Jowisz (mitologia)
 |
Ten artykuł od 2024-01 wymaga zweryfikowania podanych informacji. |
| bóg nieba, władca bogów i ludzi | |
 Jowisz (wyobrażenie na rzymskiej kamei) | |
| Występowanie | |
|---|---|
| Przydomek |
Optimus, Maximus, Diespiter, Lucetius, Pluvius, Fulgator, Tonans, Serenator, Stator, Victor, Versor, Ultor, Latiaris |
| Atrybuty | |
| Teren kultu | |
| Odpowiednik |
Zeus (grecki) |
| Rodzina | |
| Ojciec | |
| Matka | |
Jowisz, Jupiter (łac. Iuppiter od Iovis pater) – w mitologii rzymskiej bóg nieba i światła, zjawisk atmosferycznych, władca bogów i ludzi, najwyższe bóstwo panteonu rzymskiego[1][2].
Był źródłem władzy (łac. imperium), jaką dzierżyli rzymscy urzędnicy. Rzymscy władcy i wodzowie starali się pozować na ludzkie ucieleśnienie czy odzwierciedlenie Jowisza. Pospolicie utożsamiany jest z greckim Zeusem, z czasem przejął większość jego cech. Atrybutami Jowisza były piorun i orzeł. Syn Saturna. W rzeczywistości jest to (tożsamy z Zeusem) praindoeuropejski bóg dziennego nieboskłonu, burzy i piorunów. Obie nazwy, grecka i łacińska, wywodzą się z praindoeuropejskiego imienia Dieus ph2ter, co w wyniku różnych przekształceń fonetycznych dało łacińskie Iuppiter (Iovis + pater). Od dopełniacza (genetivus) tego imienia, brzmiącego Iovis, pochodzi polskie imię tego bóstwa, Jowisz.
Kult Jowisza, czczonego jako Jowisz Najlepszy Największy (łac. Iuppiter Optimus Maximus) skupiał się w świątyni położonej na Kapitolu w Rzymie, gdzie tronował on obok Junony i Minerwy. Czynnościami kultowymi opiekował się kapłan zwany flamen Dialis.
Jowisz i cała Trójca Kapitolińska uosabiali rzymskie państwo. W koloniach rzymskich budowano analogiczne świątynie Trójcy Kapitolińskiej, zwane po prostu Kapitolami, rozprzestrzeniając kult poza miasto Rzym.
Na terenach starożytnego italskiego miasta Iguvium odnaleziono w 1444 roku tablice poświęcone Jowiszowi.
Przydomki Jowisza: Stator – ten, który zatrzymuje chwiejące się szeregi rzymskie, Victor – dawca zwycięstwa, Versor – ten, który zmusza nieprzyjaciół do ucieczki[3], Ultor – karzący, niosący pomstę (Mściciel, na podobieństwo Marsa)[4].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Podręczna miniencyklopedia mitologii. Grecy, Rzymianie, Celtowie. Warszawa: RTW, 2001, s. 91, ISBN 83-7294-019-3.
- ↑ Słownik mitów Greków i Rzymian. Warszawa: Warszawski Dom Wydawniczy, 1995, s. 140, ISBN 83-7140-108-6.
- ↑ Antyczny Rzym – Imperium Romanum [online], www.historica.pl [dostęp 2017-11-24].
- ↑ Za Aleksandra Sewera miał wzniesioną osobną świątynię wyobrażoną na ówczesnych monetach (S. W. Stevenson, C. R. Smith, F. W. Madden: A Dictionary of Roman Coins, Republican and Imperial. London: G. Bell & Sons, 1889, s. 486).
