Zachowanie polityczne

Zachowanie polityczne jest to reakcja ludzi (jednostek, grup społecznych) na bodźce wywodzące się ze zjawisk politycznych i procesów politycznych.

Rodzaje zachowań politycznych

• zachowania czynne – podmiot podejmuje działania praktykowane przez innych;
• zachowania bierne – podmiot świadomie lub nieświadomie powstrzymuje się od pewnych czynności;
• zachowania kontrolowane – podmiot podejmuje działania zgodnie z zaplanowanymi etapami i sposobami osiągania celów politycznych
• zachowania niekontrolowane – podmiot podejmuje działania, będące wynikiem reakcji emocjonalnych, bezwarunkowych, minimalnych, nierefleksyjnych;
• zachowania racjonalne – podmiot podejmuje świadome i celowe czynności, przynoszące korzyści w danych warunkach politycznych
• zachowania indywidualne – wyrażają się w czynnościach podejmowanych przez jednostkę (podmiot-jednostka);
• zachowania zbiorowe – wyrażają się w czynnościach podejmowanych przez zbiorowości, grupy ludzi (podmiot-zbiorowość, grupa).

Szczególną formą zachowania politycznego są działania polityczne rozumiane jako: celowe, racjonalne, kontrolowane i dowolne (świadomy i samodzielny wybór miejsca, czasu i sposobu postępowania).

Czynniki mające wpływ na zachowania polityczne

• cele oraz środki do ich realizacji
• świadomość polityczna (jeden z najważniejszych czynników)
• psychika oraz osobowość podmiotu
• wpływ środowiska (często środowisko występuje jako determinanta zachowań politycznych)
• czynniki sytuacyjne
• system wzorców zachowań utrwalonych i upowszechnionych w tradycji i kulturze politycznej, przyjęty podczas procesu socjalizacji system wartości – bardzo silna determinanta bowiem wykształcone wzorce wynikają z akceptowanych norm moralnych i norm politycznych.

Zachowania polityczne przejawiają się poprzez

• publiczne manifestowanie poparcia dla przywódcy
• polemiki kandydatów na parlamentarzystów
• powstrzymanie się od korzystania z prawa głosu w wyborach powszechnych
• wywieranie bezpośredniego lub pośredniego wpływu na środki decyzji politycznych
• uczestnictwo w strajku
• korzystanie z biernego prawa wyborczego-kandydowanie na urząd publiczny
• upowszechnianie informacji politycznych w środkach masowego przekazu

Zachowania polityczne w państwach demokratycznych

W państwie demokratycznym najbardziej cenione są zachowania polityczne oparte na aktywnym, świadomym i odpowiedzialnym udziale obywateli w życiu politycznym (łączone z działalnością w grupach i stowarzyszeniach, szczególnie lokalnych), zachowania o charakterze konsensualnym i konformistycznym, które charakterystyczne są dla społeczeństwa obywatelskiego.

Socjologia polityki

Często przy badaniu kultury politycznej danego społeczeństwa i postępowaniu ludzi w działaniach politycznych bazuje się na wzorcach zachowań politycznych, jako sposobach postępowania, utrwalonych już w świadomości politycznej ludzi w odniesieniu do polityki i systemu politycznego.

Zachowania polityczne bada między innymi dziedzina zwana socjologią polityki. Jest to nauka zajmująca się społecznymi uwarunkowaniami sprawowania władzy politycznej. Socjologia polityki wychodzi od społeczeństwa i bada jak ono wpływa na państwo. Systematyczny rozwój socjologii polityki rozpoczął się w latach trzydziestych dwudziestego wieku (chociaż jej problemy były przedmiotem zainteresowań już takich uczonych jak Alexis de Tocqueville, Karol Marks, Max Weber.

Bibliografia

• E. Zieliński, Nauka o Państwie i Polityce, Warszawa 2001
• M. Marody, Sens teoretyczny a sens empiryczny postawy, Warszawa 1976