Zygmunt Wilczkowski

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Zygmunt Wilczkowski
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

12 sierpnia 1877
Skierniewice

Data i miejsce śmierci

22 listopada 1964
Katowice

Zawód, zajęcie

aktor i reżyser teatralny

Alma Mater

konserwatorium w Kijowie

Rodzice

Wacław Michał i Sabina z d. Szlegel

Małżeństwo

Helena Piotrowska

Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Medal 10-lecia Polski Ludowej
Multimedia w Wikimedia Commons

Wilczkowski Zygmunt (ur. 12 sierpnia 1877 w Skierniewicach, zm. 22 listopada 1964 w Katowicach)[1] – polski aktor i reżyser teatralny, organizator ruchu teatralnego.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Był synem Wacława Michała Wilczkowskiego (23.09.1845[2]- 18.12.1892[3]) i Sabiny (z d. Szlegel)[4]. Jego żoną była Helena z d. Piotrowska[5] - aktorka[6].

Po skończeniu gimnazjum uczęszczał w 1897-99 do konserwatorium w Kijowie. W 1899 został powołany do wojska; wkrótce debiutował w Siedlcach w rosyjskim teatrze wojskowym i występował w nim w okresie czynnej służby do 1901.

W 1904 powołany został na front, walczył na Dalekim Wschodzie[7].

W 1916 znów powołany do wojska, do 1917 walczył w okolicach Bobrujska, Charkowa, Kurska[7].

Działalność artystyczna[edytuj | edytuj kod]

Debiutował w rosyjskim teatrze wojskowym i przez wiele lat działał w wojskowym ruchu teatralnym jako aktor i reżyser.

W 1902-1903 brał udział w amatorskich polskich przedstawieniach w Kijowie[7].

W 1906-1911 występował w różnych teatrach polskich w Kijowie; w sezonach teatralnych 1906/1907 oraz 1907/1908 był członkiem Stałego Teatru Polskiego pod dyrekcją Władysława Kindlera. Teatr ten znajdował się pod patronatem Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego. Następnie w sezonach 1908/1909, 1909/1910 oraz 1910/1911 występował w teatrze pod patronatem Kijowskiego Towarzystwa Miłośników Sztuki[8].

W 1911 Zygmunt Wilczkowski opracował i wystawił dwie sztuki na scenie Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego[8].

W 1907 występował w Warszawie w teatrze Bagatela[7].

W listopadzie 1917 wrócił do Kijowa. Zorganizował tam Frontowy Teatr Polski.

W 1919 występował tam w Młodym Teatrze Polskim, a w 1920-22 był kierownikiem, reżyserem i aktorem Państwowego Robotniczego Teatru Polskiego w Kijowie. Ten okres swej działalności teatralnej Zygmunt Wilczkowski udokumentował w spisanych własnoręcznie wspomnieniach pt."Kartki z życia i rozwoju Teatru Polskiego w Kijowie 1905-1922"[9].

W 1923 wrócił do kraju i występował w sezonie 1923/24 w Teatrze Polskim w Warszawie, w sezonie 1924/25 w Teatrze im. Wojciecha Bogusławskiego w Warszawie, w 1925-27 w Teatrze Miejskim w Łodzi[10], w sezonie 1927/28 w Teatrze Miejskim w Lublinie. W sezonie 1929/30 prowadził teatr Rewia w Wilnie. W sezonie 1930/31 występował w Teatrze im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach, w sezonie 1931/32 tamże w teatrze Rewia. W 1932 utworzył teatr dla dzieci Uśmiech Dziecka; do 1934 objechał z nim ponad trzysta miejscowości woj. krakowskiego, kieleckiego, lwowskiego. W 1934-39 występował w Teatrze Miejskim we Lwowie, w 1944-45 w tamtejszym Teatrze Polskim.

W sierpniu 1945 razem z zespołem lwowskim przeniósł się do Katowic, gdzie występował w Teatrze Śląskim im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach do końca życia i tam 23 IX 1950 obchodził jubileusz pięćdziesięciolecia pracy grając rolę Hilarego (w sztuce autorstwa Andrzeja Wydrzyńskiego pt. "Salon pani Klementyny").

Pod koniec swej pracy zawodowej Zygmunt Wilczkowski występował m.in. w sztuce Leona Kruczkowskiego pt. "Śmierć Gubernatora" (sezon teatralny 1960/1961)[11] oraz Bertolda Brechta "Matka Courage i jej dzieci" (sezon teatralny 1963/1964)[12]. We wrześniu 1964 - świętował sześćdziesięciopięciolecie pracy. W 1964 otrzymał rentę[7].

Dokonania artystyczne[edytuj | edytuj kod]

Zygmunt Wilczkowski grał głównie role charakterystyczno-komiczne. Występował m.in. w rolach: Dziennikarza ("Wesele"), Karmazyna ("Wyzwolenie"), Rejenta ("Zemsta"), Jaicznicy ("Ożenek"), Kapelana ("Damy i huzary"), Pastucha ("Opowieść zimowa"), Ojca ("Matka" K. Ćapka), Obywatela III (Śmierć Dantona), Kelnera (Szczygli Zaułek)[13], Sierżanta (Rycerz Ognistego Pieprzu)[13]. Reżyserował m.in. "Ru­chome piaski", "Ich czworo", "Zemstę", "Balladynę", "Lekkomyślną siostrę". Występował w radiu we Lwowie i Katowicach[7].

Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

  • Złoty Krzyż Zasługi[14],
  • Medal 10-lecia Polski Ludowej[15],
  • Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski[16].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Wilczkowski Zygmunt, [w:] Słownik biograficzny teatru polskiego 1765-1965, Warszawa, 1973, s. 784.
  2. ↑ Rafał Wilczkowski, Historia rodu Wilczkowskich herbu Jelita, 2020.
  3. ↑ Nekrologi warszawskie (Baza nekrologów), 30 listopada 2022.
  4. ↑ Polskie Towarzystwo Genealogiczne, Geneteka - genealogiczna kartoteka - baza urodzeń, małżeństw i zgonów. Zespół: 1665/D- Akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej w Skierniewicach. Księga: UMZ-1877. Akt 304, 1877.
  5. ↑ Akta, Teatr Śląski im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach., 1951.
  6. ↑ Śląska Biblioteka Cyfrowa, Egzemplarz teatralny. Państwowy Teatr Śląski. SYG. 1505. "Małka Szwarcenkopf" - Sztuka w 3-ch aktach (5-ciu obrazach) Gabryjeli Zapolskiej. Nowa inscenizacja Andrzeja Marka, 1928.
  7. ↑ a b c d e f Encyklopedia Teatru Polskiego. Hasło - Zygmunt Wilczkowski, 2016.
  8. ↑ a b Piotr Horbatowski, Polskie życie teatralne w Kijowie w latach 1905-1918. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. Kraków, 2009.
  9. ↑ Zygmunt Wilczkowski, Kartki z życia i rozwoju Teatru Polskiego w Kijowie 1905-1922, zebrał Zygmunt Wilczkowski. Instytut Sztuki PAN w Warszawie. Dział Dokumentacji Teatru. Zbiory Dawne, D91.
  10. ↑ Jerzy Urbankiewicz, Sezon w Łodzi nie zaszkodzi. Wydawnictwo Łódzkie, 1978.
  11. ↑ Program. Archiwum Śląskiej Kultury Muzycznej, 27 maja 1961.
  12. ↑ Wilhelm Szewczyk, Artykuł pt. "Wóz markietanki", 1964.
  13. ↑ a b Almanach sceny polskiej 1948/49. Teatry i premiery 1948-1949.
  14. ↑ Uchwała Rady Państwa z dnia 18 lutego 1953 r. nr 0/58., Monitor Polski - rok 1953, nr 30, poz. 376. Za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki, 1953.
  15. ↑ Uchwała Rady Państwa z dnia 28 lutego 1955 nr 0/350, Monitor Polski - rok 1955, nr 103, poz. 1410., 9 listopada 1955.
  16. ↑ Edward Csató, Almanach Sceny Polskiej 1964/1965, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1967, s. 287.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zygmunt_Wilczkowski&oldid=72313943”