Zygmunt Cwenarski

Zygmunt Jan Cwenarski

major piechoty
Data i miejsce urodzenia	9 lipca 1896 Janów
Data i miejsce śmierci	wiosna 1940 Charków
Przebieg służby
Siły zbrojne	Wojsko Polskie
Jednostki	Ośrodek Zapasowy Wojsk Kolejowych nr 1
Stanowiska	kwatermistrz
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa
Odznaczenia

Zygmunt Jan Cwenarski (ur. 9 lipca 1896 w Janowie, zm. wiosną 1940 w Charkowie) – major piechoty Wojska Polskiego, działacz niepodległościowy, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Życiorys

Urodził się w Janowie, w ówczesnym powiecie gródeckim Królestwa Galicji i Lodomerii, w rodzinie Kazimierza i Zofii ze Strzelbickich. Służył w Legionach Polskich.

9 września 1914 wstąpił do Legionów Polskich i służył w 4 pułku piechoty oraz w 2 pułku piechoty. 16 listopada 1918 dostaje się do niewoli pod Rarańczą. Był internowany na Węgrzech, skąd zbiegł. W listopadzie 1918 roku wstąpił do Wojska Polskiego i jako dowódca kompanii karabinów maszynowych służył w 7 pułku piechoty Legionów. W szeregach pułku brał udział w wojnie z bolszewikami. W dniu 18 sierpnia 1920 w walkach pod Werbkowicami Zygmunt Cwenarski otrzymał rozkaz objęcia dowództwa odcinka i przeprowadzenia kontrataku. Cwenarski na czele swojej kompanii przeprowadził kontruderzenie, podrywając za sobą innych i zdobywając Werbkowice, kilkudziesięciu jeńców oraz kilkanaście karabinów maszynowych. Za ten czyn został odznaczony Orderem Virtuti Militari.

W 1921 roku został zweryfikowany do stopnia porucznika piechoty ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku. 15 sierpnia 1924 roku został awansowany do stopnia kapitana. Od 1927 służył w jednostkach Korpusu Ochrony Pogranicza, w 9 i 8 batalionie KOP, a następnie był instruktorem wyszkolenia strzeleckiego w Centralnej Szkoły Podoficerów Korpusu Ochrony Pogranicza. W 1935 roku przeszedł do rezerwy z przydziałem do 36 pułku piechoty Legii Akademickiej. Następnie do Okręg Korpusu Nr VIII. Na stopień majora został mianowany ze starszeństwem z 19 marca 1939 i 71. lokatą w korpusie oficerów rezerwy piechoty.

Zygmunt Cwenarski w 1940 roku został zamordowany przez NKWD w Charkowie i pochowany w bezimiennej mogile zbiorowej. Obecnie jego szczątki spoczywają w Piatichatkach na Cmentarzu Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie.

5 października 2007 Minister Obrony Narodowej awansował go pośmiertnie do stopnia podpułkownika. Awans został ogłoszony w dniu 9 listopada 2007, w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 4879 – 1921
• Krzyż Niepodległości – 24 października 1931 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”
• Krzyż Walecznych trzykrotnie
• Srebrny Krzyż Zasługi – 14 października 1934 „za zasługi w służbie ochrony pogranicza”
• Państwowa Odznaka Sportowa
• Medal 10 Rocznicy Wojny Niepodległościowej (Łotwa, 1929)

Zobacz też

• jeńcy polscy w niewoli radzieckiej (od 1939 roku)
• obozy NKWD dla jeńców polskich
• ofiary zbrodni katyńskiej – zamordowani w Charkowie
• zbrodnia katyńska

Bibliografia

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2023-10-30].
• Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003. ISBN 83-916663-5-2.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935–1939. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2003. ISBN 83-7188-691-8.
• Rocznik Oficerski 1923 - Ministerstwo Spraw Wojskowych, Biuro Personalne, Warszawa 1923, s. 224, 431.
• Rocznik Oficerski 1924 - Ministerstwo Spraw Wojskowych, Biuro Personalne, Warszawa 1924, s. 208, 372.
• Rocznik Oficerski 1928 - Ministerstwo Spraw Wojskowych, Biuro Personalne, Warszawa 1928, s. 51, 213.
• Rocznik Oficerski 1932 - Ministerstwo Spraw Wojskowych, Biuro Personalne, Warszawa 1932, s. 56, 453.