28 Dywizja Piechoty (II RP)
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie | |
| Rozformowanie | |
| Dowódcy | |
| Pierwszy |
gen. bryg. Mieczysław Norwid-Neugebauer |
| Ostatni |
gen. bryg. Władysław Bończa-Uzdowski |
| Działania zbrojne | |
| kampania wrześniowa | |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Rodzaj sił zbrojnych | |
| Rodzaj wojsk | |
| Podległość | |
28 Dywizja Piechoty (28 DP) – wielka jednostka piechoty Wojska Polskiego II RP.
W czasie kampanii wrześniowej dywizja walczyła w składzie Armii „Łódź”. Od chwili wybuchu wojny biła się na przedpolu głównej linii obronnej w rejonie Wielunia, a później na pozycji głównej nad Widawką. W odwrocie poniosła duże straty koło Chechła i Ksawerowa. Próbowała przebić się do Warszawy z rejonu Pruszkowa; wycofała się ostatecznie do Modlina, gdzie broniła odcinka „Pomiechówek”[1].
Dywizja w latach 1921–1939[edytuj | edytuj kod]
28 Dywizja Piechoty została sformowana jesienią 1921 roku, w ramach przejścia Wojska Polskiego z organizacji wojennej na pokojową. Dowództwo 28 DP znajdowało się w Warszawie[2]. W skład dywizji zostały włączone trzy pułki piechoty i pułk artylerii polowej:
- 15 pułk piechoty „Wilków” został wyłączony ze składu 9 Dywizji Piechoty i w dniach 19–21 sierpnia 1921 roku przetransportowany do Dęblina, jako pokojowego garnizonu;
- 36 pułk piechoty w Warszawie został wyłączony ze składu 8 Dywizji Piechoty;
- 72 pułk piechoty został wyłączony ze składu 18 Dywizji Piechoty i w dniach 7–8 października 1921 roku przetransportowany z Brześcia do Warszawy;
- 28 pułk artylerii polowej został utworzony 7 września 1921 roku w Zambrowie, a w dniach 19–21 września 1921 roku przeniesiony do garnizonu Radom.
W latach 1921–1926 dywizja była podporządkowana dowódcy Okręgu Korpusu Nr I.
W 1922 roku 28 pap został dyslokowany z Radomia do Zajezierza pod Dęblinem.
24 kwietnia 1922 roku 72 pp został przeniesiony z Warszawy do Radomia.
W 1932 została zorganizowana kompania telegraficzna 28 DP, w 1937 przemianowana na kompanię łączności 28 Dywizji Piechoty.
Sztab dywizji stacjonował w Warszawie[3].
-
![Sztab dywizji podczas defilady[a]](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3f/Narcyz_Witczak-Witaczy%C5%84ski_-_Rewia_wojskowa_przed_kr%C3%B3lem_Rumunii_Karolem_II_na_Polu_Mokotowskim_%28107-820-7%29_cropped.jpg/180px-Narcyz_Witczak-Witaczy%C5%84ski_-_Rewia_wojskowa_przed_kr%C3%B3lem_Rumunii_Karolem_II_na_Polu_Mokotowskim_%28107-820-7%29_cropped.jpg)
Sztab dywizji podczas defilady[a] -
Rozmieszczenie 28 DP w 1938
![Sztab dywizji podczas defilady[a]](/wiki/Plik:Narcyz_Witczak-Witaczy%C5%84ski_-_Rewia_wojskowa_przed_kr%C3%B3lem_Rumunii_Karolem_II_na_Polu_Mokotowskim_(107-820-7)_cropped.jpg)
Dywizja w kampanii 1939[edytuj | edytuj kod]
28 Dywizja Piechoty pod dowództwem gen. bryg. Władysława Bończy-Uzdowskiego wchodziła w skład Armii „Łódź”[4].
Położenie wyjściowe[edytuj | edytuj kod]
Dywizja przyjęła ugrupowanie typowe do prowadzenia działań opóźniających. Obsadziła wojskami węzły dróg, wzgórza i kompleksy leśne. Nie przewidywano kontrataków na korzyść oddziału wydzielonego lub sąsiadów. Nastawiano się na działania obronne[5].
Dywizja wystawiła oddział wydzielony i wysunęła go nad granicę. W jego skład weszły: 36 pułk piechoty z kawalerią dywizyjną, dywizyjna kompania kolarzy i I/28 pułku artylerii lekkiej. O świcie 30 sierpnia OW obsadził rejon pośredni Borowiec – Piskornik, a następnie węzły dróg w miejscowościach: Skomlin, Ożarów, Wierzbie, Dzietrzniki. II/36 pułku piechoty (bez 4 kompanii) z drużyną kolarzy z pułkowej kompanii rozpoznawczej i 2/28 pułku artylerii lekkiej zajął pozycję w miejscowościach Mokrsko – Komorniki. Swoje ubezpieczenia wysłał do Skomlina, Toplina i Wróblewa. I batalion 36 pp z dywizyjną kompanią kolarzy i I/28 pal (bez 2 baterii) zajął stanowiska północ Wierzbie – południe Grębień. Jego 3 kompania obsadziła południowy skraj lasu Ożarów, a kompanię kolarzy Dzietrzniki. 3/36 pp stanowił odwód dowódcy pułku i rozwinął się na południe od Wielunia[6].
Siły główne dywizji ugrupowane były następująco: 15 pułk piechoty ze 117 dywizyjną kompanią ckm i III/28 pułku artylerii lekkiej bronił się na rubieży: Łagiewniki – Raczyn – Staw; 72 pułk piechoty z II/28 pal i 28 dywizjonem artylerii ciężkiej na rubieży: Masłowice – południowy skraj lasu Kraszkowice[6].
Na głównej pozycji obrony Strońsko – Chrząstawa pozostał dowódca piechoty dywizyjnej, płk dypl. Broniewski. Do jej rozbudowy i zabezpieczenia wyznaczono po jednej kompanii z każdego pułku piechoty[5].
Walki dywizji[edytuj | edytuj kod]
- 1–2 września
1 września od rana walczyła w rejonie Masłowic, Łagiewnik i Raczyna z niemiecką 1 DLek., której niezdecydowane ataki skutecznie odpierała. Poniosła jednak duże straty od lotnictwa i artylerii wroga. 2 września rozpoczęła nakazany rozkazem dowódcy Armii odwrót za Wartę. 3 września, unikając silnego natarcia niemieckiego, obsadziła pozycje za Wartą pod Wieluniem. Tego dnia dostała rozkaz obrony Widawy. Na skutek zmiennych decyzji dowódcy dywizji jej 15 pułk piechoty prawie został rozbity i zdezorganizowany obsadził pozycje dopiero po południu. Jego miejsce zajął 36 pułk piechoty, który wraz z 72 pułkiem piechoty obsadził pozycje nad Wartą. Oddziały niemieckiej 1 DLek. przełamały te pozycje i wdarły się pod Konopnicę.
- 3 września
Późnym wieczorem 2 września gen. Bończa-Uzdowski otrzymał rozkaz dowódcy armii o przegrupowaniu i obsadzeniu pozycji głównej na Warcie i Widawce. Dowódca dywizji postanowił wykonać rozkaz w dwóch etapach i wyznaczył jedną rubież pośrednią na Warcie, na której większość sił dywizji miała stawiać opór do zmroku 3 września. Oddziały dywizji otrzymały następujące zadania[7]:
- 36 pp miał pozostać do rana 3 września w rejonie Wielgia, osłonić wycofanie się sił głównych dywizji, po czym odejść na wschodni brzegu Widawki na odcinku Kalinowa – Grabno,
- III/15 pp miał zorganizować obronę w rejonie Stolca,
- 15 pp wzmocniony dywizjonem artylerii miał obsadzić pośrednią pozycję na Warcie na odcinku Burzenin – Rychłocice, o zmroku 3 września oderwać się od nieprzyjaciela i obsadzić główną pozycję obrony na Warcie i Widawce na odcinku Strońsko – Górki,
- 72 pp z dywizjonem artylerii w nocy z 2 na 3 września obsadzić pośrednią pozycję obrony na Warcie na odcinku Rychłocice – Konopnica, o zmroku oderwać się od nieprzyjaciela i obsadzić południowy odcinek dywizji na głównej pozycji obrony.
Około 23.00 dywizja rozpoczęła działania opóźniające. 72 pp wykonał marsz nocny i pierwszy osiągnął odcinek rubieży pośredniej. W tym czasie gdy III/72 pp dochodziły do Rychłocic, nieprzyjaciel zbombardował i zniszczył most na Warcie, a batalion został zaatakowany przez pancerny oddział rozpoznawczy 1 Dywizji Lekkiej i utracił znaczną część sprzętu i taboru. Wykorzystując uderzenia lotnictwa, oddziały 1 Dywizji Lekkiej w godzinach popołudniowych rozpoczęły natarcie na kierunku Rychłocic. Zaatakowany II/72 pp odparł niemieckie natarcie i do wieczora 3 września nie dopuścił do sforsowania Warty. O zmroku 72 pp oderwał się od nieprzyjaciela, ześrodkował się w lesie 3 km na wschód od Rychłocic, a w nocy przegrupował się na wschodni brzeg Widawki i obsadził południowy odcinek pasa obrony 28 DP[8].
Z 15 pułku piechoty doszedł do Warty pod Burzeninem tylko II/15 pp. I/15 pp znajdował się w rejonie Rychłocic, natomiast III/15 pp z 6/28 pal był związany walką o Stolec. Oba te bataliony przybyły na Widawkę dopiero w nocy z 3 na 4 września i zajęły obronę w rejonie Brzeski – Grabia[9].
Równocześnie pod Burzenin doszły kolumny 36 pułku piechoty. W związku z tym dowódca piechoty dywizyjnej rozkazał II/15 pp maszerować na Widawkę na odcinku pułku Pstrokonie – Górki, a 36 pp przejąć zadania 15 pp[9].
- 4 września
Podstawowe siły 28 DP doszły na główną pozycję obrony w luźnych i przemieszanych grupach dopiero nad ranem 4 września. Szczególnie duże straty poniosły III/72 pp oraz I i III/15 pp. Dywizja ponosiła też straty od ustawicznego bombardowania lotnictwa niemieckiego i od zaskakujących uderzeń czołgów, co spowodowało przemieszanie się pododdziałów z uciekającą masą ludności cywilnej. Dlatego dywizja przejściowo obniżyła swoją gotowość bojową. Maszerujące oddziały pomieszały się z kolumnami cywilnych wozów i pogubiły się, a dowódcy utracili wpływ na przebieg marszu. Dowództwo Armii, dla wzmocnienia jej pozycji obronnych, oddało pod jej rozkazy 4 pułk piechoty z 2 DP Leg.[10]
Po przybyciu na główną pozycję obrony często nie dowodzonych grup o różnych składach stracono sporo czasu na odszukanie się pododdziałów i ujęcie ich w system organizacyjny. Ze względu na duże przemęczenie żołnierzy dywizja była prawie niezdolna do dalszej walki. Także 4 pp z dywizjonem artylerii, który zakończył 70-kilometrowy marsz potrzebował minimum 10 godzin na odpoczynek. Według relacji jednego z oficerów dowództwa armii gen. Bończa-Uzdowski meldował, że jego dywizja jest zdemoralizowana i tak przemęczona, że nie może brać odpowiedzialności za odcinek[11].
Działanie nieprzyjaciela spowodowały, ze Dywizja miała jednak znaczną swobodę w obsadzaniu głównej pozycji obrony. Niemiecki XIV KZmot dopiero w godzinach popołudniowych nawiązał z nią styczność ogniową. W pierwszym rzucie korpus rozwinął1 DLek. i 13 DZmot. W tej sytuacji przydzielenie 28 DP 20-kilometrowego pasa obrony Pstrokonie – Łazów wymusiło ugrupowania dywizji w jednym rzucie. Na prawym skrzydle bronił się: 15 pp, dalej 36 i 72 pp. Pułki przyjęły ugrupowanie dwurzutowe[12]. Stanowisko dowodzenia dywizji rozwinęło się w Grabnie[11].
| Wyszczególnienie | Wojska 28 DP | Wojska XIV KZ | Stosunek sił |
|---|---|---|---|
| Bataliony piechoty | 9 | 13 | 1:1,4 |
| Działa przeciwlotnicze | 4 | 24 | 1:6 |
| Działa przeciwpancerne | 27 | 120 | 1:4,6 |
| Działa i moździerze do ognia pośredniego | 66 | 194 | 1:2,9 |
| Granatniki 46 i 50 mm | 81 | 126 | 1:1,6 |
| Czołgi | 248 | 0:248 |
Po południu w pasie obrony dywizji rozpoczęły działania pododdziały rozpoznawcze XIV KZmot. Dowódca II/15 pp ugrupował obronnie 6 kompanię w rejonie Pstrokonie – Zapolice. 36 pułk piechoty zwalczał samochody i czołgi rozpoznawcze w rejonie Widawy, a 72 pp wieczorem walczył z oddziałem rozpoznawczym. W tym czasie siły główne XIV KZmot rozwijały się w rejonach wyjściowych do natarcia[14].
- 5 września
5 września na odcinku obrony dywizji niemiecki XIV Korpus zachowywał się dosyć biernie. Artyleria korpusu pokrywała silnymi nawałami ogniowymi w ciągu całego dnia pozycje obronne dywizji. Późnym wieczorem gen. Bończa-Uzdowski otrzymał rozkaz nakazujący odwrót 28 DP do rejonu Ostrów – Gucin na południowy wschód od Łaska, a stanowisko dowodzenia dywizji miał rozwinąć w Chechle. Oddziały dywizji rozpoczęły przegrupowanie dopiero o północy, pozostawiając na głównej pozycji obrony stałe ubezpieczenia[15].
- 6 września
Zgodnie z otrzymanym rozkazem dywizja przegrupowywała się na odległą o 30 km rzekę Grabię w pas obrony Ldzań – Mierzączka. Po zerwaniu styczności ogniowej z XIV KZmot jej oddziały zajmowały kolejno rejony: 15 pp – las Ostrów, 36 pp – m. Mauryca i las koło Teodory, 72 pp – m. Gucin i las m. Stary Dwór. Mało operatywne dowodzenie oddziałami w czasie marszu spowodowało, że 36 pp i 72 pp przybyły za późno w nakazane rejony, ale nie przyjęły ugrupowania obronnego. Stanowisko dowodzenia dywizji rozwinęło się w odległości 10 km od pułków w m. Chechło. Nie nawiązano też łączności z sąsiednią 2 DP, której sztab stacjonował nieopodal[16].
Około 22.00 sztab dywizji wydał rozkaz bojowy na marsz. 15 pułk piechoty miał przegrupować się i zająć obronę w zachodniej części Pabianic, a z 7 na 8 września maszerować dalej do rejonu Lipiny na zachód od Brzezin; 36 pp miał przegrupować się i zająć obronę las Góry Wolskie, zamykając kierunek Dłutów – Pabianice. III/36 pp miał zająć obronę w rejonie Petrykóz oraz nawiązać łączność z 2 DP w rejonie Lublinka, a w nocy przegrupować się w rejon Poćwiardówka – zach. Wola Cyrusowa; 72 pp o świcie 7 września miał przejść w rejon Pabianic z zadaniem osłony przegrupowania dywizji[17].
- 7 września
7 września 28 DP obsadziła pozycje obronne pod Pabianicami. Zasadnicze siły dywizji broniły się na rubieży: III/36 pp z plutonem artylerii piechoty na północ od Pabianic.15 pp z II/28 pal – w pierwszym rzucie: I i III/15 pp, na zachodnim skraju Pabianic, natomiast III/15 pp w odwodzie; 36 pp (bez III/36 pp) z I/28 pal obsadził I/36 pp Bychlewo, który zamykał kierunek Dłutów – Pabianice, a II/36 pp rozmieścił w rejonie Gór Wolskich jako odwodowy. Przegrupowujący się 72 pp z III/28 pal z Gucina około południa osiągnął rejon lasów Róża – Dąbrowa. Stanowisko dowodzenia dywizji rozwinięto w Starowej Górze[18].
Na kierunku Łask – Pabianice nacierała niemiecka 17 DP gen. Locha, w składzie której do ataku na miasto został wyznaczony słynny później pułk zmotoryzowany SS Leibstandarte Adolf Hitler. Pabianic bronił bezpośrednio 15 pułk piechoty. Walka była bardzo zacięta z dużymi stratami po obu stronach i trwała aż do godzin wieczornych. Niemcy w pewnym momencie dotarli do centrum miasta, jednak zostali odrzuceni przez polskie kontruderzenie. 15 pp utrzymał swoje pozycje, zadając Niemcom duże straty, zwłaszcza w broni pancernej. Niestety jednocześnie – po odejściu z północnego skrzydła 2 DP Leg. – w wolne miejsce weszły niemieckie oddziały i przedarły się na tyły dywizji. Na południowym skrzydle 72 pp zmuszony został do ataku pod Chechłem. Odebrał Niemcom wieś, ale w wyniku niemieckiego kontrataku poniósł takie straty, że właściwie przestał istnieć. W związku z tym dowódca 28 DP wydał rozkaz do przegrupowania dywizji, co oznaczało wycofanie oddziałów z rejonu Pabianic. 15 pp po podjęciu wieczorem odwrotu, natknął się na Niemców pod Ksawerowem i poniósł znaczne straty.
- 8 września
Poniesione straty w walkach oraz 40-kilometrowe przegrupowanie w rejon na zachód od Woli Cyrusowej bardzo poważnie osłabiły gotowość bojową dywizji. Po marszu dywizja przyjęła następujące ugrupowanie: 15 pp (bez rozbitego III/15 pp) z II/28 pal w godzinach popołudniowych ześrodkował się w rejonie: Dąbrówka – Jabłonów – południowy skraj Woli Cyrusowej; 36 pp z I/28 pal w rejonie: lasy na zachód od Woli Cyrusowej – Poćwiardówka – Lipiny; I/36 pp około 13.00 w rejonie Poćwiardówki; II/36 pp w godzinach popołudniowych przybył w rejon lasu Wola Cyrusowa; III/36 pp rano był w rejonie Lipin. Tutaj przybył również II/72 pp por. Rzepki, 28 dac i rozbitkowie z 30 pp. W tym czasie dowódca III/36 pp otrzymał zadanie od dowódcy dywizji: przejść do lasu Wola Cyrusowa i wesprzeć Wołyńską BK. Batalion na pole walki nie zdążył[19].
Około godz. 15.00 oddziały niemieckiej 10 DP uderzyły na 36 pułk piechoty i Wołyńską Brygadę Kawalerii. Przemieszane bataliony 36 pp wykonały kontratak i we współdziałaniu z Wołyńską Brygadą Kawalerii załamały natarcie. Niemcy wznowili ostrzał artyleryjski, wykorzystali też uderzenia lotnicze do obezwładnienia polskich oddziałów. W tym też czasie dowódca 28 DP nakazał przemieścić stanowisko dowodzenia na wschodni brzeg Mrogi oddalając je znacznie od oddziałów dywizji. Około 17.00 gen. Bończa-Uzdowski przekazał dowodzenie rzutem bojowym dowódcy piechoty dywizyjnej płk. Broniowskiego i nakazał mu maszerować na Rawę Mazowiecką, a później na przeprawy pod Góra Kalwaria. Sam udał sę do Warszawy, do gen. Rómmla[20].
O 17.30, po uprzednim przygotowaniu artyleryjskim, niemiecka 10 DP głównymi siłami przeszła do natarcia, a oddziały 28 DP rozpoczęły działania opóźniające w kierunku na most w Kołacinie. Artyleria dywizyjna 28 DP opuściła stanowiska ogniowe na skraju lasu Wola Cyrusowa i przez Kołacin przeprawiły się na wschodni brzeg Mrogi. Dowódca II/36 pp zorganizował zbiorczy batalion o stanie osobowym około 150 żołnierzy, którym zajął obronę mostu na zachodnim brzegu Mrogi. Do 20.00 przez most w Kołacinie przeprawiły się wraz z taborami: Wołyńska Brygada Kawalerii, 28 i 30 DP. Około 22.30 II/36 pp dołączył do pułku na wschodnim brzegu Mrogi. Późno po północy do sztabu dywizji wpłynął rozkaz dowódcy GO, gen. Thommee, nakazujący przegrupowanie 28 DP do rejonu Mokrej Lewej, po marszrucie Trzcianka – Bobrowa[21].
- Od 9 września
9 września dostała rozkaz od dowódcy Armii gen. Wiktora Thommée wycofania się za Rawkę. 10 września dostała kolejny rozkaz zmiany drogi odwrotu i teraz zmierzała na Warszawę przez Grodzisk Mazowiecki i Pruszków. Jednak mimo początkowych sukcesów zabrakło jej sił, aby przebić się przez niemieckie pozycje obsadzone przez oddziały XI i XVI Korpusów Pancernych. 13 września zmieniła kierunek odwrotu na Modlin, gdzie – po dotarciu następnego dnia – jej oddziały obsadziły odcinek „Pomiechówek”. Dopiero 19 września do Modlina dotarł 15 pp. 28 DP uczestniczyła w obronie Twierdzy Modlińskiej do jej kapitulacji 29 września.
Obsada personalna Kwatery Głównej 28 DP[edytuj | edytuj kod]
Obsada personalna Kwatery Głównej 28 DP
- dowódca dywizji – gen. bryg. Władysław Bończa-Uzdowski
- oficer ordynansowy – ppor. rez. Tadeusz Poniatowski
- I dowódca piechoty dywizyjnej – płk dypl. Stefan Broniowski
- II dowódca piechoty dywizyjnej – płk dypl. Aleksander Wacznadze
- oficer sztabu dowódcy piechoty dywizyjnej – mjr piech. Władysław Naprawa (od 8 do 15 IX szef sztabu)
- dowódca artylerii dywizyjnej – płk art. dr Włodzimierz Dembiński
- oficer sztabu dowódcy artylerii dywizyjnej – kpt. Alojzy Zakrzewski
- oficer sztabu dowódcy artylerii dywizyjnej – kpt. adm. (art.) Bolesław Jan Ostrowski †1940 Katyń[22]
- oficer sztabu dowódcy artylerii dywizyjnej – kpt. Jan Stanisław Kostka
- dowódca saperów – kpt. Józef Solecki
- szef sztabu – ppłk dypl. Albin Habina (do 8 IX i od 16 IX)
- oficer operacyjny – kpt. dypl. Jan Ksawery Rześniowiecki
- pomocnik oficera operacyjnego – kpt. art. Henryk Chocianowicz
- oficer informacyjny – kpt. adm. (piech.) Wacław Bagiński
- pomocnik oficera informacyjnego – por. Stefan Feliks Siliński
- dowódca łączności – kpt. René Marian Maksymilian Machalski
- kwatermistrz – kpt. dypl. Aleksander Żmichowski (12 IX ranny w Brwinowie)
- pomocnik kwatermistrza – kpt. Stanisław Dutkiewicz †12 IX 1939 Brwinów
- szef służby zdrowia – mjr lek. dr Tadeusz Radwański
- szef służby uzbrojenia – kpt. uzbr. Teodor Winiarczyk (niemiecka niewola[23])
- szef służby intendentury – kpt. int. z wsw inż. Jan Ogarzewski (Armia Krajowa)
- dowódca taborów i szef służby taborowej – kpt. tab. Antoni Bogusław Konopko (niemiecka niewola[23])
- szef służby sprawiedliwości – mjr aud. dr Józef Mitowski
- szef służby duszpasterstwa – kpl. rez. ks. Edward Frąckowiak
- komendant Kwatery Głównej – mjr piech. st. sp. Adam Nebelski †29 V 1943 Warszawa[23]
Organizacja wojenna[edytuj | edytuj kod]
Planowana organizacja wojenna 28 DP w kampanii wrześniowej. W nawiasach podano nazwy jednostek mobilizujących.
- Kwatera Główna 28 Dywizji Piechoty
- 15 pułk piechoty (Dęblin)
- 36 pułk piechoty (Warszawa)
- 72 pułk piechoty (Radom)
- 28 pułk artylerii lekkiej (Zajezierze k. Dęblina)
- 28 dywizjon artylerii ciężkiej
- 28 batalion saperów
- bateria artylerii przeciwlotniczej motorowa typ A nr 28 – por. Marian Ostaszewski
- kompania telefoniczna 28 DP
- pluton łączności Kwatery Głównej 28 DP
- pluton radio 28 DP
- drużyna parkowa łączności 28 DP
- szwadron kawalerii dywizyjnej nr 28 – mjr Jan K. Motz
- kompania kolarzy nr 13 (36 pp) – por. Anatol Trusow
- samodzielna kompania karabinów maszynowych i broni towarzyszących nr 14 (15 pp)
- kompania sanitarna nr 103 – dowódca plutonu – ppor. lek. Tadeusz Jankowski
- park intendentury nr 103
Obsada personalna dowództwa dywizji[edytuj | edytuj kod]
- Dowódcy dywizji
- gen. bryg. Mieczysław Norwid-Neugebauer (7 VIII 1921 – 10 XII 1923 → szef Departamentu VII M.S.Wojsk[24].)
- płk piech. Bolesław Kraupa (10 XII 1923 – 15 III 1924)
- gen. dyw. Kazimierz Dzierżanowski (III 1924 – 20 X 1925)
- gen. bryg. Tadeusz Ludwik Piskor (23 X 1925 – 19 VI 1926 → szef Sztabu Generalnego[25])
- gen. bryg. Romuald Dąbrowski (9 VIII 1926[26] – 17 III 1927)
- gen. bryg. Władysław Bończa-Uzdowski (17 III 1927 – 30 IX 1939)
- Dowódcy piechoty dywizyjnej
- płk piech. Bolesław Zaleski (1921 – 31 X 1921)
- płk piech. Romuald Dąbrowski (1 XII 1923[27] – 9 VIII 1926 → dowódca 28 DP)
- płk piech. Romuald Żurakowski (21 VIII 1926[28] – 3 VIII 1931 → pomocnik dowódcy OK I ds. uzupełnień[29])
- płk dypl. Adam Brzechwa-Ajdukiewicz (3 VIII 1931 – III 1938 → dowódca 26 DP)
- płk dypl. Stefan Broniowski (III 1938 – IX 1939)
- II dowódcy piechoty dywizyjnej
- płk dypl. Aleksander Wacznadze
- Szefowie sztabu
- mjr SG Mieczysław Mozdyniewicz (IX 1921 – 15 X 1923 → Oddział I SG)
- mjr / ppłk SG Franciszek Dudziński (15 X 1923 – 5 I 1926 → szef Oddziału Wyszkolenia Sztabu DOK I)
- ppłk SG Feliks Kwiatek (1 I – 24 X 1926 → Oddział I SG)
- mjr SG Józef Sierosławski (24 X 1926[30] – 31 X 1928 → PUWFiPW)
- mjr dypl. piech. Adam Rudnicki (31 X 1928 – 28 I 1931 → dowódca baonu w 57 pp)
- mjr dypl. piech. Jan Grudzień (26 III 1931[31] – 1 X 1932 → dyspozycja szefa SG[32])
- mjr dypl. piech. Stefan Loth (1 XI 1932 – 7 VI 1934 → GISZ)
- mjr dypl. art. Józef Kaiser (od VI 1934)
- ppłk dypl. piech. Albin Habina (23 X 1937 – IX 1939)
- mjr piech. Władysław Naprawa (8–15 IX 1939)
Obsada personalna w marcu 1939 roku[edytuj | edytuj kod]
Ostatnia „pokojowa” obsada personalna dowództwa dywizji[3][b]:
| Stanowisko | Stopień, imię i nazwisko |
|---|---|
| dowódca dywizji | gen. bryg. Władysław Bończa-Uzdowski |
| dowódca piechoty dywizyjnej | płk dypl. piech. mgr Stefan Broniowski |
| dowódca artylerii dywizyjnej | płk art. dr Włodzimierz Dembiński |
| szef sztabu | ppłk dypl. Albin Habina |
| I oficer sztabu | kpt. dypl. Aleksander Żmichowski |
| II oficer sztabu | kpt. adm. (piech.) Wacław Bagiński |
| komendant rejonu PW konnego | mjr kaw. Mieczysław Badowski |
| dowódca łączności | mjr łączn. Wacław Walknowski |
| oficer taborowy | kpt. tab. Antoni Bogusław Konopko |
| oficer intendentury | kpt. int. inż. Jan Ogarzewski |
Żołnierze Dywizji (w tym OZ) – ofiary zbrodni katyńskiej[edytuj | edytuj kod]
Biogramy zamordowanych znajdują się na stronie internetowej Muzeum Katyńskiego[34]
| Nazwisko i imię | stopień | zawód | miejsce pracy przed mobilizacją | zamordowany |
|---|---|---|---|---|
| Kuliński Tadeusz Stanisław | podporucznik rezerwy | inżynier elektryk | Charków | |
| Szerszeniewicz Michał Jan[35] | kapitan | żołnierz zawodowy | (e) | Charków |
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Defilada została zorganizowana 27 czerwca 1937 na warszawskim Polu Mokotowskim z okazji wizyty króla Rumunii.
- ↑ Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939[33].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Zawilski 2019 ↓, s. 796.
- ↑ Jagiełło 2007 ↓, s. 46.
- ↑ a b Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 539.
- ↑ Jurga 1975 ↓, s. 251.
- ↑ a b Wróblewski 1975 ↓, s. 58.
- ↑ a b Wróblewski 1975 ↓, s. 57.
- ↑ Wróblewski 1975 ↓, s. 100.
- ↑ Wróblewski 1975 ↓, s. 100–101.
- ↑ a b Wróblewski 1975 ↓, s. 101.
- ↑ Wróblewski 1975 ↓, s. 101–102.
- ↑ a b Wróblewski 1975 ↓, s. 102.
- ↑ Wróblewski 1975 ↓, s. 123–124.
- ↑ Wróblewski 1975 ↓, s. 124.
- ↑ Wróblewski 1975 ↓, s. 124–125.
- ↑ Wróblewski 1975 ↓, s. 144.
- ↑ Wróblewski 1975 ↓, s. 176–177.
- ↑ Wróblewski 1975 ↓, s. 177.
- ↑ Wróblewski 1975 ↓, s. 196.
- ↑ Wróblewski 1975 ↓, s. 217.
- ↑ Wróblewski 1975 ↓, s. 218.
- ↑ Wróblewski 1975 ↓, s. 218–219.
- ↑ Убиты в Катыни 2015 ↓, s. 566.
- ↑ a b c Straty ↓.
- ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 77 z 16 grudnia 1923 roku, s. 721.
- ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 25 z 28 czerwca 1926 roku, s. 197.
- ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 31 z 9 sierpnia 1926 roku, s. 246.
- ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 75 z 6 grudnia 1923 roku, s. 698.
- ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 33 z 21 sierpnia 1926 roku, s. 268.
- ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 5 z 3 sierpnia 1931 roku, s. 228.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 45 z 20 października 1926 roku, s. 368.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 26 marca 1931 roku, s. 101.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 9 grudnia 1932 roku, s. 414.
- ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VI.
- ↑ Księgi Cmentarne – biogramy oficerów.
- ↑ Księgi Cmentarne – wpis 7578.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
- Karol Firich, Stanisław Krzysik, Tadeusz Kutrzeba, Stanisław Müller, Józef Wiatr: Almanach oficerski na rok 1923/24. T. III/2. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1923.
- Zdzisław Jagiełło: Piechota Wojska Polskiego 1918-1939. Warszawa: Bellona, 2007. ISBN 978-83-11-10206-4.
- Убиты в Катыни. Книга Памяти польских военнопленных - узников Козельского лагеря НКВД, расстрелянных по решению политбюро ЦК ВКП(б) от 5 марта 1940 года. Лариса Еремина (red.). Москва: Общество «Мемориал» – Издательство «Звенья», 2015. ISBN 978-5-78700-123-5.
- Tadeusz Jurga: Wojsko Polskie: krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. Regularne jednostki Wojska Polskiego w 1939: organizacja, działania bojowe, uzbrojenie, metryki związków operacyjnych, dywizji i brygad. T. 7. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
- Bronisław Prugar-Ketling (red.): Księga chwały piechoty. Warszawa: Departament Piechoty MSWojsk, Warszawa 1937-1939. Reprint: Wydawnictwo Bellona, 1992.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.
- Jan Wróblewski: Armia „Łódź” 1939. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
- Lech Wyszczelski: Wojsko Polskie w latach 1918–1921. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2006. ISBN 83-89729-56-3.
- Apoloniusz Zawilski: Bitwy polskiego września. Kraków: Znak Horyzont, 2019. ISBN 978-83-240-5692-7.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Program „Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką”. Fundacja „Polsko-Niemieckie Pojednanie”. [dostęp 2022-04-19].