Ględy (gmina Łukta)
53°52′31″N 20°06′22″E/53,875278 20,106111
| wieś | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
300[2] |
| Strefa numeracyjna |
89 |
| Kod pocztowy |
14-105[3] |
| Tablice rejestracyjne |
NOS |
| SIMC |
0480827 |
Położenie na mapie gminy Łukta  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |
Położenie na mapie powiatu ostródzkiego  | |
| 53°52′31″N 20°06′22″E/53,875278 20,106111[1]
| |
Ględy (niem. Gallinden, Galinden) – wieś w Polsce, położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie ostródzkim, w gminie Łukta. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. Miejscowość leży w historycznym regionie Prus Górnych[4]. Przez miejscowość przebiega droga powiatowa nr 1203N: Wilnowo–Mostkowo–Jonkowo–Gutkowo.
Na terenie wsi znajduje się wpisany do rejestru zabytków cmentarz ewangelicki o powierzchni 0,36 ha[5]. Nazwa wsi wywodzi się z języka pruskiego, gdzie oznacza kres, koniec (Galindia to także nazwa ziemi zamieszkanej przez pruskie plemię Galindów).
Historia[edytuj | edytuj kod]
Wieś lokowana w 1348 r. na 20[6] włókach (wg innego źródła 25 włók z pięcioma latam wolnizny[7]) w lesie zwanym Sanagais (Święty Gaj). Nadanie otrzymali Prusowie: Bandule, Glabune, Narune, Noke, Sentey i Swayprote. W czasie wojny polsko-krzyżackiej (1409-1411) wieś została zniszczona, a straty wyceniono na tysiąc marek. W tym czasie Ględy podlegały pod komornictwo w Łukcie. Pszczelarz z Ględ posiadał we wsi 11 starych i 5 nowych barci dostarczał miód na potrzeby Zakonu. Bartnikowi z Ględ podporządkowani byli wszyscy bartnicy z okolicznych lasów. Na początku XVI w. w wyniku epidemii zmarły wszystkie pruskie rodziny we wsi a ziemia leżała odłogiem. W 1590 r. czterech wolnych z Olsztynka zgłosiło chęć zasiedlenia opuszczonej wsi, która była położona między Mostkowem, Kojdami i Kozią Górą i obejmowała obszar 40 włók. W 1592 r. czterech wolnych kupiło ziemię w Ględach. W 1645 r. w Ględach było ośmiu wolnych na prawie pruskim. W tym czasie do wsi należały 24 włóki i cztery morgi. Według danych z kronik w 1689 r. budynek mieszkalny w Ględach kosztował 150 marek.
W 1714 r. Ględy były wsią folwarczną. W 1717 we wsi było 7. chłopów. W 1789 r. we wsi było 20 domów. W 1812 r., w wyniku przemarszu wojsk napoleońskich aż 18 gospodarzy poniosło znaczne straty. W 1820 r. we wsi było 28 domów i 131 mieszkańców. W 1861 r. w Ględach mieszkało 337 ludzi. Dwadzieścia lat później, w 1880 r. we wsi było już 481 mieszkańców.
W 1925 r. do wsi należało 434 ha ziemi, było tu 101 gospodarstw i 400 mieszkańców. W 1939 r. we wsi było 290 mieszkańców.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Ostróda. Z dziejów miasta i okolic. Pojezierze, Olsztyn, 1976, 448 str.
- Jan Dąbrowski, Siedem wieków Łukty, 600-lecie kościoła, 50-lecie parafii Matki Boskiej Częstochowskiej, Wydawnictwo WPW C. Porycki, P. Wasześcik Sp. J., Olsztyn 2007, ISBN 83-917924-6-3
- Archiwalne mapy
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 32762
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 300 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Marian Biskup Wojna pruska, str. 29: "Ukształtowanie terenowe Prus powodowało, że już w XV wieku dzielono je na tak zwane Prusy Górne (Oberland), sięgające od linii dolnej Wisły do Pasłęki, i Prusy Dolne (Niederland) obejmujące nizinne obszary na Wschód od Pregoły (...).
- ↑ Witryna Wiejska. witrynawiejska.org.pl. [dostęp 2009-12-27].
- ↑ Ostróda. Z dziejów miasta i okolic. Pojezierze, Olsztyn, 1976,
- ↑ Jan Dąbrowski, Siedem wieków Łukty, 600-lecie kościoła, 50-lecie parafii Matki Boskiej Częstochowskiej,
- Siedziba gminy: Łukta
| Wsie | |
|---|---|
| Osady | |
| Osady leśne | |
| Dawna osada |
