Osiedle Kolonia Mościckiego
50°16′20″N 18°57′52″E/50,272139 18,964389| Kolonia Katowic | |
 Fragment kolonii Ignacego Mościckiego (w tle budynek Zespołu Szkół Omega) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miasto | |
| Dzielnica | |
| Data założenia |
1927–1928 |
| Populacja (2011) • liczba ludności |
|
| Strefa numeracyjna |
32 |
| Tablice rejestracyjne |
SK |
Położenie na mapie Katowic  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
| 50°16′20″N 18°57′52″E/50,272139 18,964389
| |
Osiedle Kolonia Mościckiego – kolonia bliźniaczych domów jednorodzinnych położonych w zachodniej części Katowic, na terenie dzielnicy Załęże. Kolonia ta znajduje się pomiędzy linią kolejową E 30 a ulicą Gliwicką. Powstała ona w latach 1927–1928, a uliczki na niej są nazwane imionami niektórych górników, którzy zginęli w katastrofie kopalni Kleofas. Nazwana ona jest na cześć Prezydenta Polski – Ignacego Mościckiego. W dwóch obwodach spisowych, według danych z Narodowego Spisu Powszechnego z 2011 roku, obszar kolonii zamieszkiwało łącznie 403 osoby.
Kolonia pierwotnie składała się z 44 bliźniaczych domów z dwu- i czterospadowymi dachami, częściowo podpiwniczonych i pokrytych białym tynkiem, ułożonych w 10 równoległych ulicach. Dwa domy były dwupiętrowe, w których na parterze zaplanowano sklepy. Sama zabudowa nawiązywała do idei miasta-ogrodu[1][2]. Domy na osiedlu zostały wyposażone w energię elektryczną i wodę, częściowo w gaz, natomiast kanalizację zakładano w kolonii jeszcze w latach 30. XX wieku[2]
Na osiedlu znajduje się Zespół Szkół Omega im. Górnośląskich Noblistów (dawniej w gmachu działała Szkoła Podstawowa nr 24, a potem Gimnazjum nr 7)[3] i zbór Kościoła Zielonoświątkowego Betania[4]. Funkcjonuje również przystanek tramwajowy i autobusowy Załęże Szkoła, obsługiwany na zlecenie ZTM-u[5].
Historia[edytuj | edytuj kod]
W latach 20. XX wieku władze polskie planowały wybudować osiedle domów jednorodzinnych dla zasłużonych dla Polski mieszkańców Górnego Śląska. W tym celu w 1927 roku władze województwa śląskiego zleciły opracowanie koncepcji budowy kolonii robotniczych. Projekt osiedla został jednak skrytykowany, m.in. ze względu na to, iż dwurodzinne domy są drogie w budowie[6]. Kolonię wybudowano na poprzemysłowych nieużytkach, w pobliżu kopalni Kleofas. Cały ten teren wykupiono od spółki Giesche[7].
Pierwotnie nosiło imię Prezydenta I. Mościckiego. Sam zaś prezydent Ignacy Mościcki wizytował budowę osiedla w 1927 roku[8]. Projektantami zabudowy byli Piotr Massalski i Józef Krzemiński. W dwudziestoleciu międzywojennym funkcjonowała tu Biblioteka Towarzystwa Czytelni Ludowych[1].
W dniu 1 września 1932 roku oddano do użytku koedukacyjną Szkołę Powszechną nr 24 im. Ignacego Mościckiego. Była ona przez długi czas centralnym miejscem spotkań społeczności kolonii. Nie była natomiast ona w pełni samowystarczalna, gdyż w latach międzywojennych na terenie kolonii funkcjonowały tylko dwa sklepy[1][9]. Pierwotnie mieszkańcy uczęszczali do parafii położonych w Chorzowie, a od 30 sierpnia 1936 roku mieszkańcy kolonii I. Mościckiego oficjalnie należeli do załęskiej parafii św. Józefa[7].
W okresie II wojny światowej nazwę kolonii przemianowano na Rudolf Hess Kolonie. W 1952 roku Miejska Rada Narodowa podjęła uchwałę o nadaniu kolonii imienia Nikosa Belojannisa – na cześć greckiego działacza komunistycznego, którą to nazwę kolonia miała do około 2000 roku, kiedy to przywrócono jej pierwotną nazwę[10]. W 2008 roku powołano Stowarzyszenie Kolonia Mościckiego[11]. Według danych z Narodowego Spisu Powszechnego z 2011 roku, obszar kolonii zamieszkiwało wówczas łącznie 403 osoby, w tym 172 mężczyźni i 231 kobiet[12].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Kurek i Piontek 2013 ↓, s. 104-105.
- ↑ a b Justyna Przybytek: Kolonia Mościckiego w Katowicach tylko dla polskich patriotów. www.dziennikzachodni.pl, 2013-09-07. [dostęp 2014-03-29]. (pol.).
- ↑ Szkoła Podstawowa, Gimnazjum i Przedszkole OMEGA im. Górnośląskich Noblistów w Katowicach: Kontakt. omegaszkola.pl. [dostęp 2020-12-12]. (pol.).
- ↑ Kościół Zielonoświątkowy Zbór "Betania": witamy w Betanii. www.betania-katowice.org. [dostęp 2020-12-11]. (pol.).
- ↑ Zarząd Transportu Metropolitalnego: Rozkład jazdy ZTM. rj.metropoliaztm.pl. [dostęp 2020-12-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-29)]. (pol.).
- ↑ Kurek i Piontek 2013 ↓, s. 103.
- ↑ a b Kurek i Piontek 2013 ↓, s. 104.
- ↑ Janota 2010 ↓, s. 117.
- ↑ Janota 2010 ↓, s. 114.
- ↑ Tofilska i Steuer 2012 ↓, s. 672.
- ↑ VI Święto Ziemi na Osiedlu Kolonia Mościckiego w Katowicach-Załężu. www.katowice.eu, 2013-04-25. [dostęp 2014-03-29]. (pol.).
- ↑ Wojewódzki Ośrodek Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej w Katowicach: Geoportal Województwa Śląskiego – ORSIP. mapy.orsip.pl. [dostęp 2021-07-18]. (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922-1939. Łódź: Księży Młyn, 2010. ISBN 978-83-7729-021-7.
- Jacek Kurek, Anna Piontek. W narożniku... Wśród mieszkańców międzywojennej Kolonii Mościckiego w Katowicach. „Anthropos?”. 20-21, 2013. Czasopismo Naukowe przy Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Śląskiego. ISSN 1730-9549. (pol.).
- Joanna Tofilska, Antoni Steuer: Osady i osiedla. W: Katowice. Środowisko, dzieje, kultura, język i społeczeństwo. T. 2. Katowice: Muzeum Historii Katowic, 2012. ISBN 978-83-87727-29-1.
