Grallistrix geleches
| Grallistrix geleches | |
| Olson & James, 1991 | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Podrodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
Grallistrix geleches |
| Zasięg występowania | |
 Molokaʻi, wyspa na której występowała Grallistrix geleches | |
Grallistrix geleches – wymarły gatunek ptaka z rodziny puszczykowatych (Strigidae). W prehistorycznych czasach występował na wyspie Molokaʻi w archipelagu Wysp Hawajskich. Został on opisany na podstawie sfosylizowanych szczątków. Grallistrix geleches wyginął wraz z innymi przedstawicielami czwartorzędowej awifauny Hawajów najprawdopodobniej w pierwszym tysiącleciu naszej ery, wkrótce po zaludnieniu wysp przez Polinezyjczyków. Podobnie jak inni przedstawiciele rodzaju Grallistrix był prawdopodobnie sową o całodobowej aktywności, z tym że pożywienie stanowiły raczej dzienne leśne ptaki śpiewające.
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Grallistrix geleches osiągał mniej więcej wielkość puszczyka zwyczajnego (Strix aluco). Wraz z gatunkiem Grallistrix auceps występującym na wyspie Kauaʻi należał do największych przedstawicieli swojego rodzaju. Sowa ta posiadała długie nogi i wyjątkowo silne pazury jak na ptaka tej wielkości. Czaszki były dość wąskie i długie, podobnie jak u innych przedstawicieli Grallistrix, skrzydła natomiast stosunkowo krótkie i zaokrąglone. Taka budowa ciała była niewątpliwie wynikiem przystosowania się do leśnych siedlisk i potrzeby polowania na zwinne leśne ptaki. Podobne zależności zostały stwierdzone u wymarłych sów zamieszkujących niegdyś tereny Maskarenów z rodzaju Mascarenotus. Szczątki kości skoku wskazują, że u Grallistrix geleches występował dymorfizm płciowy, wyrażający się różnicą wielkości ciała pomiędzy samicami i samcami. U innych gatunków tego rodzaju nie stwierdzono takiej cechy[1].
Ekologia[edytuj | edytuj kod]
Na podstawie sfosylizowanych wypluwek przedstawiciela Grallistrix geleches można stwierdzić, że główny ich pokarm stanowiły drobne ptaki śpiewające, przede wszystkim sierpodzioby (Drepanidinae). Jedynym nieśpiewającym ptakiem występującym w wypluwkach są szczątki wymarłego chruściela z gatunku Porzana menehune. Odnalezienie kości i wypluwek na wydmach wskazuje, że ptaki te bytowały w nadmorskiej roślinności, a gniazda swe zakładały na ziemi we wnękach klifów[2][3].
Rozprzestrzenienie[edytuj | edytuj kod]
Szczątki Grallistrix geleches odkryto w jaskini jedynie na wydmach Momooni i Illio Point na wyspie Molokaʻi. Grallistrix geleches wymarła prawdopodobnie w pierwszym tysiącleciu naszej ery, wkrótce po przybyciu na wyspy Polinezyjczyków, którzy sprowadzili ze sobą świnie i szczury polinezyjskie (Rattus exulans). Czynnikiem determinującym wymieranie tego gatunku było niewątpliwie zakładanie przez te ptaki gniazd na ziemi, jak również wysoce prawdopodobne wybieranie z gniazd jaj i piskląt przez ludzi[4].
Historia badań i etymologia[edytuj | edytuj kod]
Sfosylizowane szczątki Grallistrix geleches zostały zebrane przez Storrsa L. Olsona i Joan Aidem 9 i 12 lipca 1976 roku na wyspie Molokaʻi. Wśród szczątków znajdowała się między innymi niemal kompletna czaszka sowy. Wraz z pozostałymi trzema gatunkami został włączony do nowo powstałego rodzaju Grallistrix i opisany w 1991 roku w „Ornithological Monographs”[5]. Nie dokonano dotychczas analiz DNA szczątków rodzaju Grallistrix[6].
Pełną naukową nazwę gatunku Grallistrix geleches można przetłumaczyć jako Grallistrix (sowa na szczudłach) i geleches, z języka greckiego (spać na ziemi). Ta ostatnia nazwa odnosi się do miejsca odnalezienia szczątków sowy. Przypuszcza się, że wydmy były miejscem odpoczynku tych ptaków[7].
Relacje w obrębie rodzaju Grallistrix są niejasne. Ścisłe powiązanie Grallistrix geleches z podobnym morfologicznie gatunkiem Grallistrix auceps z wyspy Kauaʻi jest mało prawdopodobne ze względu na dużą odległość pomiędzy obiema populacjami sów. Jest to o tyle interesujące, że pomiędzy oboma tymi gatunkami występuje gatunek na wyspie Oʻahu Grallistrix orion, dużo mniejszy i zbudowany znacznie delikatniej[8].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Olson i James 1991 ↓, s. 68–72, 80.
- ↑ Olson i James 1991 ↓, s. 84.
- ↑ Harold Douglas Pratt, The Hawaiian honeycreepers: Drepanidinae, Oxford University Press, 2005, ISBN 0-19-854653-X.
- ↑ Olson i James 1991 ↓, s. 78, 81.
- ↑ Olson i James 1991 ↓, s. 68.
- ↑ Beth Slikas. Hawaiian Birds: Lessons from a Rediscovered Avifauna. „The Auk”. 120 (4), s. 958, 2003. JSTOR: 4090266. (ang.).
- ↑ Olson i James 1991 ↓, s. 78.
- ↑ Olson i James 1991 ↓, s. 81.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Storrs L. Olson, Helen Frances James, Descriptions of thirty-two new Species of Birds from the Hawaiian Islands, „Ornithological Monographs”, 1991, ISBN 0-935868-54-2 [zarchiwizowane z adresu 2010-08-07] (ang.).
- Alan C. Ziegler: Hawaiian natural history, ecology, and evolution. University of Hawaii Press, 2002. ISBN 0-8248-2190-4. (ang.).