Actio praescriptis verbis
Actio praescriptis verbis – w prawie rzymskim powództwo chroniące uprawnionego z kontraktu nienazwanego – o wykonanie świadczenia wzajemnego.
Charakterystyka powództwa[edytuj | edytuj kod]
Actio praescriptis verbis przyznawano stronie kontraktu, która wykonała już swoje świadczenie. Np. strona kontraktu zamiany (permutatio) mogła skarżyć kontrahenta, o wykonanie świadczenia wzajemnego, dopiero z chwilą przeniesienia na niego oznaczonej w umowie rzeczy; darczyńca, który dokonał darowizny z poleceniem (donatio sub modo), mógł pozywać obdarowanego celem przymuszenia go do wykonania polecenia (modus). Powództwo należało do actiones bonae fidei.
Rozwój historyczny[edytuj | edytuj kod]
Początkowo kontrahent, który wykonując kontrakt nienazwany spełnił świadczenie, chroniony był skargą o zwrot świadczenia. Jeżeli spełnione świadczenie polegało na dare, wówczas przyznawano stronie powództwo z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia (condictio ob rem dati). Jeżeli spełnione świadczenie polegało na facere, wówczas stronie przyznawano actio doli. Następnie zaczęto przyznawać actio in factum, w celu wyrównania szkody powstałej przez niewykonanie świadczenia wzajemnego, co chroniło negatywny interes umowny kontrahenta.
Pierwszym kontraktem, z tytułu którego zaczęto przyznawać actio prescriptis verbis prawdopodobnie już w okresie klasycznym, był kontrakt estymatoryjny (aestimatum) będący historycznym poprzednikiem umowy komisu. Szersze zastosowanie powództwo to znalazło jednak dopiero w prawie justyniańskim, m.in. w kontraktach zamiany (permutatio), ugody (transactio) czy precarium.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Marek Kuryłowicz, Adam Wiliński, Rzymskie prawo prywatne, Kraków: „Zakamycze”, 1999, ISBN 83-7211-089-1, OCLC 830208116.
- Władysław Rozwadowski „Prawo rzymskie” Wydanie II. Poznań 1992 ISBN 83-01-10031-1