Willinakaqe
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Infrarząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj |
Willinakaqe | ||
| Gatunki | |||
| |||
Willinakaqe (od trzech słów w języku mapudungun: willi, oznaczającego "południe", iná – "naśladowca" i kaqe – "kaczka") – rodzaj hadrozaura należącego w zależności od przyjmowanej klasyfikacji do podrodziny Hadrosaurinae lub Saurolophinae, żyjącego w późnej kredzie (późny kampan lub wczesny mastrycht) na terenach dzisiejszej Ameryki Południowej. Gatunkiem typowym jest W. salitralensis (epitet gatunkowy pochodzi od rejonu Salitral Moreno, gdzie odkryto holotyp, paratypy i większość innych znanych skamieniałości tego dinozaura), którego holotypem jest prawa kość przedszczękowa oznaczona MPCA–Pv SM 8; jednym z jego paratypów jest niekompletny szkielet MPCA–Pv SM 2 z zachowanymi kręgami grzbietowymi, krzyżowymi i ogonowymi, żebrami oraz kośćmi miednicy i kończyn tylnych. Oprócz tego przedstawicielom gatunku W. salitralensis przypisano też szereg innych skamieniałości, w tym szczękę, żuchwę, zęby, kręgi szyjne i kości ramienne. Wszystkie przypisywane temu dinozaurowi skamieniałości odkryto w osadach formacji Allen na obszarze argentyńskich prowincji Río Negro i La Pampa. Znane kości Willinakaqe należą do osobników w różnym wieku, mających od metra do 9 metrów długości ciała; u największych osobników nastąpiło już całkowite zasklepienie szwów między trzonem kręgu a łukiem kręgu, co sugeruje, że osobniki te były dojrzałe[1].
Według autorów opisu W. salitralensis gatunek ten charakteryzuje współwystępowanie szeregu charakterystycznych cech budowy szkieletu, w tym m.in. kości przedszczękowej z długą i wypukłą powierzchnią rostrolateralną (przednio–boczną) przed wgłębieniem w kości prowadzącym do nozdrza, tj. narial fossa (cecha ta jest autapomorfią W. salitralensis); wspomnianego wgłębienia będącego płytkim, z otworem w przypadającej na nie części kości przedszczękowej (obecność tego otworu jest synapomorfią Saurolophinae[2][1]); kręgów grzbietowych z płytkim zagłębieniem na powierzchni bocznej łuku kręgu, u podstawy wyrostka poprzecznego (autapomorfia); występowania u dorosłych osobników ośmiu kręgów krzyżowych (mniej niż u innych hadrozaurów), z których pierwszy ma wentralny (dolny) grzebień kostny (ang. ventral keel); wysokich wyrostków kolczystych na kręgach krzyżowych i przednich kręgach ogonowych (ponad trzykrotnie wyższych od trzonu kręgu); prostej dorsalnej (górnej) krawędzi proksymalnej (bliższej osi ciała) części łopatki; odgiętej wentralnie (ku dołowi) dystalnej (dalszej od osi ciała) części wyrostka zapanewkowego kości biodrowej (autapomorfia); oraz bruzdy międzykłykciowej na głowie kości udowej (ang. cranial intercondylar groove), która – inaczej niż u Secernosaurus koerneri – nie jest całkowicie zamknięta przez wyrostki sąsiadujących z nią kłykci[1].
Pierwotnie (jedynie w oparciu o badania okazu MPCA–Pv SM 2) sugerowano możliwą przynależność Willinakaqe do podrodziny Lambeosaurinae[3]. Jednak z analiz kladystycznych przeprowadzonych przez Prieto–Márqueza i Salinasa (2010) oraz Prieto–Márqueza (2010) wynika przynależność tego hadrozaura do podrodziny Hadrosaurinae/Saurolophinae; według tych analiz W. salitralensis był taksonem siostrzanym do innego południowoamerykańskiego przedstawiciela tej podrodziny, Secernosaurus koerneri[4][2][1].
Niekompletny szkielet oznaczony MPHN-Pv 01, uznany przez autorów opisu W. salitralensis za należący do przedstawiciela tego gatunku[1] został ustanowiony przez Corię, González Rigę i Casadío (2012) holotypem odrębnego gatunku Lapampasaurus cholinoi[5].
Cruzado-Caballero i Coria (2016) dokonali rewizji przypisanego W. salitralensis materiału kopalnego. W ocenie autorów paratyp MPCA–Pv SM 2 może w rzeczywistości reprezentować odrębny od W. salitralensis takson hadrozaura; poza tym jedno z przypisanych W. salitralensis żeber oraz jeden z kręgów ogonowych w rzeczywistości są kośćmi zauropodów[6]. Nie ma też pewności, czy wszystkie pozostałe skamieniałości przypisywane W. salitralensis należą do zwierząt z tego samego gatunku. Według Cruzado-Caballero i Corii przypisywane W. salitralensis kości zębowe, kości ramienne i kości śródstopia należą do hadrozaurów reprezentujących dwa morfotypy, przy czym jeden cechował się smuklejszą, a drugi – masywniejszą budową ciała[6]. Autorzy skrytykowali też przedstawioną przez autorów opisu W. salitralensis diagnozę tego gatunku, wskazując, że niektóre ze wskazanych cech diagnostycznych tego gatunku występują wyłącznie u okazu MPCA–Pv SM 2, zaś inne są cechami występującymi również u przedstawicieli innych gatunków hadrozaurów. Sam okaz holotypowy W. salitralensis jest według autorów nie tylko niekompletny, ale najprawdopodobniej jest kością osobnika niedojrzałego; nie jest pewne, jakim zmianom podlegała kość przedszczękowa W. salitralensis w toku dorastania zwierzęcia, co utrudnia określanie diagnostycznych cech gatunku na podstawie tej kości[6].
Cruzado-Caballero i Powell (2017) ustanowili okaz MPCA-Pv SM2 holotypem odrębnego gatunku Bonapartesaurus rionegrensis[7].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e Rubén D. Juárez Valieri, José A. Haro, Lucas E. Fiorelli, Jorge O. Calvo. A new hadrosauroid (Dinosauria: Ornithopoda) from the Allen Formation (Late Cretaceous) of Patagonia, Argentina. „La Revista del Museo Argentino de Ciencias Naturales n.s.”. 12 (2), s. 217–231, 2010. (ang.).
- ↑ a b Albert Prieto–Márquez. Global phylogeny of Hadrosauridae (Dinosauria: Ornithopoda) using parsimony and Bayesian methods. „Zoological Journal of the Linnean Society”. 159 (2), s. 435–502, 2010. DOI: 10.1111/j.1096-3642.2009.00617.x. (ang.).
- ↑ Jaime Eduardo Powell. Hallazgo de un dinosaurio hadrosaurido (Ornithischia: Ornithopoda) en la Formacion Allen (Cretacico Superior) de Salitral Moreno, Provincia de Rio Negro, Argentina. „Actas del X Congreso Geológico Argentino”. 3, s. 149–152, 1987. (hiszp.).
- ↑ Albert Prieto–Márquez i Guillermo C. Salinas. A re-evaluation of Secernosaurus koerneri and Kritosaurus australis (Dinosauria, Hadrosauridae) from the Late Cretaceous of Argentina. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 30 (3), s. 813–837, 2010. DOI: 10.1080/02724631003763508. (ang.).
- ↑ Rodolfo A. Coria, Bernardo González Riga i Silvio Casadío. Un Nuevo Hadrosáurido (Dinosauria, Ornithopoda) de la Formación Allen, Provincia de la Pampa, Argentina. „Ameghiniana”. 49 (4), s. 552–572, 2012. DOI: 10.5710/AMGH.9.4.2012.487. (hiszp.).
- ↑ a b c Penélope Cruzado Caballero i Rodolfo Anibal Coria. Revisiting the hadrosaurid diversity of the Allen Fm.: Re-evaluation of the taxonomic validity of Willinakaqe salitralensis (Ornithopoda, Hadrosauridae) from Salitral Moreno, Río Negro Province, Argentina. „Ameghiniana”. 53 (2), s. 231–237, 2016. DOI: 10.5710/AMGH.25.09.2015.2943. (ang.).
- ↑ Penélope Cruzado-Caballero i Jaime Powell. Bonapartesaurus rionegrensis, a new hadrosaurine dinosaur from South America: implications for phylogenetic and biogeographic relations with North America. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 37, s. e1289381, 2017. DOI: 10.1080/02724634.2017.1289381. (ang.).
| Infrarzędy dinozaurów | |
|---|---|
| Era dinozaurów | |
| Dyscypliny powiązane |
