Nowogród Bobrzański

Nowogród Bobrzański
	miasto w gminie miejsko-wiejskiej
	; Kościół Wniebowzięcia NMP
	Herb
Państwo	Polska
Województwo	lubuskie
Powiat	zielonogórski
Gmina	Nowogród Bobrzański
Data założenia	XIII wiek
Prawa miejskie	1988; – Nowogród: 1238–1945; – Krzystkowice: 1659–1945
Burmistrz	Paweł Mierzwiak
Powierzchnia	14,63 km²
Wysokość	73–131 m n.p.m.
Populacja (31.12.2019); • liczba ludności; • gęstość	; 5134; 350,9 os./km²
Strefa numeracyjna	+48 68
Kod pocztowy	66-010
Tablice rejestracyjne	FZI
	Położenie na mapie gminy Nowogród Bobrzański Nowogród Bobrzański
	Położenie na mapie Polski Nowogród Bobrzański
	Położenie na mapie województwa lubuskiego Nowogród Bobrzański
	Położenie na mapie powiatu zielonogórskiego Nowogród Bobrzański
	51°47′54″N 15°15′14″E/51,798333 15,253889
TERC (TERYT)	0809054
SIMC	0988572
	Urząd miejskiul. Słowackiego 11; 66-010 Nowogród Bobrzański
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku
	Strona internetowa

Nowogród Bobrzański – miasto w województwie lubuskim, w powiecie zielonogórskim, położone u ujścia Brzeźniczanki do Bobru. Siedziba gminy miejsko-wiejskiej Nowogród Bobrzański. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. zielonogórskiego.

Według danych GUS z 31 grudnia 2019 r. Nowogród Bobrzański liczył 5134 mieszkańców^[1].

Położenie[edytuj | edytuj kod]

Pod względem historycznym miasto leży na pograniczu Śląska i Łużyc, jego wschodnia dzielnica Nowogród Bobrzański należy do Dolnego Śląska, w ramach którego od 1238 miała prawa miejskie i stanowiła samodzielne miasto^[2], zaś jego zachodnia część Krzystkowice położona jest na Dolnych Łużycach^[3], gdzie także była odrębną miejscowością, zaś w 1659 uzyskała prawa miejskie^[4].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Osobny artykuł: Nowogród Bobrzański (dawne miasto).

Osobny artykuł: Krzystkowice.

1 stycznia 1988 z obszaru dwóch, zdegradowanych w 1945 roku miast: większej terytorialnie, lewobrzeżnej wsi Krzystkowice (823 ha) i mniejszego, prawobrzeżnego Nowogrodu Bobrzańskiego (653 ha) zostało utworzone miasto Nowogród Bobrzański^[5]. W ten sposób ani Krzystkowice nie zostały włączone do Nowogrodu, ani tylko sam Nowogród nie odzyskał praw miejskich, mimo że nowe miasto przejęło nazwę tylko prawobrzeżnego osiedla. Miasto stało się tzw. zlepieńcem dwóch odrębnych organizmów miejskich^[6].

Po połączeniu obu miejscowości w jedno miasto, stanowi ono przestrzennie niespójną całość (znaczna odległość między osiedlami bez fizycznej styczności). Ponadto obecny organizm miejski przecina historycznie utrwaloną granicę Śląska i Łużyc^[7].

Demografia[edytuj | edytuj kod]

Piramida wieku mieszkańców Nowogrodu Bobrzańskiego w 2014 roku^[8].

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są^[9]:

kościół parafialny pod wezwaniem Wniebowzięcia NMP, z XIII wieku, w XV wieku, XVII wieku, w połowie XIX wieku
plebania z końca XVII wieku
kościół filialny pod wezwaniem św. Bartłomieja, z XIII/XIV wieku, w latach 1712–1720; murowany z kamienia i cegły; jednonawowy z prostokątnym prezbiterium
- cmentarz przykościelny
domy, ul. Kościuszki 13, 15, 18, 19, z około 1800 roku
dom, ul. Majowa 3, z końca XVIII wieku
willa, ul. Młyńska 7, z 1902 roku
domy, Rynek 6, 7, 8, 9, z około 1800 roku, XVIII wieku/XIX wieku

inne zabytki:

pozostałości niemieckiej fabryki zbrojeniowej.

Wybrane zabytki miasta
Barokowa plebania z końca XVII w.
Kościół św. Bartłomieja
Budynek elektrociepłowni niemieckiej fabryki zbrojeniowej
Elektrociepłownia fabryczna – zbliżenie na przenośnik węgla
Mocowania zewnętrznych walczaków – zbiorników na komponenty materiałów wybuchowych
Obiekt fabryki nieznanego przeznaczenia
Tor kolejowy na terenie fabryki
Wieża obserwacyjna w jednej, z rzekomo trzech jednostek straży pożarnej działającej na terenie fabryki

Wspólnoty wyznaniowe[edytuj | edytuj kod]

Edukacja[edytuj | edytuj kod]

Szkoła Podstawowa nr 1 w Nowogrodzie Bobrzańskim im. Janusza Korczaka
Szkoła Podstawowa nr 2 w Nowogrodzie Bobrzańskim im. Henryka Brodatego

Komunikacja[edytuj | edytuj kod]

W Nowogrodzie Bobrzańskim znajdują się dwie stacje kolejowe: Nowogród Bobrzański i Nowogród Osiedle. Do miasta można dogodnie dojechać autobusem PKS. Miasto leży przy drodze krajowej nr 27 z Zielonej Góry do Żar. Jest węzłem komunikacyjnym pomiędzy Zieloną Górą a Żaganiem, Żarami i Lubskiem. Przez Nowogród prowadzi również trasa z Żagania do Krosna Odrzańskiego.

Około 15 km na północ od miasta znajduje się lądowisko Grabowiec.

Sport[edytuj | edytuj kod]

Z połączenia Błękitnych Krzystkowice i Zielonych Bogaczów w 1978 roku powstał klub piłkarski Gminny Klub Sportowy „Fadom” Nowogród Bobrzański, którego sukcesami są m.in. występy w III poziomie rozgrywek piłkarskich w Polsce w latach 1982–1987. Klub rozgrywa mecze na Stadionie Miejskim przy ul. Fabrycznej w Nowogrodzie Bobrzańskim^[12].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b Wyniki badań bieżących - Baza Demografia - Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-07-19] .
↑ Zdzisław Kaczmarczyk, Początki miast polskich. Zagadnienia prawne, [w:] „Czasopismo Prawno-Historyczne”, t. 13, z. 2, red. nacz. Michał Sczaniecki, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Poznań 1961, ISSN 0070-2471, s. 35.
↑ Irena Sochacka, Ludność wschodniej części Dolnych Łużyc w XIV–XVIII w., [w:] „Rocznik Lubuski”, t. 27, cz. 2: Przemiany ludnościowe na pograniczu lubuskim, red. nacz. Kazimierz Bartkiewicz, Lubuskie Towarzystwo Naukowe, Zielona Góra 2001, ISSN 0485-3083, s. 47.
↑ Krzystkowice, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2021-08-12] [zarchiwizowane z adresu] .
↑ M.P. z 1987 r. nr 38, poz. 328
↑ Szmytkie, R. (2009). Miasta-zlepieńce na Śląsku Dolnym i Opolskim. Wrocław: Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego Uniwersytetu Wrocławskiego.
↑ W. Drobek (2005). Disappearance of inner historical border (the case study of Nowogród Bobrzański, Poland), [w:] Koter, M., Heffner, K. (ed.) The role of borders in united Europe, Region and Regionalism, no. 7, vol. 2, s. 27-30.
↑ Nowogród Bobrzański w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-09] , liczba ludności w oparciu o dane GUS.
↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. lubuskiego – stan na 31.12.2012 r.. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 106–107. [dostęp 2013-02-28].
↑ Dekanat zielonogórski [online], cerkiew.net.pl [dostęp 2023-06-12] .
↑ Nowogród Bobrzański, pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny [online], diecezjazg.pl [dostęp 2023-06-12] .
↑ Fadom Nowogród Bobrzański. 90minut.pl. [dostęp 2015-01-15].

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

https://web.archive.org/web/20140605050918/http://www.nowogrodbobrz.com.pl/aktualnosci/
Naumburg nad Bobrem, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 934 .

[populacja2019-1] Wyniki badań bieżących - Baza Demografia - Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-07-19] .

[2] Zdzisław Kaczmarczyk, Początki miast polskich. Zagadnienia prawne, [w:] „Czasopismo Prawno-Historyczne”, t. 13, z. 2, red. nacz. Michał Sczaniecki, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Poznań 1961, ISSN 0070-2471, s. 35.

[3] Irena Sochacka, Ludność wschodniej części Dolnych Łużyc w XIV–XVIII w., [w:] „Rocznik Lubuski”, t. 27, cz. 2: Przemiany ludnościowe na pograniczu lubuskim, red. nacz. Kazimierz Bartkiewicz, Lubuskie Towarzystwo Naukowe, Zielona Góra 2001, ISSN 0485-3083, s. 47.

[4] Krzystkowice, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2021-08-12] [zarchiwizowane z adresu] .

[5] M.P. z 1987 r. nr 38, poz. 328

[6] Szmytkie, R. (2009). Miasta-zlepieńce na Śląsku Dolnym i Opolskim. Wrocław: Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego Uniwersytetu Wrocławskiego.

[7] W. Drobek (2005). Disappearance of inner historical border (the case study of Nowogród Bobrzański, Poland), [w:] Koter, M., Heffner, K. (ed.) The role of borders in united Europe, Region and Regionalism, no. 7, vol. 2, s. 27-30.

[populacja2016-8] Nowogród Bobrzański w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-09] , liczba ludności w oparciu o dane GUS.

[9] Rejestr zabytków nieruchomych woj. lubuskiego – stan na 31.12.2012 r.. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 106–107. [dostęp 2013-02-28].

[10] Dekanat zielonogórski [online], cerkiew.net.pl [dostęp 2023-06-12] .

[11] Nowogród Bobrzański, pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny [online], diecezjazg.pl [dostęp 2023-06-12] .

[12] Fadom Nowogród Bobrzański. 90minut.pl. [dostęp 2015-01-15].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

Miasto	Nowogród Bobrzański
Część miasta	Krzystkowice
Wsie	Białowice Bogaczów Cieszów Dobroszów Mały Dobroszów Wielki Drągowina Kaczenice Kamionka Klępina Kotowice Krzewiny Krzywa Łagoda Niwiska Pajęczno Pierzwin Podgórzyce Popowice Przybymierz Skibice Sobolice Sterków Turów Urzuty Wysoka
Kolonia	Pielice
Osada	Krzywaniec
Dawny przysiółek wsi	Jasion

Miasta	Babimost Czerwieńsk Kargowa Nowogród Bobrzański Sulechów
Gminy miejsko-wiejskie	Babimost Czerwieńsk Kargowa Nowogród Bobrzański Sulechów
Gminy wiejskie	Bojadła Świdnica Trzebiechów Zabór

Miasta na prawach powiatu	Gorzów Wielkopolski Zielona Góra
Miasta powiatowe	Krosno Odrzańskie Międzyrzecz Nowa Sól Słubice Strzelce Krajeńskie Sulęcin Świebodzin Wschowa Żagań Żary
Miasta gminne	Babimost Brody Bytom Odrzański Cybinka Czerwieńsk Dobiegniew Drezdenko Gozdnica Gubin Iłowa Jasień Kargowa Kostrzyn nad Odrą Kożuchów Lubniewice Lubsko Łęknica Małomice Nowe Miasteczko Nowogród Bobrzański Ośno Lubuskie Otyń Rzepin Skwierzyna Sława Sulechów Szlichtyngowa Szprotawa Torzym Trzciel Witnica Zbąszynek