Wspólnota Interesów Górniczo-Hutniczych
| Państwo | |
|---|---|
| Siedziba | |
| Adres | |
| Data założenia |
1929 |
| Data likwidacji |
1939 |
| Forma prawna | |
Położenie na mapie Polski w 1939  | |
 50°15′12,4″N 19°01′00,4″E/50,253444 19,016778
| |
Wspólnota Interesów Górniczo-Hutniczych – koncern górniczo-hutniczy istniejący w II Rzeczypospolitej w latach 1929–1939, z siedzibą w Katowicach.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Utworzony w 1929 w konsekwencji porozumienia o wspólnocie interesów między spółkami akcyjnymi: Górnośląskie Zjednoczone Huty Królewska i Laura Spółka Akcyjna Górniczo-Hutnicza i Katowicka Spółka Akcyjna dla Górnictwa i Hutnictwa. Umowa przewidywała prowadzenie wspólnej administracji, programu produkcji i sprzedaży, przy zachowaniu odrębnej osobowości prawnej obu spółek. Spółki były kontrolowane przez utworzony 14 lipca 1926 amerykańsko-niemiecki holding Consolidated Silesian Steel Corporation – porozumienie grup finansowych Averella Harrimana i Friedricha Flicka z siedzibą w Nowym Jorku.
W wyniku rabunkowej gospodarki kapitału zagranicznego, głównie samego Flicka[2], i dekoniunktury wielkiego kryzysu w 1932 obu spółkom akcyjnym zagroziła upadłość. Straty bilansowe obu spółek wyniosły przed wprowadzeniem nadzoru sądowego łącznie 34.950.000 złotych. 29 marca 1934 zostały wzięte pod nadzór sądowy, a 1936 ich majątek przejęła spółka holdingowa Zjednoczenie Górniczo-Hutnicze Spółka z o.o. w Warszawie, której udziały należały w 40% do Skarbu Państwa, w 40% do Skarbu Śląskiego i w 20% do Banku Gospodarstwa Krajowego. Zjednoczenie przejęło 100% akcji Górnośląskich Zjednoczonych Hut Królewska i Laura i 66% akcji Katowickiej Spółki dla Górnictwa i Hutnictwa. Z dniem 28 stycznia 1937 został zniesiony nadzór sądowy na obiema spółkami „Wspólnoty Interesów”[3]. Przejęte zakłady po uchyleniu nadzoru sądowego dokonały fuzji, tworząc 16 kwietnia 1937 nową spółkę akcyjną, zarejestrowaną w Katowicach 21 kwietnia[2] pod firmą Wspólnota Interesów Górniczo-Hutniczych Spółka Akcyjna, z kapitałem zakładowym w wysokości 149 350 000 zł, który w 92% znajdował się w rękach polskich. Do rady nadzorczej koncernu weszli m.in. przedstawiciele sfer rządzących. W skład Wspólnoty Interesów wchodziły m.in. huty: Piłsudski, Batory, Zgoda, Florian, Zygmunt i Silesia, 24 walcownie, 5 kopalń węgla kamiennego, 4 koksownie, 4 kopalnie rudy żelaza, 3 elektrownie, 6 zakładów przetwórczych, majątki ziemskie i inne przedsiębiorstwa.
W 1937 udział Wspólnoty Interesów w produkcji Polski wynosił ponad 40% wytwórczości hutniczej, w tym: ruda żelaza – 22,4%, koks – 27,3%, surówka – 33,2%, wyroby walcowane – 40,1%, stal surowa – 42,1%, wyroby kute – 45,3%. Było to wówczas największe w Polsce przedsiębiorstwo górniczo-hutnicze, reprezentujące ok. 2/3 śląskiej wytwórczości hutniczej, a ponad 40% wytwórczości hutniczej całej RP. Wartość produkcji wynosiła ponad 262 mln zł rocznie, zatrudnienie ok. 28 400 osób. Po agresji III Rzeszy i ZSRR na Polskę Wspólnota Interesów została zlikwidowana przez niemieckie władze okupacyjne, a jej majątek przejęły niemieckie koncerny państwowe: Reichswerke Hermann Göring i Berghütte[2].
Zakłady należące do koncernu[edytuj | edytuj kod]
W 1937 roku do spółki należały następujące obiekty przemysłowe[1]:
1. Kopalnie węgla kamiennego:
- Kopalnia Węgla Kamiennego Dębieńsko
- Kopalnia Węgla Kamiennego Mysłowice
- Kopalnia Węgla Kamiennego Siemianowice
2. Huty żelaza:
- Huta Batory ze Stalownią Batory
- Huta Florian
- Huta Laura z wytwórnią wyrobów blaszanych
- Huta Piłsudski
- Huta Silesia z emaliernią i wytwórnią wyrobów blaszanych
3. Zakłady przetwórcze:
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Wspólnota Interesów Górniczo-Hutniczych S. A. Kalendarz na rok 1938. Katowice: 1937, s. 16.
- ↑ a b c d Jerzy Jaros: Słownik historyczny kopalń węgla na ziemiach polskich. Wyd. II poprawione i zaktualizowane. Katowice: Śląski Instytut Naukowy, 1984, s. 63, 158. ISBN 83-00-00648-6.
- ↑ Z Górnego Śląska. Batalion dyrektorów na czele „Wspólnoty Interesów”. „Gazeta Robotnicza”, s. 4, nr 36 z 9 lutego 1937.
Bibliografia, literatura, linki[edytuj | edytuj kod]
- Janusz Ignaszewski, Górnośląskie koncerny hutnicze w 1937, Katowice 1938.
- Franciszek Biały, Wspólnota Interesów Górniczo-Hutniczych w: Encyklopedia historii gospodarczej Polski do 1945, t. 2, Warszawa 1981, wyd. Wiedza Powszechna, ISBN 83-214-0185-6, s. 524.
- Stanisław Wachowiak, Czasy, które przeżyłem. Warszawa: Interim, 1991. ISBN 83-85083-21-9.
- Wspólnota Interesów Górniczo-Hutniczych, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2020-07-25].
- Mariusz W. Majewski, The History of Joint-Stock Companies in the Second Polish Republic as Exemplified by Wspólnota Interesów Górniczo–Hutniczych SA (Mining and Metallurgy Community of Interests Joint Stock Company)w: Studia Historiae Oeconomicae, Vol.36, z. 1, Poznań 2018, ISSN 0081-6485.