Portal:Literatura

Nauki ścisłe i przyrodnicze • Geografia • Nauki społeczne i humanistyczne • Społeczeństwo • Kultura • Historia • Religia • Sport • Technika • Polska

Wikiprojekt literatura  · Wikiprojekt Literaturoznawstwo  · Portal literatura

Literatura Literatura to wszystkie "sensowne twory słowne" (Stefania Skwarczyńska), zatem dzieła artystyczne, literatura piękna, oraz teksty użytkowe, literatura stosowana - zachowane w formie pisanej lub w przekazie ustnym. Dzieli się ją na trzy rodzaje literackie: epikę, lirykę i dramat. Inne portale dotyczące literatury: William Szekspir, Komiks, Bibliologia, Fantastyka, Fantasy, Śródziemie. Edytuj zawartość tej strony

Wybrany wyróżniony artykuł

Literatura bizantyńska epoki Komnenów i Angelosów 1081-1204 – okres literatury bizantyńskiej od wstąpienia na tron cesarza Aleksego I Komnena w 1081 roku do zdobycia Konstantynopola przez krzyżowców w 1204 roku.

Odbudowa państwa bizantyńskiego przez władców z dynastii Komnenów po klęsce lat 70. XI wieku przyniosła rozkwit literatury bizantyńskiej. W historiografii odznaczyli się Nicefor Bryennios i jego żona Anna Komnena, a w następnym pokoleniu Jan Kinnam. Epoka Komnenów była też ostatnim okresem żywotności kroniki bizantyńskiej. Cieszące się wielką poczytnością dzieła stworzyli wówczas Jan Zonaras, Konstantyn Manasses i Michał Glykas, kronikarz, ale także teolog, epistolograf i poeta. Okres zamętu i burzliwych sporów religijnych zaowocował twórczością wybitnych teologów polemistów: Eutymiusza Zygabena, Mikołaja z Metony oraz Andronika Kamatera. Wysiłki cesarskie zmierzające do pojednania podzielonego Kościoła znalazły wyraz w twórczości Teoriana i Nicetasa z Tesaloniki. Epoka Komnenów jest w literaturze okresem komentarzy i powrotu do epoki klasycznej. Teologowie (Teofilakt z Ochrydy, Eutymiusz Zygaben, Nicetas z Tesaloniki) pisali komentarze do Pisma Świętego i klasyków teologii, filozofowie (Eustracjusz z Nicei, Michał z Efezu) komentowali Arystotelesa, filologowie (Eustacjusz z Tesaloniki, Jan Tzetzes) tworzyli komentarze do Homera, Hezjoda, Pindara, Arystofanesa. Powstały liczne anonimowe słowniki do dzieł poszczególnych autorów klasycznych, językowe i etymologiczne. Najwybitniejszy poeta tego okresu, Teodor Prodrom, sięgnął po klasyczne gatunki literackie: parodię, dialog, satyrę, epigramat, romans sofistyczny, poemat dydaktyczny. Pod wpływem Prodroma rozwinął się romans sofistyczny wierszem i prozą oraz satyra. W tym okresie powstał też jedyny dramat w literaturze bizantyńskiej. Utwory dialogowane pisali oprócz Prodroma Filip Montrop i Michał Hapluchir, poematy dydaktyczne – Jan Kamater i Łukasz Chryzoberges. Twórczość retoryczną, zawsze żywą w Bizancjum, reprezentowali w tym czasie Michał Choniates i Jan Italik.

Czytaj więcej...

Archiwum

Wybrana wyróżniona sylwetka

Stanisław Herman Lem (ur. 12 września 1921 we Lwowie, zm. 27 marca 2006 w Krakowie) – polski pisarz science fiction, filozof i futurolog oraz krytyk. Jego twórczość porusza tematy takie jak: rozwój nauki i techniki, natura ludzka, możliwość porozumienia się istot inteligentnych czy miejsce człowieka we Wszechświecie. Dzieła Lema zawierają odniesienia do stanu współczesnego społeczeństwa, refleksje naukowo-filozoficzne na jego temat, a także krytykę ustroju socjalistycznego.

Jest najczęściej tłumaczonym polskim pisarzem, a w pewnym okresie był najbardziej poczytnym nieanglojęzycznym pisarzem SF. Jego książki przetłumaczono na ponad 40 języków, osiągnęły łączny nakład ponad 30 mln egzemplarzy. Wpływ Lema na światową literaturę SF krytycy przyrównują do wpływu H.G. Wellsa czy Olafa Stapledona.

Był odznaczony między innymi medalem „Gloria Artis” i najwyższym polskim odznaczeniem państwowym Orderem Orła Białego. Jego nazwiskiem nazwano planetoidę oraz pierwszego polskiego satelitę naukowego.

Czytaj więcej...

Listy na medal

Lista pierwszych wydań dzieł Stanisława Lema drukiem zwartym - Laureaci Nagrody Nobla w dziedzinie literatury

Artykuły na medal

Stanisław Moskal (ur. 1935) - Giacomo Casanova – Antoni Lange – Victor Hugo – William Szekspir – Leconte de Lisle – Henry Wadsworth Longfellow − Literatura szwedzkojęzyczna – Melchior Wańkowicz – Lolita - Arrakis (Diuna) - Rudyard Kipling - Bjørnstjerne Bjørnson

Dobre artykuły

Wergiliusz - Piotr Starkowiecki - Weronika Rosati - Ustrój polityczny Aten (Arystoteles) - Hobbit, czyli tam i z powrotem - Ferenc Molnár - John Ronald Reuel Tolkien - Galadriela - Rivendell - Przegląd dzieł Williama Szekspira – Sonety Williama Szekspira – W poszukiwaniu straconego czasu – Bestia ludzka - Pieśń o zabiciu Andrzeja Tęczyńskiego - Nędznicy - Pateryk Kijowsko-Pieczerski - Dzwony Bazylei - Pasażerowie z dyliżansu - Rok dziewięćdziesiąty trzeci - Oryginał Laury - Lawon Barszczeuski - Hella (Mistrz i Małgorzata) - Zabójstwo przy Rue Morgue - Nortowie - Statek śmierci - Dziennik Anny Frank - Górski wieniec - Nautilus (fikcyjny okręt) - Space Science Fiction Magazine - Władysław Szlengel - Teodor Prodrom - Sully Prudhomme - Stosunki polsko-żydowskie w czasie drugiej wojny światowej (esej) - Stanisław Lem - Słońce też wschodzi - Sławamir Adamowicz - Sejm ptasi - Sąd polubowny (komedia Menandra) - Natalla Babina - Odludek albo mizantrop - Menander - Matteo Maria Boiardo - Markijan Szaszkewycz - Literatura bizantyńska za panowania dynastii heraklijskiej 610-717 - Literatura bizantyńska epoki Laskarysów i Paleologów (1204–1453) - Literatura bizantyńska epoki Komnenów i Angelosów (1081-1204) - Literatura bizantyńska epoki justyniańskiej 527-610 - Kakashi Hatake - Jan Malalas - Gustav Wied - Górski wieniec - Fabijan Szantyr - Ernest Hemingway - Chrétien de Troyes - Agatiasz Scholastyk - Harry Potter i Kamień Filozoficzny (powieść)

Rodzaje i gatunki literackie Liryczne: aleksandryn – anakreontyk – bergeretta – bukolika (sielanka) – ci – chōka – dumka – elegia – epigramat – epitafium – epyllion – fraszka – fu – gazel – haiku – hymn – kaligram – kasyda – limeryk – oda – pieśń – psalm – romanca – rubajjat – shi – sielanka – sonet – tren Epickie: anegdota – autobiografia – bajka – baśń – biografia – chansons de geste – epos – humoreska – kronika – legenda – makama – monogatari – nowela – opowiadanie – pateryk – powieść – powieść auktorialna – powieść autobiograficzna – powieść biograficzna – powieść detektywistyczna – powieść epistolarna – powieść fantastyczna – powieść historyczna – powieść kryminalna – powieść poetycka – powieść produkcyjna – powieść przygodowa – powieść psychologiczna – powieść społeczno-obyczajowa – powieść tendencyjna – sadż – sirat Dramatyczne: dramat antyczny – dramat niesceniczny – dramat satyrowy – dramat symboliczny – dramat szekspirowski – dramat romantyczny – dramat historyczny – dramat współczesny – dramat modernistyczny – dramat właściwy – komedia – oficjum – skecz – tragedia – tragifarsa Mieszane: ballada – ballada romantyczna – dramat romantyczny – gawęda – satyra – poemat dygresyjny – poemat heroikomiczny – powieść poetycka – sylwa – traktat Pograniczne: apologia – bestiariusz – dziennik – emblemat – esej – felieton – latopis – pamiętnik – reportaż Literatura polska średniowiecze – renesans – barok – oświecenie – romantyzm – pozytywizm – Młoda Polska – okres międzywojenny – II wojna światowa – literatura współczesna Awangarda Krakowska – Druga Awangarda – Kwadryga – Nowa Fala – Orientacja Poetycka Hybrydy – Przedmieście – Skamander – Żagaryści Literatura obca afrykańska – albańska – angielska – amerykańska – arabska – austriacka – azerska – bengali – białoruska – brazylijska – bułgarska – chorwacka – chińska – czeska – duńska – estońska – fińska – farerska – francuska – grecka – gruzińska – hebrajska – hindi – hiszpańska – irlandzka – islandzka – japońska – kanadyjska – katalońska – koreańska – latynoamerykańska – litewska – łotewska – macedońska – malajska – meksykańska – mongolska – niemieckojęzyczna – norweska – nowogrecka – ormiańska – perska – portugalska – rosyjska – rumuńska – sanskrycka – serbska – słowacka – słoweńska – szwajcarska – szwedzkojęzyczna – turecka – ukraińska – walijska – węgierska – włoska – antycznej Grecji – antycznego Rzymu Historia literatury Literatura antyku – Literatura średniowiecza – Literatura okresu odrodzenia – Literatura XVI w. – Literatura XVII w. – Literatura XVIII w. – Literatura XIX w. – Literatura XX w. – Literatura XXI w. Literatura – przegląd chronologiczny Prądy literackie akmeizm – autentyzm – banalizm – barok – klasycyzm – dadaizm – dekadentyzm – egzystencjalizm – ekspresjonizm – fantastyka – futuryzm – gongoryzm – gotycyzm – humanizm – hagiografia – klasycyzm – kwietyzm – marinizm – naturalizm – neoklasycyzm – osjanizm – parnasizm – Plejady – poezja lingwistyczna – poezja metafizyczna – poezja trubadurów – populizm – postmodernizm – preromantyzm – realizm – powieść dworska - romantyzm – rokoko – sentymentalizm – socrealizm – sternizm – surrealizm – symbolizm – teatr absurdu – turpizm – ultraizm – weryzm – youngizm Pojęcia alegoryzm – aluzja literacka – antologia – apoftegmat – bajronizm – Beat Generation – beletrystyka – bibliofilstwo – Bloomsday – bohater bajroniczny – bohater liryczny – czas fabularny – epilog – explicit – fabuła – formacja – frenetyzm – grupa literacka – incipit – inedita – inkunabuł – intertekstualność – katharsis – kompozycja otwarta – kompozycja szopkowa – konfabulacja – konflikt tragiczny – konwencja literacka – narracja – narratologia – prooemium – puenta – recenzja – realizm magiczny – rodzaj literacki – styl literacki – sylabizm – teatr absurdu – teoria literatury – zasada trzech jedności Przegląd zagadnień z zakresu literatury Czasopisma literackie Ukazujące się: Akcent – ArtPAPIER – Borussia – Czas Kultury – Dialog – Enigma – FA-art – Fo pa – Ha!art – Kursywa – Literatura na Świecie – Nowa Fantastyka - Nowe Książki – Odra – Opcje – Pamiętnik Literacki – Pomosty – Protokół kulturalny – Red. – Rita Baum – Studium – Tekstualia – Teksty Drugie – Topos – Wakat – Zeszyty Poetyckie – Znak Niewydawane: Artyleria – Brulion - Chimera – Fenix – Fenix Antologia – Gazeta Literacka – Kamena – Kwadryga – Kłosy – Kresy – Kurier Polski (1829-1831) – Lampa – Linia – Literatura (tygodnik) – Literatura Ludowa – Maski – Nowe Widnokręgi – Nowy Pamiętnik Warszawski – Ponowa – Pogranicza – Pro Arte et Studio – Prosto z Mostu – Przegląd Artystyczno-Literacki – Przegląd Polski – Skamander – Sycyna – Sztuka i Naród – Twórczość – Tygodnik Ilustrowany – Undergrunt – Wiadomości Literackie – Współczesność – Zapis – Zdrój – Zebra – Zeszyty Literackie – Zwrotnica Zobacz też: Kategorię grupującą czasopisma literackie. Wydarzenia literackie Big Book Festival - Eisteddfod - Festiwal Bjørnsona - Festiwal Góry Literatury - Grojkon - Grudniowy Akademicki Przegląd Artystyczny - Festiwal Kultury Jidysz - Miasto Poezji - Międzynarodowy Festiwal Literacki im. Czesława Miłosza - Strużańskie wieczory poezji - BookExpo America - Międzynarodowe Targi Książki w Belgradzie - Targi Książki we Frankfurcie nad Menem - Targi Książki w Krakowie - Międzynarodowe Targi Książki w Tajpej - Międzynarodowe Targi Książki w Warszawie Nagrody literackie Laureaci Nagrody Nobla w dziedzinie literatury - Nagroda Pulitzera - Nagroda literacka im. Josepha Conrada-Korzeniowskiego - Nagroda Bursztynowego Motyla im. Arkadego Fiedlera - Gwarancje Kultury TVP Kultura - Nagroda Literacka im. Władysława Reymonta - Miasto Poezji - Książka Historyczna Roku - Nagroda Literacka im. Juliana Tuwima - Paszport „Polityki” - Nagroda im. Janusza A. Zajdla - Nagroda Goethego - Women’s Prize for Fiction - The Man Booker Prize for Fiction - Nagroda Goncourtów - Prix Femina - Nagroda Stregi - Nagrody im. Edgara Allana Poe - Agatha Award - Nagroda Hugo - Nebula - Eurocon Kategorie Kategoria Literatura Drzewo kategorii (CatGraph): Literatura Literatura na Wikiźródłach Wikicytaty z literatury

Aktualności literackie Wybrany cytat Wybrana grafika = Wypij mnie! - ilustracja do Alicji w Krainie Czarów autorstwa Lewisa Carrolla, rys. John Tenniel Chcesz pomóc? Kategoria zalążków artykułów literackich zawiera bardzo wiele haseł. Pomóż nam poprawić ich jakość! Kliknij tutaj i wybierz artykuł, który chcesz poszerzyć. Dziękujemy! Wikiprojekty! Jeśli masz jakieś pytanie wiążące się z literaturą, możesz je zadać na stronach dyskusji wikiprojektów: literackiego i literaturoznawczego. A może sam/sama dołączysz do ich uczestników i zechcesz wzbogacić zasoby Wikipedii, pisząc nowy artykuł o jakimś utworze literackim czy pisarzu, lub poszerzając już istniejący? Do zrobienia Twórcy: T. Coraghessan Boyle - Heinz G. Konsalik - Oksana Rabski - Érico Verissimo - Rebecca Moss - John Norman Dzieła: Prognoza rozwoju biologii do roku 2040 - Siakuntala – Samotnia – Wyznania (Rousseau) - Menuet z pogrzebaczem – Minna von Barnhelm – Bóg rzeczy małych - Bel Ami - Orlando: biografia - Z dala od zgiełku - Ślepe tory - Pachnący ogród - Zobaczyć Lankhmar i umrzeć Pojęcia: poezja skaldyczna – szkoła litewska – szkoła ukraińska Do poszerzenia Twórcy: Doris Lessing – Karl Adolph Gjellerup – Knut Hamsun – Julia Hartwig – Michel Houellebecq – Per Jersild – Nadżib Mahfuz – Olga Tokarczuk – Jan Chryzostom Pasek – Juliusz Słowacki – Stendhal – Michaił Szołochow – Federico García Lorca – Guy de Maupassant – Kostis Palamas – Józef Roth Dzieła: Antoniusz i Kleopatra – Boska komedia – Czekając na Godota – Faust – Ferdydurke – Gargantua i Pantagruel – Król Lear – Kubuś Fatalista i jego pan – Lolita – Sonety do Laury – Ślub – Na Zachodzie bez zmian – Nocny lot – Idiota – Odyseja – Pani Bovary – Pieśń o Nibelungach Pojęcia: dramat właściwy – epos rycerski – gawęda – literatura angielska – literatura antycznej Grecji – literatura chińska – mirakl – nowela – postać literacka – powieść – trawestacja – weryzm Ostatnio dodane Niektóre niedawno dodane artykuły związane z literaturą: Sylwetki twórców: Hedvig Charlotta Nordenflycht - Bengt Lidner - Anna Maria Lenngren - Anzia Yezierska - Urban von Feilitzen - Paul Carell - Per Olof Sundman - Mariusz Surosz - Sven-Eric Liedman - Steven Brust - Ibikos - Thomas Sjöberg (dziennikarz) - Göran Tunström - Aftoniusz - Mustaj Karim - Göran Sonnevi - Witold Starecki - Jelena Dimitrijević - Damian Dawid Nowak - Anna Matwiejewa - Joey Travolta - Emanuel Kratochwil - Małgorzata Dzieduszycka-Ziemilska - Michaił Dudin - Zdzisław Cozac Dzieła literackie: Kariera Artura Ui - Wrota Obelisków - Trylogia Pękniętej Ziemi - Obudź się i śnij - Orbis pictus Pojęcia: literatura farerska - literatura fińska - pirychej - postać literacka - prąd literacki - tradycja literacka - koło hermeneutyczne - literatura obrachunków inteligenckich - raki - literackość - impresjonizm Grupy i pokolenia literackie: Inaczej - Wierzbak - Próby - Pokolenie „Współczesności” - Kontynenty Postacie literackie - Marko Ramius

Inne portale polskojęzycznej Wikipedii

Przypisy