Portal:Finlandia/szablony

To jest strona z wszystkimi szablonami wykorzystanymi na stronie Portal:Finlandia.

Artykuł na medal

edytuj

Turku

Turku (fiń. Turku, szw. Åbo, ros. Турку) – miasto w południowo-zachodniej Finlandii, u ujścia rzeki Aurajoki. Stolica kraju do roku 1812 (oficjalnie od 1809, najstarsze miasto Fińskie. Uniwersytet założony w 1640 roku. Obecnie stolica prowincji Turku-Pori, ważny port (w 2007 obsłużył 3,6 mln pasażerów). Rozwinięty przemysł. W skład zespołu miejskiego wchodzą: Raisio, Kaarina i Naantali. Jest atrakcyjnym turystycznie miejscem. Działa tam także m.in. polski konsulat honorowy. Bardzo silne wpływy kultury szwedzkiej. Nazwa Turku pochodzi od starosłowiańskiego słowa tǔrgǔ oznaczającego "rynek, targ".

Tereny dzisiejszego Turku zamieszkane były już w okresie epoki brązu. W VIII-X w. był ważną osadą handlową i stolicą księstwa Varsinais-Suomi. Źródła historyczne wymieniają je w kontekście prób podboju i chrystianizacji kraju przez Eryka IX. W 1154 wysłano tam angielskiego biskupa Henryka, który popadł w konflikt z miejscowym bogatym rolnikiem i został przez niego zabity.

Od początku średniowiecza Turku było stolicą kraju. Było w strefie wpływów szwedzkich. Rozwinęło się wtedy w duże miasto. Wybudowano wiele kościołów romańskich, a w późniejszym czasie gotyckich. W roku 1249 ufundowano klasztor Dominikanów, zaś w 1300 poświęcona została katedra. W Turku powstało biskupstwo obejmujące niemal całą dzisiejszą Finlandię, które niedługo później stało się arcybiskupstwem. W XIV wieku miasto należało do związku miast hanzeatyckich.

Czytaj dalej...

Ustrój Finlandii

edytuj

Ustrój polityczny Finlandii - Finlandia to demokratyczna republika parlamentarno-gabinetowa, w której modelu rządów można dopatrzyć się semiprezydencjalizmu. Wyrazicielem wielopartyjnego składu politycznego parlamentu jest rząd z premierem na czele, pełniący kierowniczą rolę w państwie (jest on częścią władzy wykonawczej). Parlament fiński jest unikameralny, liczący 200 członków pochodzących z wyborów powszechnych, sprawuje on władzę ustawodawczą. Premiera desygnuje prezydent, wybierany w wyborach powszechnych na kadencję trwającą 6 lat. Prezydent jest głową państwa, Dowódcą Naczelnym sił zbrojnych i prowadzi politykę zagraniczną państwa. Obecnie prezydentem Finlandii jest Sauli Niinistö, a premierem Alexander Stubb. Sądownictwo jest niezależne od egzekutywy i legislatury. Nie ma sądu konstytucyjnego, zgodność ustaw z konstytucją nie może być podważana.

W Finlandii obowiązuje konstytucja z 1 marca 2000 roku (poprzednia pochodziła z 1919 roku).

Czytaj dalej...

Czy wiesz, że...

edytuj

Czy wiesz...

• ... kiedy zalegalizowano kontakty homoseksualne w Finlandii?
• ... co dzieli zatokę Töölönlahti na dwie części?
• ... jaki styl w malarstwie cechował twórczość Andreasa Alariesto?
• ... jakimi językami mówi się w Sodankylä?
• ... w jakim regionie położone są Helsinki?

To warto zobaczyć

edytuj

Finlandia Talo – budynek wielofunkcyjny w Helsinkach, mieszczący salę koncertową i centrum konferencyjne. Gmach został zaprojektowany przez Alvara Aalto. Prace budowlane rozpoczęły się w 1967, a zakończyły w 1971. W 1975 w Finlandia Talo został podpisany Akt Końcowy Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie. Budynek jest też siedzibą Filharmonii Helsińskiej i Orkiestry Symfonicznej Fińskiego Radia.

Gmach mieści się w Helsinkach, w dzielnicy Töölö, niedaleko zatoki Töölönlahti, przy ulicy Mannerheimintie (droga E 12 i krajowa nr 1), jej wschodniej części, w pobliżu dworca kolejowego.

Alvar Aalto w stworzonym przez siebie planie zagospodarowania miasta przewidział miejsce dla sali koncertowej i kongresowej. Pierwsze projekty powstały w 1961, późniejsze zmiany wprowadzono w latach 1964 i 1971. Miasto powierzyło Alvarowi Aalto realizację tego projektu w 1968. Budowę skrzydła koncertowego ukończono w 1971, pierwszy koncert odbył się 2 grudnia 1971. Do 1975 przygotowano skrzydło konferencyjne dla potrzeb KBWE.
Czytaj dalej...

Do zrobienia

edytuj

Oto lista haseł do napisania na temat Finlandii na polskiej Wikipedii. Można dodawać hasła do listy.

Dział ogólny

Nauka

• Edukacja w Finlandii (en)

Filozofia i religia

• Islam: Islam w Finlandii (en)
• Chrześcijaństwo: Diecezja Borgå -Diecezja Espoo -Diecezja Helsinki -Diecezja Kuopio -Diecezja Lapua -Diecezja Oulu -Eparchia helsińska, Podróż apostolska Jana Pawła II do krajów nordyckich -

Społeczeństwo

• Ludy:

Polityka

• Wybory parlamentarne w Finlandii w 1919 roku (en)
• Stosunki międzynarodowe: Paasikivi–Kekkonen doctrine (en)
• Partie polityczne: Ålands Framtid (en), Åland Centre (en)

Przyroda

Ochrona przyrody

Brakujące Parki narodowe w Finlandii z szablonu:

Technika

Wojskowość

• Biała Gwardia (Finlandia) (en)
• Czerwona Gwardia (Finlandia) (en)
• Porkkala Naval Base

Komunikacja

• SeaWind Line (en)
• Silja Line (en)

Środki masowego przekazu

• Stacje telewizyjne
• Stacje radiowe
• Prasa
• Kansan Uutiset (en)
• Dziennikarze

Kultura

Sztuka i rzemiosło artystyczne

• Ismo Leikola

Muzyka

• Instrumenty:
• Muzyka ludowa:
• Muzycy:
• Gas Lipstick (en)

Sport

• Mistrzostwa Świata w Wioślarstwie 1995

• Annica Sjölund (en)
• Piłka nożna: Reprezentacja Finlandii U-19 w piłce nożnej mężczyzn -Reprezentacja Finlandii U-17 w piłce nożnej mężczyzn -Reprezentacja Finlandii U-18 w piłce nożnej mężczyzn -
• Żużel: Indywidualne Mistrzostwa Finlandii na Żużlu 1957 -Indywidualne Mistrzostwa Finlandii na Żużlu 1956 -Indywidualne Mistrzostwa Finlandii na Żużlu 1955 -Indywidualne Mistrzostwa Finlandii na Żużlu 2004 -Indywidualne Mistrzostwa Finlandii na Żużlu 1993 -Indywidualne Mistrzostwa Finlandii na Żużlu 2005 -Indywidualne Mistrzostwa Finlandii na Żużlu 2003 -Indywidualne Mistrzostwa Finlandii na Żużlu 1999 -Indywidualne Mistrzostwa Finlandii na Żużlu 1994 -Indywidualne Mistrzostwa Finlandii na Żużlu 2006 -Indywidualne Mistrzostwa Finlandii na Żużlu 1995 -Indywidualne Mistrzostwa Finlandii na Żużlu 1997 -Indywidualne Mistrzostwa Finlandii na Żużlu 1998 -Indywidualne Mistrzostwa Finlandii na Żużlu 2001 -Indywidualne Mistrzostwa Finlandii na Żużlu 2000 -Indywidualne Mistrzostwa Finlandii na Żużlu 2002 -Indywidualne Mistrzostwa Finlandii na Żużlu 1992 -Indywidualne Mistrzostwa Finlandii na Żużlu 2016 -Indywidualne Mistrzostwa Finlandii na Żużlu 2010 -Indywidualne Mistrzostwa Finlandii na Żużlu 2009 -Indywidualne Mistrzostwa Finlandii na Żużlu 2008 -Indywidualne Mistrzostwa Finlandii na Żużlu 2011 -Indywidualne Mistrzostwa Finlandii na Żużlu 2012 -Indywidualne Mistrzostwa Finlandii na Żużlu 2015 -Indywidualne Mistrzostwa Finlandii na Żużlu 2014 -Indywidualne Mistrzostwa Finlandii na Żużlu 2013 -Indywidualne Mistrzostwa Finlandii na Żużlu 2007 -Indywidualne Mistrzostwa Finlandii na Żużlu 1996 -Indywidualne Mistrzostwa Finlandii na Żużlu 1971 -Indywidualne Mistrzostwa Finlandii na Żużlu 1991 -Indywidualne Mistrzostwa Finlandii na Żużlu 1959 -Indywidualne Mistrzostwa Finlandii na Żużlu 1973 -Indywidualne Mistrzostwa Finlandii na Żużlu 1977 -Indywidualne Mistrzostwa Finlandii na Żużlu 1978 -Indywidualne Mistrzostwa Finlandii na Żużlu 1976 -Indywidualne Mistrzostwa Finlandii na Żużlu 1975 -Indywidualne Mistrzostwa Finlandii na Żużlu 1974 -Indywidualne Mistrzostwa Finlandii na Żużlu 1963 -Indywidualne Mistrzostwa Finlandii na Żużlu 1964 -Indywidualne Mistrzostwa Finlandii na Żużlu 1960 -Indywidualne Mistrzostwa Finlandii na Żużlu 1962 -Indywidualne Mistrzostwa Finlandii na Żużlu 1961 -Indywidualne Mistrzostwa Finlandii na Żużlu 1965 -Indywidualne Mistrzostwa Finlandii na Żużlu 1966 -Indywidualne Mistrzostwa Finlandii na Żużlu 1970 -Indywidualne Mistrzostwa Finlandii na Żużlu 1969 -Indywidualne Mistrzostwa Finlandii na Żużlu 1968 -Indywidualne Mistrzostwa Finlandii na Żużlu 1967 -Indywidualne Mistrzostwa Finlandii na Żużlu 1958 -Indywidualne Mistrzostwa Finlandii na Żużlu 1972 -Indywidualne Mistrzostwa Finlandii na Żużlu 1986 -Indywidualne Mistrzostwa Finlandii na Żużlu 1989 -Indywidualne Mistrzostwa Finlandii na Żużlu 1984 -Indywidualne Mistrzostwa Finlandii na Żużlu 1988 -Indywidualne Mistrzostwa Finlandii na Żużlu 1987 -Indywidualne Mistrzostwa Finlandii na Żużlu 1982 -Indywidualne Mistrzostwa Finlandii na Żużlu 1985 -Indywidualne Mistrzostwa Finlandii na Żużlu 1981 -Indywidualne Mistrzostwa Finlandii na Żużlu 1990 -Indywidualne Mistrzostwa Finlandii na Żużlu 1983 -Indywidualne Mistrzostwa Finlandii na Żużlu 1979 -Indywidualne Mistrzostwa Finlandii na Żużlu 1980 -
• Skoki narciarskie: Mistrzostwa Finlandii w skokach narciarskich

Językoznawstwo

Literatura

Jari Tervo (en)

Geografia

• Karelia (prowincja historyczna) (en)

Miasta i wsie

• Vammala (en)

Historia

Współczesność

• Deklaracja Niepodległości Finlandii (en)
• Fińska Socjalistyczna Republika Robotnicza (en) (1918)
• Heimosodat (en)
• Republic of Uhtua (1918–1920)
• Forest Guerrillas
• Mäntsälä rebellion (1932)
• Foreign support of Finland in the Winter War
• Finnish war children
• Moscow Armistice (1944)
• Kwestia karelska (en)
• Evacuation of Finnish Karelia
• Myyrmanni bombing (2002)
• Sello mall shooting (2009)

Biografie

• Adolf Ehrnrooth (en)
• Aimo Cajander (en) – premier Finlandii w latach 1922, 1924 i 1937–1939
• Sulo Kolkka (en)
• Yrjö Leino (en)
• Kullervo Manner (en)
• Heikki Ritavuori (en) – minister spraw wewnętrznych Finlandii w latach 1919–1922

Współczesne biografie

• Camilla Gunell (en) – premier Wysp Alandzkich w latach 2011–2015
• Paavo Rintala (en)
• Oiva Toikka (en)

Biografie - lista automatyczna z kategorii Finowie według profesji depth 3

Juho Sunila -Antti Tulenheimo -Kaarlo Castrén -Reino Ragnar Lehto -Aimo Cajander -Toivo Mikael Kivimäki -Rafael Erich -Rainer von Fieandt -Ralf Törngren -Reino Kuuskoski -Juho Vennola -Oskari Mantere -Urho Castren -Tuomas Pihlman -Antti Hackzel -Kalle Kerman -Erkka Westerlund -Mikko Jokela -Doug Shedden -Jarno Parikka -Jon Masalin -Joni Aho -Jussi Vasara -Petri Viljanen -Pyry Kärkkäinen -Luis Solignac -Dionísio Rangel -Aleksei Kangaskolkka -Veikkausliiga (2018) -Salpausselän Kisat -Esko Malm -Nyländska Jaktklubben -Marko Kiprusoff -Erik Hämäläinen -Marko Palo -Curt Lindström -Mika Nieminen -Juha Ylönen -Mika Strömberg -Jukka Tammi -Tero Lehterä -Antti Törmänen -Hannu Aravirta -Kari Kuivalainen -Katri Helena -Viktor Klimenko (piosenkarz) -Jasmine (piosenkarka) -Seija Simola -Kaija Kärkinen -Sonja Lumme -Jarkko & Laura -Kim Floor -Kojo -Kristina Hautala -Laila Halme -Koivistolaiset -Laila Kinnunen -Pihasoittajat -Lasse Mårtenson -Anneli Saaristo -Riki Sorsa -Ounasvaaran Hiihtoseura -Ystävät -Markku Aro -Vicky Rosti -Ann-Christine Nyström -Roy Malminheimo -Kari Vuoristo -Juha Rissanen -Jouko Alila -Jouko Kataja -Jouko Soini -Mika Pellinen

Dopracować

• Hjalmar Siilasvuo – infobox i źródła
• Wojna fińsko-radziecka (1921–1922) – stub

W siostrzanych projektach

edytuj

Przysłowia fińskie	Finlandia	Język fiński	Wymowa fińska	Helsinki	Język fiński

Do zmedalizowania

edytuj

Rzut oka

edytuj

Lappeenranta

Na ząb

edytuj

Pierogi karelskie

Pierogi karelskie (fin. karjalanpiirakat) - fińska potrawa mączna, rodzaj płaskiego pieroga otwartego, składającego się z dwóch warstw: spodniej, z ciasta z maki pszenno-żytniej, oraz wierzchniej, wykonanej z purée ziemniaczanego lub gotowanego ryżu. Podaje się na gorąco, często z voimuna paisti - smarowidła wykonanego z jajek i masła.

Postać miesiąca

edytuj

Carl Gustaf Emil Mannerheim

Carl Gustaf Emil Mannerheim, (wymowa: maner'hejm, ur. 4 czerwca 1867, Askainen, zamek Villnäs, zm. 28 stycznia 1951 w Lozannie w Szwajcarii) – baron, fiński dowódca wojskowy (generał-lejtnant carskiej Armii Rosyjskiej, marszałek Finlandii) i polityk; prezydent kraju w latach 1944–1946. Był też, jako regent, pierwszą głową państwa po uzyskaniu niepodległości.

Był synem księcia Carla Roberta Mannerheima i jego żony Heleny von Julin. Jako czternastolatek poszedł do Szkoły Kadetów w Haminie, skąd usunięto go ze względów dyscyplinarnych. Wstąpił na Uniwersytet Helsiński. Od 1897 słuchacz Mikołajewskiej Szkoły Oficerskiej Kawalerii w Petersburgu. Od 1889 jako kornet w 15 Aleksandryjskim Pułku Dragonów stacjonującym w Kaliszu. Wraz z pułkiem został przeniesiony do Sankt Petersburga. Później służył w Azji Środkowej i na Dalekim Wschodzie. W 1905 pułkownik i dowódca pułku. Uczestnik wojny rosyjsko-japońskiej (1904–1905). W l. 1906–1908 szef Misji Wojskowej w Chinach.

W 1911 trafił do Polski, gdzie dowodził 13 Władymirskim pułkiem dragonów w Mińsku Mazowieckim i później pułkiem ułanów lejbgwardii w Warszawie, jednym z najlepszych pułków kawalerii w armii Imperium Rosyjskiego, którego koszary mieściły się w parku warszawskiego Belwederu.

Finlandia w Wikipedii

edytuj

Literatura fińska: Mikael Agricola, Minna Canth, Aleksis Kivi, Paavo Haavikko, Pentti Haanpää, Annika Idström, Tove Jansson, Aino Kallas, Ilmari Kianto, Sam Lake, Joel Lehtonen, Väinö Linna, Eeva-Liisa Manner, Timo Mukka, Pentti Saarikoski, Kaarlo Sarkia, Frans Sillanpää, Johanna Sinisalo, Karin Smirnoff, Maila Talvio, Lauri Viita, Mika Waltari

Polityka: flaga Finlandii, herb Finlandii, ustrój polityczny Finlandii, Allemansrätten, Eduskunta, konstytucja Finlandii, sytuacja prawna i społeczna osób LGBT w Finlandii

Media: Helsingin Sanomat, Yle, Ilta-Sanomat, Hufvudstadsbladet

Miasta: Äänekoski, Alavus, Espoo, Fiskars, Haapajärvi, Hämeenlinna, Hamina, Hanko, Haukipudas, Heinävesi, Heinola, Helsinki, Hollola, Hyvinkää Iisalmi, Imatra, Ivalo, Jakobstad, Järvenpää, Joensuu, Joutseno, Jyväskylä, Kaarina, Kajaani, Kalajoki, Kangasala, Karkkila, Kemi, Kerava, Keuruu, Kirkkonummi,Kitee, Kokkola, Kontiolahti, Kotka, Kouvola, Kuopio, Kuusamo, Kuusankoski, Lahti, Lappeenranta, Lemi, Lieksa, Lohja, Mikkeli, Naantali, Npkia, Nurmijärvi, Oulainen, Oulu, Oulunkylä, Petäjävesi, Pieksämäki, Pohja, Pori, Porvoo, Raahe, Raisio, Rauma, Riihimäki, Rovaniemi, Salo, Savonlinna, Seinäjoki, Siilinjärvi, Sipoo, Tampere, Teuva, Tornio, Turku, Tuusula, Uusikaupunki, Vaasa, Valkeakoski, Vantaa, Varkaus, Vihti, Ylöjärvi

Jeziora: Bodom, Inari, Oulujärvi, Pielinen, Pihlajavesi, Päijänne, Saimaa

Rzeki: Kemijoki, Kokemäenjoki, Ounas, Paatsjoki, Tana, Torne

Historia Finlandii: 5 Finlandzki Pułk Strzelców Imperium Rosyjskiego, Armia „Norwegen”, Armia Przesmyku Karelskiego, Finlandia w polityce Stanów Zjednoczonych 1917-1919, Fińska Republika Demokratyczna, Front Północny, Hakapelici, kosz chlebowy Mołotowa, Królestwo Finlandii, Linia Mannerheima, Linia Salpa, marka fińska, Ochotniczy Fiński Batalion Waffen-SS, Ostrobotnia, strzelanina w Tuusula, Wielka Finlandia, Wielkie Księstwo Finlandii, Wojna domowa w Finlandii, Wojna lapońska, Wojna zimowa, Wojna kontynuacyjna, władcy Finlandii

Oświata w Finlandii: Uczelnie w Finlandii, Helsińska Wyższa Szkoła Handlu, Jyväskylän ammattikorkeakoulu, Techniczny Uniwersytet Helsiński, Uniwersytet Helsiński, Uniwersytet Joensuu, Uniwersytet Turku, Åbo Akademi