Płaskowyż Mościski
.jpg) Wzgórza nad wsią Jaksmanice | |
| Megaregion | |
|---|---|
| Prowincja | |
| Podprowincja | |
| Makroregion | |
| Mezoregion |
Płaskowyż Mościski |
| Zajmowane jednostki administracyjne |
|
Płaskowyż Mościski – region geograficzny o krajobrazie lekko falistego płaskowyżu położony na Podkarpaciu Wschodnim w okolicach Przemyśla, na terenie Polski i Ukrainy. Stanowi część Płaskowyżu Sańsko-Dniestrzańskiego[1]. Wyszczególniony jako mezoregion z indeksem 521.13 w wieloautorskiej regionalizacji fizycznogeograficznej Polski z 2018 roku. Sąsiaduje z Podgórzem Hermanowickim, Pogórzem Przemyskim i Doliną Dolnego Sanu[2].
Środowisko przyrodnicze[edytuj | edytuj kod]
Region usytuowany jest przede wszystkim na terytorium Ukrainy, głównym ośrodkiem osadniczym jest tu miasto Mościska. W granicach Polski zajmuje niewielki obszar o powierzchni 26 km² z wsiami Siedliska, Jaksmanice i Rożubowice, rozciągając się wąskim pasem o szerokości 0,5–3,5 km. Płaskowyż tworzą skały ilaste przykryte osadami polodowcowymi, na których spoczywa gruba warstwa lessu. W pokryciu terenu przeważają użytki rolne, wśród gleb występują żyzne czarnoziemy. Sieć wód powierzchniowych jest skąpa[3].
Wyniosłość wznosi się progiem erozyjnym nad dolinami Sanu i Wiaru (poziom 200 m n.p.m.), osiągając wzgórzystą wierzchowinę, na której dawniej mieściły się forty przemyskie[4]. Po polskiej stronie granicy najwyższa kulminacja sięga wysokości 294 m n.p.m., po stronie ukraińskiej wzgórza dochodzą do poziomu 340 m[5].
Różnice w podziałach geograficznych[edytuj | edytuj kod]
W upowszechnionym przed 2018 rokiem podziale Polski na mezoregiony fizycznogeograficzne według Jerzego Kondrackiego, omawiany region nie jest wydzielony i współtworzy tzw. Płaskowyż Chyrowski[6]. Region został pierwotnie wyszczególniony jako jednostka przez geografa-regionalistę Pawła Włada w jego koncepcji podziału geograficznego ziemi przemyskiej. Autor ten podkreślił różnice w rzeźbie i strukturze podłoża wschodniej i zachodniej części Płaskowyżu Chyrowskiego, wyróżniając Płaskowyż Mościski (stosunkowo większe wysokości bezwzględne i względne, podłoże skalne niesfałdowane) i odrębne Podgórze Hermanowickie (mniejsze wysokości, skały sfałdowane)[7].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Kondracki J., Richling A., 53.3 Regiony fizycznogeograficzne (1:1500 000), [w:] Atlas Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1994.
- Solon J., Borzyszkowski J., Bidłasik M., Richling A., Badora K., Balon J., Brzezińska-Wójcik T., Chabudziński Ł., Dobrowolski R., Grzegorczyk I., Jodłowski M., Kistowski M., Kot R., Krąż P., Lechnio J., Macias A., Majchrowska A., Malinowska E., Migoń P., Myga-Piątek U., Nita J., Papińska E., Rodzik J., Strzyż M., Terpiłowski S., Ziaja W., Physico-geographical mesoregions of Poland: Verification and adjustment of boundaries on the basis of contemporary spatial data, [w:] „Geographia Polonica”, nr 91/2, 2018, s. 143–170.
- Wład P., Regiony fizycznogeograficzne okolic Przemyśla, [w:] „Rocznik Przemyski”, nr 32/2, 1996, s. 3–42.
- Ziaja W., Krąż P., Płaskowyż Sańsko-Dniestrzański (521.1), [w:] Regionalna geografia fizyczna Polski, red. Richling A., Solon J., Macias A., Balon J., Borzyszkowski J., Kistowski M., Poznań 2021, s. 529–532.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Mapa regionalizacji Polski z 2018 r. jako warstwa geoportalu „Geoserwis GDOŚ” w folderze „Inne dane środowiskowe”, warstwa „Mezoregiony fizycznogeograficzne”.