Sułkowice

Sułkowice
	miasto w gminie miejsko-wiejskiej
	; Rynek w Sułkowicach
Herb	Flaga
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Powiat	myślenicki
Gmina	Sułkowice
Aglomeracja	krakowska
Data założenia	XII wiek
Prawa miejskie	1969
Burmistrz	Artur Grabczyk
Powierzchnia	16,44 km²
Populacja (2022); • liczba ludności; • gęstość	; 6520; 397 os./km²
Strefa numeracyjna	(+48) 12
Kod pocztowy	32-440
Tablice rejestracyjne	KMY
	Położenie na mapie gminy Sułkowice Sułkowice
	Położenie na mapie Polski Sułkowice
	Położenie na mapie województwa małopolskiego Sułkowice
	Położenie na mapie powiatu myślenickiego Sułkowice
	49°50′16″N 19°47′44″E/49,837778 19,795556
TERC (TERYT)	1209074
SIMC	0952137
	Urząd miejskiRynek 1; 32-440 Sułkowice
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Hasło w Wikisłowniku
	Strona internetowa

Sułkowice – miasto w woj. małopolskim, w powiecie myślenickim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Sułkowice.

Położenie[edytuj | edytuj kod]

Sułkowice położone są w dolinie rzeki Harbutówki i w dolinach uchodzących do niej potoków: Jastrząbka, Lubianka i Jasieniczanka. Otaczają je cztery pasma wzgórz: Wzgórza Lanckorońskie, Pasmo Bukowca i Pasmo Barnasiówki należące do Pogórza Wielickiego oraz Pasmo Babicy należące do Beskidu Makowskiego^[2]^[3]. Sułkowice są jednym z ośrodków miejskich aglomeracji krakowskiej.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Pierwsze wzmianki o Sułkowicach pochodzą z 1136 i 1245 roku. Od 1410 r. aż do drugiej połowy XVIII w. miejscowość wraz z pobliskimi wsiami stanowiła uposażenie starostwa niegrodowego w Lanckoronie. Zajęciem ludności początkowo było rolnictwo, później bujnie zaczęło rozwijać się kowalstwo. Sprzyjały temu warunki naturalne – występowanie rudy darniowej^[4], oraz duże zalesienie obszaru, dzięki czemu dostępne były surowce potrzebne w procesie wytopu. Z czasem wyroby sułkowickich kowali stały się znane i cenione w całym kraju. W drugiej połowie XIX wieku w miejscowości działało ok. tysiąca kowali. Pod koniec XVIII w. nastąpiły ważne wydarzenia: W 1771 r. koło Harbutowic doszło do bitwy konfederatów barskich z wojskami rosyjskimi. Sześć lat później Sułkowice i okoliczne wsie zostały zakupione przez księżnę Franciszkę z Krasińskich. Pod koniec XIX w. dobra te trafiły do arcyksiążąt Rainera i Leopolda Habsburgów.

W dziejach Sułkowic tragicznie zapisały się lata ostatniej wojny. W 1943 roku doszło do pacyfikacji miejscowości, w której śmierć poniosło 26 osób. Za działalność w ruchu oporu miasto zostało odznaczone w 1977 r. Orderem Krzyża Grunwaldu III klasy^[5]. W 1969 r. Sułkowice otrzymały prawa miejskie, zaczynając tym samym nowy okres w historii.

W latach 1975–1998 miasto leżało w woj. krakowskim.

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

Obiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego^[6].

Ogrodzenie kościoła parafialnego z kapliczkami i posągami przy wejściu św. Jana Nepomucena i św. Floriana;
kaplica pw. św. Zofii z otoczeniem.

Inne zabytki[edytuj | edytuj kod]

Synagoga w Sułkowicach

Sport[edytuj | edytuj kod]

W mieście działa klub piłkarski Gościbia Sułkowice, rozgrywający mecze na stadionie przy ul. Sportowej 45 (300 miejsc na widowni)^[7].

Religia[edytuj | edytuj kod]

Kościoły i kaplice

kościół parafialny Najświętszego Serca Pana Jezusa konsekrowany w 1964 r.
kościółek św. Zofii z 1825 r. (odprawia się w nim mszę tylko w święto św. Zofii)
kaplica Podwyższenia Krzyża Świętego z 1813 r., remontowana w latach 2004–2005 (msza tylko w niedzielę po Podwyższeniu Krzyża Świętego)

W latach 1960–1972 proboszczem parafii w Sułkowicach był ks. Bruno Wyrobisz, kapłan rzymskokatolicki diecezji łuckiej na Wołyniu, działacz oświatowy, w czasie II wojny światowej kapelan Wojska Polskiego, po wojnie organizator nauczania zawodowego^[8].

Współpraca międzynarodowa[edytuj | edytuj kod]

Gminy partnerskie:

Ronchamp – Francja (od 2003)^[9]^[10]

Cuveglio – Włochy (od 2010)^[11]^[10]

Demografia[edytuj | edytuj kod]

Piramida wieku mieszkańców Sułkowic w 2014 roku^[12].

Osoby związane z miejscowością[edytuj | edytuj kod]

Józef Ostafin (1894–1947) – polski inżynier, polityk, legionista, członek POW, powstaniec śląski, poseł na Sejm II RP IV i V kadencji, kapitan artylerii rezerwy Wojska Polskiego, członek AK i WiN.
Bruno Wyrobisz

Galeria zdjęć[edytuj | edytuj kod]

Kościół
Pomnik ofiar pacyfikacji
Centrum
Szkoła

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b ^c Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2022 roku [online], Główny Urząd Statystyczny, 7 grudnia 2022 [dostęp 2022-12-08] .
↑ Jerzy Kondracki: Geografia regionalna Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998. ISBN 83-01-12479-2.
↑ Beskid Makowski. Mapa 1:50 000. Compass. ISBN 978-83-60240-37-3.
↑ Wskazuje na to nazwa sąsiedniej wsi – Rudnik, będącej źródłem rudy darniowej.
↑ Sułkowice odznaczone Krzyżem Grunwaldu III klasy, „Dziennik Polski” (230), 10 października 1977, s. 1 .
↑ Wykaz obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy [online], wuoz.malopolska.pl [dostęp 2023-12-09] .
↑ Gościbia Sułkowice.
↑ Bruno Wyrobisz – ku pamięci. Ogrody Wspomnień. Cmentarz Internetowy [online], www.ogrodywspomnien.pl [dostęp 2023-06-07] .
↑ Urzad Miejski w Sulkowicach – Content [online], www.sulkowice.pl [dostęp 2017-11-26] .
↑ ^a ^b Spotkanie Cuveglio, Ronchamp i Sułkowic w dwudziestą rocznicę powołania samorządu terytorialnego w Polsce. [online], www.sulkowice.pl, 29 czerwca 2010 [dostęp 2021-09-13] .
↑ Praktyki we Włoszech strzałem w dziesiątkę [online], Dziennik Polski, 7 maja 2013 [dostęp 2021-09-13] (pol.).
↑ Sułkowice w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-10] , liczba ludności w oparciu o dane GUS.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Sułkowice 1.) w XVI w. ''Sulikowice'', wś, pow. myślenicki, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 581 .

[gus2022-1] Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2022 roku [online], Główny Urząd Statystyczny, 7 grudnia 2022 [dostęp 2022-12-08] .

[2] Jerzy Kondracki: Geografia regionalna Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998. ISBN 83-01-12479-2.

[compass-3] Beskid Makowski. Mapa 1:50 000. Compass. ISBN 978-83-60240-37-3.

[4] Wskazuje na to nazwa sąsiedniej wsi – Rudnik, będącej źródłem rudy darniowej.

[5] Sułkowice odznaczone Krzyżem Grunwaldu III klasy, „Dziennik Polski” (230), 10 października 1977, s. 1 .

[:rejestr-6] Wykaz obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy [online], wuoz.malopolska.pl [dostęp 2023-12-09] .

[7] Gościbia Sułkowice.

[8] Bruno Wyrobisz – ku pamięci. Ogrody Wspomnień. Cmentarz Internetowy [online], www.ogrodywspomnien.pl [dostęp 2023-06-07] .

[9] Urzad Miejski w Sulkowicach – Content [online], www.sulkowice.pl [dostęp 2017-11-26] .

[:0-10] Spotkanie Cuveglio, Ronchamp i Sułkowic w dwudziestą rocznicę powołania samorządu terytorialnego w Polsce. [online], www.sulkowice.pl, 29 czerwca 2010 [dostęp 2021-09-13] .

[11] Praktyki we Włoszech strzałem w dziesiątkę [online], Dziennik Polski, 7 maja 2013 [dostęp 2021-09-13] (pol.).

[populacja2016-12] Sułkowice w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-10] , liczba ludności w oparciu o dane GUS.

[a-13] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f podczas okupacji 1939–45 włączono do Landkreis Krakau

[b-14] ↑ ^a ^b ^c ^d podczas okupacji 1939–45 włączono do Landkreis Neumarkt

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[A]

[B]

Miasto	Sułkowice
Wsie	Biertowice Harbutowice Krzywaczka Rudnik
Integralne części wsi	Banasiówka Bargłówka (Harbutowice) Bargłówka (Rudnik) Batorówka Blakówka Bogdałówka Brzezina Budzoniówka Chalabówka Chodników Czoskówka Dół Drągówka Dudówka Dział Dziurówka Filipówka Gacorówka Góra Guzikówka Harnikówka Jaworze Jaworzyna Kalitówka Kaniówka Kijówka Kluzikówka Końcówka Kozakówka Kozówka Krzywoniówka Kudówka Latoniówka Lebiedówka Madejówka Mertówka Młynarzówka Pagórek Piątkówka Półkówka Pszołówka Ruskówka Skotnica Sowówka Spyrlówka Starcówka Sucha Góra Szczerbakówka Tondyrówka Witkówka Wronówka Za Górą Zagórze Zarębek Ziemlówka

Miasta na prawach powiatu	Kraków Nowy Sącz Tarnów
Miasta powiatowe	Bochnia Brzesko Chrzanów Dąbrowa Tarnowska Gorlice Limanowa Miechów Myślenice Nowy Targ Olkusz Oświęcim Proszowice Sucha Beskidzka Wadowice Wieliczka Zakopane
Miasta gminne	Alwernia Andrychów Biecz Bobowa Brzeszcze Bukowno Chełmek Ciężkowice Czarny Dunajec Czchów Dobczyce Grybów Jordanów Kalwaria Zebrzydowska Kęty Koszyce Krynica-Zdrój Krzeszowice Książ Wielki Libiąż Maków Podhalański Mszana Dolna Muszyna Niepołomice Nowe Brzesko Nowy Wiśnicz Piwniczna-Zdrój Rabka-Zdrój Radłów Ryglice Skała Skawina Słomniki Stary Sącz Sułkowice Szczawnica Szczucin Świątniki Górne Trzebinia Tuchów Wojnicz Wolbrom Zakliczyn Zator Żabno

Miasta	Dobczyce Myślenice Sułkowice
Gminy miejsko-wiejskie	Dobczyce Myślenice Sułkowice
Gminy wiejskie	Lubień Pcim Raciechowice Siepraw Tokarnia Wiśniowa

Przynależność wojewódzka	woj. krakowskie (1920–39) woj. krakowskie (1945–75)
Miasta / Prawa miejskie (1920–34 →)	Dobczyce (← od 1929) Jordanów (do 1923 → i ← od 1932) Myślenice
Miasteczka (1920–34)	Maków (do 1923 →)
Gminy miejskie (1920–39 i 1945–75)	Dobczyce^[A] (← od 1929) Jordanów^[B] (do 1923 → i ← 1932–55 →) Maków (do 1923 →) Myślenice^[A] Sułkowice (od 1969)
Osiedla (1954–72)	Sułkowice (1959–68)
Gminy wiejskie zbiorowe (1934–39, 1945–54 i 1973–75)	Bystra^[B] (do 1954) Dobczyce (od 1973) Gdów^[A] Lubień (od 1973) Łętownia^[B] (do 1954) Myślenice^[A] Pcim^[A] Raciechowice^[A] Siepraw (do 1939 i od 1945) Skawa^[B] (do 1954) Sułkowice (do 1939 i od 1945) Tokarnia (od 1973) Wiśniowa (do 1939 i od 1945)
Gromady (1954–72)	Borzęta (1954–60) Brzezowa (1954–61) Bysina (1954–68) Bystra (1954–55 →) Droginia (1954–72) Dobczyce (1961–72) Dziekanowice (1954–61) Gdów (1954–72) Głogoczów (1954–72) Gorzków (1954–57 →) Gruszów (1954–61) Harbutowice (← 1956–68) Jawornik (1954–60) Kojszówka (1954–55 →) Krzczonów (1954–61) Krzyszkowice (1954–61) Krzywaczka (1954–60) Kunice (1954–60) Lipnik (1954–61) Lubień (1954–72) Łętownia (1954–55 →) Myślenice (1960–72) Naprawa (1954–55 →) Osielec (1954–55 →) Pcim (1954–72) Polanka (1954–60) Raciechowice (1954–72) Rudnik (1954–68) Sidzina (1954–55 →) Siepraw (1954–72) Skawa (1954–72) Skomielna Biała (1954–68) Skomielna Czarna (1954–61) Spytkowice (1954–55 →) Stadniki (1954–61) Stróża (1954–72) Sułkowice (1954–59) Sułkowice (1969–72) Tenczyn (1954–61) Tokarnia (1954–72) Toporzysko (1954–55 →) Trzebunia (1954–61) Trzemeśnia (1954–72) Węglówka (1954–60) Wiśniowa (1954–72) Wola Radziszowska (1954–68 (→)) Zakliczyn (1954–61) Zegartowice (1954–72) Zręczyce (1954–61)