Wyry (gmina)
| gmina wiejska | |||||
| |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Powiat | |||||
| TERC |
2408052 | ||||
| Wójt |
Barbara Prasoł (od 2006) | ||||
| Powierzchnia |
34,45 km² | ||||
| Populacja (31.12.2021) • liczba ludności |
| ||||
| • gęstość |
258 os./km² | ||||
| Nr kierunkowy |
32 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
SMI | ||||
Adres urzędu: ul. Główna 13343-175 Wyry | |||||
Położenie na mapie powiatu
| |||||
| 50°08′00″N 18°54′01″E/50,133333 18,900278 | |||||
| Strona internetowa | |||||
| Biuletyn Informacji Publicznej | |||||
Wyry – gmina wiejska w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie mikołowskim, na Górnym Śląsku, w historycznej ziemi pszczyńskiej. W latach 1975–1998 gmina administracyjnie należała do województwa katowickiego.
Siedziba gminy to Wyry.
Według danych GUS z 31 grudnia 2021 roku gminę zamieszkiwało 8896 osób[1].
Gmina Wyry leży w centralnej części województwa śląskiego, na obszarze 34,45 km². Gmina należy do powiatu mikołowskiego. Gmina sąsiaduje od strony północnej z Mikołowem, od południa z Kobiórem, od zachodu z Orzeszem i Łaziskami Górnymi, a od wschodu z Tychami.
Pod względem administracyjnym obszar gminy obejmuje dwie miejscowości oddzielone od siebie pasmem lasów: w części północnej Wyry i w części południowej Gostyń. Pod względem geograficznym stanowi fragment Kotliny Oświęcimskiej, rozciągającej się równoleżnikowo wzdłuż doliny Wisły i Gostyni.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Gmina zbiorowa Wyry[2] powstała w grudniu 1945[3] w powiecie pszczyńskim w woj. śląskim (śląsko-dąbrowskim)[4]. 6 lipca 1950 zmieniono nazwę woj. śląskiego na katowickie[5], a 9 marca 1953 kolejno na woj. stalinogrodzkie[6]. Według stanu z 1 lipca 1952 gmina składała się z 2 gromad: Gostyń i Wyry[7]. Gmina została zniesiona 29 września 1954 wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin[8]. Powstały wówczas gromada Gostyń, składająca się z Gostyni i gromada Wyry, składająca się z Wyr (z wyłączeniem niektórych parceli z karty 1 obrębu Dolne Lasy Pszczyńskie, włączonych do miasta Tychy)[9].
Jednostkę reaktywowano 1 stycznia 1973 w powiecie tyskim (utworzonym w 1954[10]) w woj. katowickim. W jej skład weszły sołectwa Gostyń i Wyry[11][12]. 27 maja 1975 gmina została zniesiona, a jej obszar włączony do Tychów[13]. Gminę odłączono od Tychów 2 kwietnia 1991[14]; od 1999 roku gmina Wyry należy do powiatu mikołowskiego w woj. śląskim.
W latach 2011 do 2021 gmina Wyry odnotowała wzrost ludności o 22,6%, co było najwyższym wynikiem w województwie śląskim[15].
Dojazd[edytuj | edytuj kod]
Gmina Wyry leży w ciągu drogi wojewódzkiej nr 928, tj. ul. Pszczyńskiej. Droga ta przebiega przez obie miejscowości Gminy zarówno Wyry, jak i Gostyń i stanowi główną trasę dojazdową do Mikołowa, Kobióra, Tychów.
Komunikację miejską w gminie Wyry tworzą trzy linie autobusowe, obsługiwane przez ZTM: 157, 294, 594, M12 oraz 69 (linia 69 – tylko na terenie miejscowości Wyry).
Liniami tymi można dojechać do oddalonych w promieniu kilku czy kilkunastu kilometrów miast takich jak Mikołów, Tychy, Katowice, Łaziska Górne oraz do Żor.
Struktura powierzchni[edytuj | edytuj kod]
Według danych z roku 2002[16] gmina Wyry ma obszar 34,45 km², w tym:
- użytki rolne: 55%
- użytki leśne: 38%
Gmina stanowi 14,88% powierzchni powiatu.
Demografia[edytuj | edytuj kod]
Dane z 30 czerwca 2004[17]:
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| Populacja | 6249 | 100 | 3182 | 50,9 | 3067 | 49,1 |
| Gęstość zaludnienia [mieszk./km²] |
181,4 | 92,4 | 89 | |||
- Piramida wieku mieszkańców gminy Wyry w 2014 roku[18].
Sąsiednie gminy[edytuj | edytuj kod]
Kobiór, Łaziska Górne, Mikołów, Orzesze, Tychy
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b https://stat.gov.pl/download/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5515/3/16/1/polski_rocznik_demograficzny_2022.pdf
- ↑ Jako gmina jednostkowa gmina Wyryfunkcjonowała także za II Rzeczypospolitej w latach 1922–1939 w powiecie pszczyńskim w woj. śląskim (Dz.U. Śl. z 1922 r. Nr 13, poz. 43); 1 października 1924 wcielono do niej obszar dworski Gardawice (Dz.U. Śl. z 1924 r. Nr 21, poz. 85).
- ↑ Rozporządzenie Wojewody Śląsko-Dąbrowskiego z dnia 27 listopada 1945 (Śląsko-Dąbrowski Dziennik Wojewódzki, Nr. 34, Kat, dnia 22 grudnia 1945 r.).
- ↑ Na podstawie ustawy z dnia 11 września 1944 o organizacji i zakresie działania rad narodowych (Dz.U. z 1944 r. nr 5, poz. 22) oraz dekretu z 23 listopada 1944 o organizacji i zakresie działania samorządu terytorialnego (Dz.U. z 1944 r. nr 14, poz. 74).
- ↑ Dz.U. z 1950 r. nr 28, poz. 255.
- ↑ Dz.U. z 1953 r. nr 13, poz. 51.
- ↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa.
- ↑ Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191.
- ↑ Uchwała Nr 21/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Stalinogrodzie z dnia 5 października 1954 r. w sprawie podziału na gromady powiatu pszczyńskiego; w ramach Zarządzenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Stalinogrodzie z dnia 15 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Stalinogrodzie z dnia 5 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Stalinogrodzie z dnia 1 grudnia 1954 r., Nr. 10, Poz. 54).
- ↑ Dz.U. z 1954 r. nr 49, poz. 246.
- ↑ Uchwała Nr XX/99/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie katowickim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach z dnia 20 grudnia 1972 r., Nr. 12, Poz. 103).
- ↑ Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312.
- ↑ Dz.U. z 1975 r. nr 15, poz. 87.
- ↑ Dz.U. z 1991 r. nr 2, poz. 8.
- ↑ Redakcja, Katowice straciły 25 tys. mieszkańców wynika ze spisu powszechnego. „Użytkowników miasta jest o wiele więcej” – mówi prezydent [online], Infokatowice.pl, 29 września 2022 [dostęp 2023-02-03] (pol.).
- ↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14].
- ↑ Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast [online], GUS [dostęp 2010-09-14].
- ↑ Gmina Wyry w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-16], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
