Cmentarz przy kościele św. Jana w Radomiu
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Typ cmentarza |
parafialny |
| Wyznanie |
katolicyzm |
| Stan cmentarza |
zlikwidowany |
| Data ostatniego pochówku |
1797 |
.jpg)
Cmentarz przy kościele św. Jana w Radomiu – cmentarz istniejący w Radomiu przy kościele św. Jana Chrzciciela do schyłku XVIII wieku.
Cmentarz funkcjonował wokół kościoła św. Jana Chrzciciela, który został wybudowany prawdopodobnie w latach 1360–1364 po lokacji Nowego Radomia przez Kazimierza Wielkiego[1].
Cały plac wokół kościoła miał wymiary 70x41 metrów, jednak obszar cmentarza sięgał prawdopodobnie 9 metrów od murów kościoła w kierunku północnym, zaś w pozostałych kierunkach 12–13 metrów[2]. Wizytacja z 1617 wymieniła drewniano-murowane ogrodzenie otaczające cmentarz od południa[2]. Wizytacja z 1747 informowała, że od zachodu, północy i południa cmentarz otoczony był niewysokim murem ceglanym z trzema bramami[2]. W trakcie wizytacji z 1781 stwierdzono dwie bramy większe i dwie mniejsze, wszystkie bez zamknięcia[2]. W XVII w. wzmiankowano w południowej części cmentarza drewnianą kostnicę, będącą w złym stanie technicznym, zaś podczas wizytacji z 1747 napisano o planach budowy nowej kostnicy w innym miejscu[2]. Na grobach wystawiano zwykle drewniane krzyże, rzadziej kosztowniejsze nagrobki kamienne, z których trzy zachowały się do współczesnych czasów[3].
Najstarsze zachowane metryki zmarłych z parafii św. Jana Chrzciciela pochodzą z 1748[1]. Dane z metryk parafialnych z lat 1748–1794 wzmiankują 1515 zgonów, ale brakuje danych z niektórych lat lub są one niekompletne[4]. Szacunkowo można przyjąć liczbę 2500 pogrzebów w tym okresie[4]. Ponadto w latach 1748–1797 pochowano 153 osoby w samej świątyni i przylegających do niej kaplicach[5]. W tym czasie zmarłych chowano najczęściej we wschodniej i południowej części cmentarza, rzadziej w północnej i zachodniej[3]. Znaczniejszych zmarłych chowano na cmentarzu w pobliżu głównego wejścia do świątyni, ewentualnie w okolicach prezbiterium[3]. W południowo-wschodniej części cmentarza przy murze chowano dzieci nieochrzczone[3].
Najliczniejszą grupę osób pochowanych na cmentarzu przy farze stanowili mieszczanie, zaś drugą co do liczebności – chłopi[6]. Jedynie 31 pochówków na cmentarzu z lat 1748–1794 sugeruje szlacheckie pochodzenie zmarłego[3]. Przedstawicieli szlachty chowano za to zwykle w samej świątyni[3]. Ogólnie 79% zmarłych w tym czasie parafian pochowano na cmentarzu przykościelnym, 9,5% w kościele, zaś 10% na cmentarzu przy kościele św. Leonarda[7].
Niewielki obszar cmentarza wymuszał cykliczne usuwanie grobów[3]. Polegało ono na likwidacji grobów w wyznaczonej części cmentarza i przeniesieniu szczątków w jedno miejsce, zwykle do kostnicy lub wspólnego grobu przy murze cmentarza[3]. Potwierdzone jest przeprowadzenie takiej akcji w 1783[3].
Pochówki na cmentarzu przy farze odbywały się zasadniczo do 1795, kiedy to otworzono nowy cmentarz na Piotrówce[3]. W latach 1796–1797 odnotowano na cmentarzu przy kościele św. Jana tylko pojedyncze pochówki[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Kupisz 2016 ↓, s. 36.
- ↑ a b c d e Kupisz 2016 ↓, s. 44.
- ↑ a b c d e f g h i j k Kupisz 2016 ↓, s. 45.
- ↑ a b Kupisz 2016 ↓, s. 39.
- ↑ Kupisz 2016 ↓, s. 41.
- ↑ Kupisz 2016 ↓, s. 46.
- ↑ Kupisz 2016 ↓, s. 50.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Dariusz Kupisz. Nekropolie Radomia w drugiej połowie XVIII wieku. „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”. 64 z.1, s. 35–58, 2016.