Rezerwat przyrody Turniansky hradný vrch
48°36′38″N 20°52′22″E/48,610556 20,872778 Wzgórze z ruinami Zamku Turniańskiego | |
| Państwo | |
|---|---|
| Kraj | |
| Mezoregion | |
| Data utworzenia |
1995 |
| Powierzchnia |
13,78 ha |
Położenie na mapie kraju koszyckiego  | |
Położenie na mapie Słowacji  | |
| 48°36′38″N 20°52′22″E/48,610556 20,872778
| |
Rezerwat przyrody Turniansky hradný vrch (słow. Národná prírodná rezervácia Turniansky hradný vrch) – rezerwat przyrody na terenie Krasu Słowacko-Węgierskiego, ok. 1 km na północ od wsi Turňa nad Bodvou w powiecie Koszyce-okolice. Powierzchnia 13,78 ha.
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Rezerwat leży na południowym skraju Płaskowyżu Zadzielskiego, a dokładniej – na końcu długiego grzbietu (słow. Hradná stráň) rozdzielającego wyloty dolin: Zadzielskiej (na zachodzie) i Hájskiej (na wschodzie). Teren rezerwatu obejmuje południowe i wschodnie stoki (mniej więcej od 230 do 374 m n.p.m.) kończącego ów grzbiet wzgórza (słow. Turniansky hradný vrch), na którym znajdują się ruiny Zamku Turniańskiego.
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Podłoże rezerwatu stanowią mezozoiczne wapienie płaszczowiny silickiej o znacznym stopniu skrasowienia, czego wynikiem jest występowanie zarówno naziemnych (głównie lapiaz) jak i podziemnych (jaskinie) form krasowych. Rozwinęły się na nim sucho- i ciepłolubne zespoły roślinne o charakterze od lasostepu przez step aż po naskalne murawy kserotermiczne, w większości na dość stromych stokach. Przedstawiają one niezwykle istotne z naukowego punktu widzenia siedlisko rzadkich i zagrożonych gatunków flory i fauny, jedno z najcenniejszych tego typu w całych Karpatach Zachodnich.
Flora i fauna[edytuj | edytuj kod]
Głównym motywem ochrony tego terenu jest endemiczna roślina Słowackiego Krasu rumianica turniańska (Onosma tornensis). Północną granicę występowania osiąga tu dąbrówka Laxmanna (Ajuga laxmannii). Z rzadszych gatunków rośnie tu również rutewka cuchnąca (Thalictrum foetidum), jesion mannowy i dąb omszony. Na terenie tym występuje szereg rzadkich gatunków owadów oraz ciepłolubnych ślimaków, jak np. wałkówka paskowana (Zebrina detrita Mill.). Z gadów spotkamy tu gniewosza plamistego, jaszczurkę zieloną oraz jaszczurkę murową.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Teren został objęty ochroną już w 1964 r. (słow. chránené nálezisko). Od roku 1995 ma status rezerwatu przyrody.
Turystyka[edytuj | edytuj kod]
Przez teren rezerwatu biegną szlaki turystyczne: niebieski 
z Turni nad Bodvou do Doliny Zadzielskiej i żółty 
z Hačavy na Zamek Turniański, a także ścieżka dydaktyczna.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Ďurček Jozef a kolektív: Slovenský kras. Turistický sprievodca ČSSR, č. 41, wyd. Šport, slovenské telovýchovné vydavateľstvo, Bratislava 1989, ISBN 80-7096-020-5;
- Maršáková-Nĕmejcová Marie, Mihálik Štefan i in.: Národní parky, rezervace a jiná chránĕná území přírody v Československu, wyd. Academia, Praha 1977;
- Ponec Jozef, Mihlik Štefan: Prírodné rezervacie na Slovensku, Vydavateľstvo Osveta, Martin 1981;
- Slovenský kras. Domica. Turistická mapa 1:50 000, 3 wyd., wyd. VKÚ Harmanec 2007, ISBN 978-80-8042-413-6.