Zygmunt Wojnicz-Sianożęcki
podpułkownik uzbrojenia | |
Data i miejsce urodzenia |
2 maja 1880 |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
20 września 1940 |
Przebieg służby | |
Lata służby |
1918–1939 |
Siły zbrojne | |
Jednostki | |
Stanowiska |
kierownik WIP |
Późniejsza praca |
wykładowca |
Odznaczenia | |
Zygmunt Wojnicz-Sianożęcki h. Nałęcz (ur. 2 maja 1880 w Podwołoczyskach, zm. 20 września 1940 w Krasnouralsku) – polski inżynier, wykładowca, podpułkownik uzbrojenia Wojska Polskiego.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodził się 2 maja 1880 w Podwołoczyskach[1][a], w rodzinie Aleksandra Wojnicz-Sianożęckiego h. Nałęcz (zm. 1911) i Teresy z Ciechanowieckich h. Dąbrowa. Był bratem Heleny (1878–1939) i Ludwiki Aleksandry (1880–1939).
Ukończył studia w Kijowskim Instytucie Politechnicznym w Kijowie[2] uzyskując tytuł inżyniera. Został wykładowcą chemii organicznej od 1907, a ponadto jako docent na Uniwersytecie Kijowskim św. Włodzimierza i na Uniwersytecie Taurydzkim w Symferopolu na Krymie[2]. Podczas I wojny światowej w drugim półroczu roku akademickiego 1917/1918 został zaangażowany jako wykładowca chemii organicznej w Polskim Kolegium Uniwersyteckim w Kijowie[3].
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości wstąpił do Wojska Polskiego. Wówczas zajął się popularyzacją stosowania broni chemicznej w wojsku[4]. Od 1920 pracował w Wojskowym Instytucie Przeciwgazowym[2], w tym od 1922 do 1936 sprawował stanowisko kierownika Wojskowego Instytutu Przeciwgazowego[5]. Został awansowany do stopnia majora uzbrojenia ze starszeństwem z 1 czerwca 1919[6]. W 1923, 1924 pozostawał oficerem nadetatowym Okręgowym Zakładzie Uzbrojenia I[7][8]. W tym czasie służył w Instytucie Badawczym Broni Chemicznej (1923)[9], a następnie został jego kierownikiem[10][11]. Został awansowany do stopnia podpułkownika uzbrojenia ze starszeństwem z 15 sierpnia 1924[12]. W 1928 był zweryfikowany w Korpusie Oficerów Uzbrojeń z lokatą 5 i był wówczas przydzielony do kadry oficerów artylerii[13]. Później został przeniesiony w stan spoczynku. W 1934 jako podpułkownik artylerii w stanie spoczynku był przydzielony do Oficerskiej Kadry Okręgowej nr I jako oficer przewidziany do użycia w czasie wojny i pozostawał wówczas w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Warszawa Miasto III[14].
Działał w Towarzystwie Obrony Przeciwgazowej jako członek rady głównej i zastępca skarbnika zarządu głównego oraz członek komisji sanitarno-technicznej i komisji handlowej[15]. W roku akademickim 1934/1935 pełnił stanowisko kierownika Zakładu Technologii (Chemii)[2] Organicznej na Wydziale Chemicznym Politechniki Warszawskiej[16]. Wykładał także w Wolnej Wszechnicy Polskiej[2]. W latach 20. jako kierownik Wojskowego Instytutu Przeciwgazowego współdziałał w ramach akcji tępienia masowo występującej brudnicy mniszki w Polsce za pomocą opylania (Dusting) terenów arsenianem wapnia przy użyciu samolotu typu Potez[17], wprowadzając do metody obsypywania uszkodzonych przez gąsienice drzew nowego czynnika[18].
Zygmunt Wojnicz-Sianożęcki zmarł 20 września 1940 w Krasnouralsku na obszarze Związku Sowieckiego[1]. Fakt ten opisano w publikacji Instytutu Historycznego im. Gen. Sikorskiego w Londynie, wydanej w 1952 i taka informacja została umieszczona w inskrypcji upamiętniającej podpułkownika, umieszczonej na nagrobku Teresy Iwanickiej z domu Holzhauzen (zm. 1925) na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie[19]. Ponadto na tym samym cmentarzu Zygmunt Wojnicz-Sianożęcki został uhonorowany w zbiorowym upamiętnieniu chemików polskich na grobowcu prof. dr. Wandy Polaczkowej i Heleny Czarnodolowej (wdów po chemikach); pod głównym napisem Tu umarli żyją umieszczono dedykację o treści: Oto mogiła chemików, których prochy w latach 1939–45 rozsiane zostały przez wroga nie znalazły miejsca w polskiej ciszy cmentarnej[20].
Zostały opublikowane odmienne informacje dotyczące dalszych losów Zygmunta Wojnicz-Sianożęckiego, w tym daty i okoliczności jego śmierci. Według jednej wersji, po wybuchu II wojny światowej, w dniu agresji ZSRR na Polskę 17 września 1939[21] poniósł śmierć we wsi Brzostowica Mała koło Grodna podczas zbrodni dokonanej przez bojówkę złożoną z Żydów i Białorusinów (tzw. „Dni swobody”)[22]; wraz z nim zginęli mieszkający w tamtejszym majątku hrabiowie Antoni i Ludwika Wałkowiccy. W sprzeczności z tym stoją inne publikacje. W 1991 Jerzy Róziewicz i Leszek Zasztowt podali, że Zygmunt Wojnicz-Sianożęcki został wywieziony przez NKWD ze Lwowa do kopalń na terenie Donbasu[2]. Strona Wydziału Chemicznego Politechniki Warszawskiej wskazała śmierć w ramach zbrodni katyńskiej[23] (mimo tego Zygmunt Wojnicz-Sianożęcki nie został wymieniony na listach katyńskich, które opublikowała Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa[24][25][26][27][28]). Portal internetowy Nekrologi Warszawskie podał datę śmierci 20 kwietnia 1940[29].
Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]
Około 1910 jego małżonką została Elżbieta Maria hr. Potocka z Chrząstowa h. Pilawa (1893–1983), która od 4 listopada 1917 była żoną Karola Wagnera (1880–1956), a od 5 maja 1942 - Zygmunta Bogumiła Kaszowskiego h. Janina (1876–1943)[30].
Publikacje[edytuj | edytuj kod]
- O neobhodimosti peresmotra ponâtìj : "Prostoe veŝestvo", "Atom", i "Element'" (1919)
- The phase rule and its theoretical basis (Prawo faz i jego teoretyczne uzasadnienie) (1924)
- Naczynia kwasoodporne i ogniotrwałe a rozwój przemysłu chemicznego (1926)[31]
- Samoobrona kraju w świetle stosunków przemysłowych i społecznych (1926; współautor: Z. Drogosław)
- Wojna chemiczna i obrona kraju (1926; współautorzy: Franciszek Sarnek, Ignacy Mościcki)
- Artyleria jej właściwości i współdziałanie z innymi broniami (1930; współautorzy: Antoni Ślósarczyk, Artur Oppman, Jerzy Kamiński, Kaźmirz Grabówka, Vladimír Zmeškal)
- Współczesne zasady konstrukcji masek przeciwgazowych i ich udoskonalenia (1931)
- Obrona indywidualna przed szkodliwym wpływem zanieczyszczeń powietrza w czasie wojny i w życiu pokojowem (1931)
- Zagadnienia sygnalizacji i porozumiewania się w wielkich miastach i na drogach publicznych w momentach trwogi i paniki oraz w życiu normalnem (1932)
- Zbiorowa obrona przeciwgazowa większych skupień ludzkich (1932)
- Ośrodki przemysłu wobec przyszłej wojny (1933)[32]
- Ś.p. prof. Włodzimierz Lindeman. Wspomnienie pośmiertne (1934)
- O pewnej analogii właściwości toksycznych chloropikryny i fosgenu i o toksykologii siarczku ßß'-chloroetylowego (1935)
- Wojciech Świętosławski: Ebuljometria (1935)[33]
- Prof. dr Wojciech Świętosławski: Ebuljometria (1936)
- Organizacja obrony przeciwlotniczej i przeciwgazowej fabryk (1938, referat)
- Wojna chemiczna i obrona kraju (broszura)[34]
Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (30 kwietnia 1925)[35]
- Złoty Krzyż Zasługi (dwukrotnie: 10 listopada 1928[36], 13 maja 1933[37])
- Złota Odznaka Honorowa Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej I stopnia[38]
- Krzyż Oficerski Orderu Gwiazdy Rumunii (Rumunia)
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Datę urodzenia 2 maja 1880 podał Rocznik Oficerski Rezerw 1934 oraz Wykaz poległych i zmarłych żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych na obczyźnie w latach 1939–1945, wydany w 1952 oraz Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie. Rocznik Oficerski 1923 wskazał datę urodzenia 19 kwietnia 1880, zaś w publikacji z 1991. historycy Jerzy Róziewicz i Leszek Zasztowt wymienili rok urodzenia 1882.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Wykaz poległych i zmarłych żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych na obczyźnie w latach 1939–1945. Londyn: Instytut Historyczny im. Gen. Sikorskiego, 1952.
- ↑ a b c d e f Jerzy Róziewicz, Leszek Zasztowt. Polskie Kolegium Uniwersyteckie w Kijowie (1917–1919). „Rozprawy Z Dziejów Oświaty”, s. 106, Nr 34 / 1991. Instytut Historii Nauki PAN. ISSN 0080-4754.
- ↑ Jerzy Róziewicz, Leszek Zasztowt. Polskie Kolegium Uniwersyteckie w Kijowie (1917–1919). „Rozprawy Z Dziejów Oświaty”, s. 105–106, Nr 34 / 1991. Instytut Historii Nauki PAN. ISSN 0080-4754.
- ↑ Zygmunt Kozak: Towarzystwo Obrony Przeciwgazowej 1922–1928. Warszawa: Centralne Archiwum Wojskowe, s. 2.
- ↑ Tradycje wojsk chemicznych. Obrona przeciwgazowa w Wojsku Polskim II Rzeczypospolitej. schwrpwroc.republika.pl. [dostęp 2015-03-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2 kwietnia 2015)].
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1363.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1351.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1233.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1350.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1232.
- ↑ Zygmunt Kozak: Towarzystwo Obrony Przeciwgazowej 1922–1928. Warszawa: Centralne Archiwum Wojskowe, s. 5.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1245.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 440, 502.
- ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 363, 858.
- ↑ Zygmunt Kozak: Towarzystwo Obrony Przeciwgazowej 1922–1928. Warszawa: Centralne Archiwum Wojskowe, s. 10.
- ↑ Historia kierunku Technologia Chemiczna. Profesorowie i Zakłady Wydziału Chemicznego w roku akad. 1934/35. ch.pw.edu.pl. [dostęp 2015-03-01].
- ↑ Zygmunt Mokrzecki: Próby tępienia szkodników leśnych za pomocą gazów i proszków trujących. Warszawa: Towarzystwo Obrony Przeciwgazowej, 1926, s. 3.
- ↑ Zygmunt Mokrzecki: Próby tępienia szkodników leśnych za pomocą gazów i proszków trujących. Warszawa: Towarzystwo Obrony Przeciwgazowej, 1926, s. 4-5.
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: TERESA IWANICKA, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2017-02-28] .
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: POLACZKOWA, CZARNODOLOWA, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2017-02-28] .
- ↑ Zygmunt Wojnicz-Sianożęcki. sejm-wielki.pl. [dostęp 2015-03-02].
- ↑ Iwona Łaptaszyńska: Białoruś - "Dni swobody". stankiewicze.com. [dostęp 2015-03-01].
- ↑ Historia kierunku Technologia Chemiczna. Politechnika Warszawska w czasie wojny. Straty w okresie wojny:. ch.pw.edu.pl. [dostęp 2015-03-01].
- ↑ Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego: Katyń. Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, 2000. [dostęp 2017-03-01].
- ↑ Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego: Charków. Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, 2003. [dostęp 2017-03-01].
- ↑ Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego: Miednoje Tom I. Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, 2005. [dostęp 2017-03-01].
- ↑ Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego: Miednoje Tom II. Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, 2005. [dostęp 2017-03-01].
- ↑ Ukraińska Lista Katyńska. Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, 1994. [dostęp 2017-03-01].
- ↑ Nekrologi Warszawskie. Informacja O Zmarłych: Zygmunt Wojnicz-Sianożęcki. nekrologi-baza.pl. [dostęp 2015-03-01].
- ↑ Elżbieta Maria hr. Potocka z Chrząstowa h. Pilawa (Złota). sejm-wielki.pl. [dostęp 2015-03-02].
- ↑ Przegląd Techniczny Tom 64/1926
- ↑ Przegląd Techniczny Tom 72/1933
- ↑ Spis rzeczowy
- ↑ Zygmunt Kozak: Towarzystwo Obrony Przeciwgazowej 1922–1928. Warszawa: Centralne Archiwum Wojskowe, s. 4.
- ↑ M.P. z 1925 r. nr 102, poz. 435 „za zasługi na polu piśmiennictwa naukowego w zakresie wojskowości.
- ↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 634 „w uznaniu zasług, położonych na polu pracy w poszczególnych działach wojskowości”.
- ↑ M.P. z 1933 r. nr 110, poz. 139 - po raz drugi.
- ↑ Piętnastolecie L. O. P. P.. Warszawa: Wydawnictwo Zarządu Głównego Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej, 1938, s. 292.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1934.
- Zygmunt Wojnicz-Sianożęcki. sejm-wielki.pl. [dostęp 2015-03-02].
- Zygmunt Wojnicz-Sianożęcki – publikacje w bazie Google Books. google.pl. [dostęp 2015-03-02].
- Zygmunt Wojnicz-Sianożęcki – publikacje w bazie WorldCat. google.pl. [dostęp 2015-03-02].
- Jerzy Róziewicz, Leszek Zasztowt. Polskie Kolegium Uniwersyteckie w Kijowie (1917–1919). „Rozprawy Z Dziejów Oświaty”, s. 93–123, Nr 34 / 1991. Instytut Historii Nauki PAN. ISSN 0080-4754.
- Zygmunt Kozak: Towarzystwo Obrony Przeciwgazowej 1922–1928. Warszawa: Centralne Archiwum Wojskowe.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Publikacje Zygmunta Wojnicz-Sianożęckiego w bibliotece Polona
- Jeńcy polscy w niewoli radzieckiej 1939–1941
- Ludzie urodzeni w Podwołoczyskach
- Nałęczowie
- Odznaczeni dwukrotnie Złotym Krzyżem Zasługi (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Złotą Odznaką Honorową Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej I stopnia
- Ofiary represji dokonanych przez Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich w Polsce 1939–1989
- Podpułkownicy artylerii II Rzeczypospolitej
- Podpułkownicy uzbrojenia II Rzeczypospolitej
- Polacy odznaczeni Orderem Gwiazdy Rumunii
- Polscy inżynierowie chemicy
- Urodzeni w 1880
- Wykładowcy Politechniki Warszawskiej
- Wykładowcy uczelni na Ukrainie
- Wykładowcy Wolnej Wszechnicy Polskiej
- Zmarli w 1940