektrycznego :-). Zgodnie z ideologią chińską, cesarz rządził "wszystkim pod niebem". Był jedynym i niekwestionowanym władcą świata. Świat niechiński dzielił się na tych co władzę cesarza już uznali i złożyli należny trybut u tronu i tych którzy to zrobią. Nie było mowy o równoprawnych stosunkach ze światem zewnętrznym. Nie miało to wiele wspólnego z realną sytuacją. Wszelkie dary, które ktoś przekazał cesarzowi, uznawano jako uznanie jego zwierzchnictwa, przy czym najczęściej "prezenty" jakimi obdarzano "lennika" były kilkakrotnie większe niż danina. Np. brytyjska królowa Wiktoria przysłała podarki cesarzowej Cixi. Ta przyjęła je jako trybut i chińska kancelaria cesarska wysłała takiej treści pismo do Wielkiej Brytanii. Za czasów dynastii Ming część handlu zagranicznego odbywała się jako trybut dla cesarza i podarki dla lennika. Opisana tu jest dosyć kuriozalna sytuacja: "lennik" grozi wojną ponieważ Chiny starają się ograniczyć liczbę poselstw z "trybutem" dla cesarza. Dlatego trybut jest kursywą. Nie ma innej polskiej nazwy na tą sytuację. Więc kursywą dlatego, żeby odróżnić trybut do trybutu. Birke (dyskusja) 01:57, 8 maj 2015 (CEST)

"niżsi urzędnicy również podlegali ocenom okresowym jak urzędnicy-uczeni i po 9 latach mogli otrzymać niższą rangę urzędniczą" - niżsi urzędnicy mogli otrzymać po 9 latach niższą rangę urzędniczą? To nie ma sensu. D kuba (dyskusja) 13:51, 6 maj 2015 (CEST)

Wynika to z całego rozdziału. Byli urzędnicy z rangą urzędniczą wyższą lub niższą - od 1a do 9b. Najczęściej dochodziło się do tego po zdaniu egzaminów państwowych. Dodatkowo byli też niżsi urzędnicy - bez rangi urzędniczej. Coś jak dzisiaj oficerowie po szkole ze stopniem oficerskim oraz żołnierze i podoficerowie - tyle, że ci bez stopni. Po 9 latach w wyjątkowych przypadkach ci niżsi urzędnicy mogli otrzymać którąś z najniższych rang urzędniczych, chociaż nie zdali egzaminu urzędniczego. Coś jakby otrzymali stopień oficerski. Birke (dyskusja) 01:31, 8 maj 2015 (CEST)

Niektóre opisy ilustracji są zakończone kropkami, niektóre nie. Do ujednolicenia. The Orbwiki107 (dyskusja) 12:08, 16 maj 2015 (CEST)

Zrobione: ujednolicone

Dostrzeżone braki uźródłowienia

Dostrzeżone braki w neutralności

Dostrzeżone błędy techniczne

Poprawiono

Sprawdzone przez