Wynurt lśniący
Ten artykuł od 2009-06 wymaga zweryfikowania podanych informacji. |
Ceruchus chrysomelinus | |
Hochenwarth, 1785 | |
Ceruchus chrysomelinus | |
Systematyka | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Typ | |
Gromada | |
Podgromada | |
Rząd | |
Podrząd | |
Rodzina | |
Podrodzina | |
Plemię | |
Rodzaj | |
Gatunek |
wynurt lśniący |
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[1] | |
Wynurt lśniący[2], wynurt[3] (Ceruchus chrysomelinus) – chrząszcz z rodziny jelonkowatych, zasiedlający stare lasy świerkowe i jodłowe, rzadziej lasy mieszane.
Wygląd[edytuj | edytuj kod]
Imago[edytuj | edytuj kod]
Chrząszcz długości 11–18 mm. Ciało błyszczące i metaliczne czarne, głowa szeroka, żuwaczki duże i wysunięte do przodu. Przedplecze krótkie, szerokie, tarczka trójkątna. Pokrywy z ząbkami barkowymi, punktowane. Chrząszcza cechuje wyraźny dymorfizm płciowy. Samce mają silnie rozwinięte żuwaczki, przy czym długość żuwaczek jest większa od długości głowy, występuje również duża zmienność wielkości i długości żuwaczek, kształtu głowy i przedplecza.
Larwa[edytuj | edytuj kod]
Ciało larwy jest wygięte w kształcie litery „C”, w końcowej części rozszerzone i pokryte krótkim, odstającym owłosieniem. Ubarwienie: białe do kremowego. Głowa zaopatrzona w masywne żuwaczki do rozdrabniania części pokarmu. Na głowie larwy znajdują się członowe czułki. Ich końcowy człon jest przekształcony w narząd czuciowy zwany stożkiem czuciowym. Oczu złożonych brak.
Często na jednym stanowisku spotyka się duże samce ok. 2 cm długości i drobne ok. 1 cm długości z żuwaczkami nieznacznie wydłużonymi. Różnorodność ta spowodowana jest pokarmem jakim odżywiały się larwy. Jeżeli próchno drewna, którym odżywiały się larwy, było zbyt suche i miało postać humusu, powstały wówczas tzw. postacie głodowe, o wiele mniejsze i słabsze niż normalne osobniki.
Rozmnażanie[edytuj | edytuj kod]
Owady roją się w okresie od czerwca do sierpnia. Samica składa jaja w starych próchniejących drzewach. Larwa wynurta ma postać pędraka, żyje w zmurszałym drewnie, żywiąc się szczątkami organicznymi, nie wyrządzając większych szkód. Cykl rozwojowy larwy może trwać od trzech do pięciu lat średnio trwa 4 lata. Po tym okresie przepoczwarza się. Stadium poczwarki trwa zaledwie parę tygodni, lecz już w pełni wykształcone chrząszcze pojawiają następnej wiosny. Dorosłe osobniki prowadzą skryty tryb życia, odżywiają się wypływającym sokiem ze zranionych drzew. Larwy rozwijają się i odżywiają w próchniejącym drewnie jodeł i świerków, rzadziej buków, dębów i brzóz najczęściej w gnijących grubych pniach.
Naturalni wrogowie[edytuj | edytuj kod]
Dzięcioły, mrówki, larwy i postacie dojrzałe niektórych chrząszczy z rodziny przekraskowatych, pasożytnicze błonkówki[potrzebny przypis].
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Gatunek zamieszkuje zalesione obszary Europy i zachodniej Syberii, ale nigdzie nie jest liczny. W Polsce występuje w górach i na pogórzu w drzewostanach reglowych oraz w starych lasach Białowieży.
Ochrona[edytuj | edytuj kod]
Gatunek objęty jest częściową ochroną gatunkową[4][3]. Przyczyną wymierania wynurta jest ciągłe zmniejszanie się areałów starodrzewia.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Ceruchus chrysomelinus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Wynurt lśniący. [w:] Przyroda Świętokrzyska [on-line]. Towarzystwo Badań i Ochrony Przyrody. [dostęp 2019-01-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-10-27)].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz. U. z 2016 r., poz. 2183). [dostęp 2017-01-16].
- ↑ Dz.U. 2014 poz. 1348 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt. [dostęp 2014-10-08].