Cmentarz na Piotrówce w Radomiu
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Typ cmentarza |
komunalny |
| Stan cmentarza |
zlikwidowany |
| Liczba pochówków |
około 2300 |
| Data otwarcia |
1795 |
| Data ostatniego pochówku |
1812 |
Położenie na mapie Radomia  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
 51°23′59,42″N 21°07′59,63″E/51,399840 21,133230
| |
.jpg)
Cmentarz na Piotrówce w Radomiu – cmentarz miejski istniejący w Radomiu na przełomie XVIII i XIX wieku na terenie grodziska Piotrówka.
W opracowaniach można spotkać różne daty założenia cmentarza. Dawniejsze opracowania umieszczały datę powstania nekropolii w roku 1792 (a nawet w 1790), wiążąc jego założenie z uniwersałem Komisji Policji Obojga Narodów z lutego 1792, zatytułowanym „Uniwersał do Miast Wolnych względem cmentarzy i szlachtuzów”, co czyniłoby ten cmentarz jednym ze starszych cmentarzy komunalnych w Polsce[1][2]. Jednak najstarsze wzmianki o pochówkach pochodzą z początku 1795, więc za datę otwarcia cmentarza można uznać rok 1795[2]. Obiekt ten od początku pełnił funkcję cmentarza miejskiego, obsługując obie ówczesne radomskie parafie[3]. Po otwarciu cmentarza stary kościół św. Piotra, znajdujący się na terenie grodziska, zaczął spełniać funkcję kostnicy[2].
Cmentarz funkcjonował do 1812 – w tym roku otworzono cmentarz przy ul. Limanowskiego, zaś w sierpniu odnotowano ostatni pochówek na Piotrówce[4]. Powodem likwidacji cmentarza na Piotrówce było prawdopodobnie przepełnienie i niemożność poszerzenia nekropolii o sąsiednie łąki z powodu częstego ich zalewania przez rzekę Mleczną[5]. Według inwentarza parafii z 1823 opuszczony cmentarz nie był ogrodzony, zaś o sakralnym charakterze miejsca świadczył postawiony krzyż[5].
Pełna liczba pochówków na cmentarzu nie jest znana[1]. Dane z lat 1795–1797 informują, że z parafii św. Wacława dokonano na Piotrówce 156 pochówków, zaś z parafii św. Jana Chrzciciela – 50 pochówków[6]. Według innego opracowania metryki parafialne z tych lat informują o 194 pochowanych osobach[5]. Metryki parafii św. Jana Chrzciciela z lat 1797–1811 informują o 872 osobach pochowanych na Piotrówce[5]. Księgi parafii św. Wacława z tych lat nie zachowały się, jednak, biorąc pod uwagę średnią liczbę zgonów z innych lat, liczbę zmarłych w parafii św. Wacława w latach 1797–1811 można szacować na około 900 osób[5]. Od kwietnia 1811 do sierpnia 1812 prowadzono wspólną księgę zmarłych dla obu radomskich parafii, w której odnotowano 395 pogrzebów[5]. Ogólnie liczbę pochowanych w czasie istnienia cmentarza można szacować na około 2300 osób[5]. W trakcie badań archeologicznych w latach 2010–2013 odkryto 323 groby[5].
Zmarli chowani byli zasadniczo w trumnach drewnianych, odkryto jednak również pochówki bezpośrednio do jam grobowych[1]. Jedna z pochowanych osób była prawdopodobnie poddana sekcji zwłok[1].
Pochówki cmentarne uszkodziły i utrudniły badanie wcześniejszych, średniowiecznych warstw osadniczych na grodzisku[7]. Jednak materiał biologiczny pobrany na cmentarzu w trakcie wykopalisk w latach 60. XX w. i późniejszych poddawany jest badaniom umożliwiającym stworzenie kompleksowej charakterystyki biologicznej populacji zamieszkującej Radom na przełomie XVIII i XIX wieku[8].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Auch, Bugaj i Trzeciecki 2011 ↓, s. 28.
- ↑ a b c Kupisz 2016 ↓, s. 54.
- ↑ Auch, Bugaj i Trzeciecki 2011 ↓, s. 16.
- ↑ Kupisz 2016 ↓, s. 54–55.
- ↑ a b c d e f g h Kupisz 2016 ↓, s. 55.
- ↑ Kupisz 2016 ↓, s. 50, 41.
- ↑ Auch, Bugaj i Trzeciecki 2011 ↓, s. 24.
- ↑ Auch, Bugaj i Trzeciecki 2011 ↓, s. 18.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Michał Auch, Urszula Bugaj, Maciej Trzeciecki, Archeologia w Radomiu – archeologia dla Radomia. Próba podsumowania pierwszych lat projektu „Park Kulturowy Stary Radom”, 2011, s. 9–39.
- Dariusz Kupisz. Nekropolie Radomia w drugiej połowie XVIII wieku. „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”. 64 z.1, s. 35–58, 2016.