Ulica Gliwicka w Katowicach

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
ulica Gliwicka
Śródmieście, Załęże
Ilustracja
Ulica Gliwicka na wysokości ul. Zarębskiego
(widok w kierunku zachodnim)
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Miejscowość

Katowice

Długość

ok. 4065 m

Przebieg
↑ ul. 3 Maja
0m plac Wolności
← ul. Sokolska
→ ul. Jana Matejki
107m ul. Jana III Sobieskiego
285m ul. Dąbrówki
światła 422m ← ul. Friedricha Wilhelma Grundmanna
→ ul. Marii Goeppert-Mayer
światła 712m ← ul. Żelazna
→ ul. ks. Pawła Pośpiecha
875m ul. Macieja
1140m ul. Marcina, ul. J. Zarębskiego
1220m ul. F. Anioła, ul. Wincentego Janasa
1280m ul. Gminna
1360m ← ul. Tarasa Szewczenki
→ ul. Ondraszka
1455m ul. Klimczoka
1515m ul. Józefa Wolnego
1570m ul. Zamułkowa
1865m plac Józefa Londzina
światła 1875m ← ul. Bracka
→ ul. Feliksa Bocheńskiego
1980m ul. Pokoju
2070m ul. Michała Wolskiego
2175m ul. Kupca
2410m ← ul. Joachima Lelewela
→ ul. Jana Wyplera
2525m ul. Lisa
światła 2640m ul. Wiśniowa (do os. Witosa)
2850m park Załęski
światła 3035m ul. Jana Pawła II (do os. Tysiąclecia)
3495m ul. Szymona Badury
3565m ul. Roberta Kempki
3635m ul. Szymona Borysa
3692m ul. Leopolda Czoika
3750m ul. Józefa Ciemały
3810m ul. Franciszka Dudka
3870m ul. Jerzego Cholewy
3936m ul. Koczeby
4002m ul. Macieja Mamoka
4063m ul. Piotra Musialika
światła 4088m ul. ks. Jana Gałeczki (Chorzów)
4063m ul. Piotra Wysockiego (Chorzów)
4065m ↓ ul. Armii Krajowej (Chorzów)
Położenie na mapie Katowic
Mapa konturowa Katowic, u góry znajduje się punkt z opisem „ulica Gliwicka”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „ulica Gliwicka”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „ulica Gliwicka”
Ziemia50°16′02,3″N 18°59′10,4″E/50,267301 18,986215
Multimedia w Wikimedia Commons

Ulica Gliwicka w Katowicach (niem. Bismarckstraße/Moltkestraße[1], w dwudziestoleciu międzywojennym Gliwicka/Wojciechowskiego[2]) – ulica w Katowicach, która jest jedną z najdłuższych ulic w mieście, łącząca katowickie Śródmieście z Chorzowem przez Załęże.

Choć nie ma znaczenia tranzytowego, jest ważną drogą komunikacyjną ze względu na biegnącą tędy ważną linię tramwajową łączącą Bytom, Świętochłowice, Chorzów, Katowice i Siemianowice Śląskie. Ulica ta jest również jedną z najbardziej charakterystycznych ulic w regionie ze względu na dużą liczbę zakrętów. Była remontowana przez kilka lat do listopada 2008 roku. W części jest ona wyłożona betonową kostką brukową. Przed remontem ulicę przecinała linia kolejowa, dziś w tym miejscu istnieje skrzyżowanie z ulicą Marii Goeppert-Mayer i ulicą Friedricha Wilhelma Grundmanna (część obwodnicy Śródmieścia).

Przebieg[edytuj | edytuj kod]

Ulica rozpoczyna swój bieg przy placu Wolności w Śródmieściu Katowic. Ulica w kierunku zachodnim biegnie następnie przez sam środek dzielnicy Załęże obok Punktu 44 (IMAX / Cinema City), zabytkowego kościoła św. Józefa, hotelu Załęże i załęskiego dworu, gdzie w okolicy przecina węzeł drogowy Bracka/Bocheńskiego (łączący autostradę A4, Drogową Trasę Średnicową/drogę wojewódzką nr 902 i drogę krajową nr 79 – ulicę Chorzowską). Następnie biegnie m.in. w pobliżu hipermarketu Auchan, osiedla Mościckiego do granicy miasta z Chorzowem, gdzie łączy się z ulicą Armii Krajowej.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Kamienice przy obecnej ul. Gliwickiej 80 i 82 w 1913 roku
Ulica Gliwicka na wysokości ul. Ondraszka około 1915 roku

Ulica ma niezmieniony kręty przebieg, będący pozostałością po wiejskiej zabudowie z XVIII i XIX wieku. Odcinek drogi od placu Wolności do granicy z Załężem (obecnie skrzyżowanie z ulicami F. W. Grundmanna i M. Goeppert-Mayer) w okresie Rzeszy Niemieckiej (do 1922 roku) i w latach niemieckiej okupacji Polski (1939–1945) nosił nazwę Bismarckstraße[1], w latach 1922–1939 i od 1945 roku ul. Gliwicka[2]. Dalsza część ulicy (od skrzyżowania z dzisiejszymi z ulicami F. W. Grundmanna i M. Goeppert-Mayer do granicy z Chorzowem) w okresie Rzeszy Niemieckiej (do 1922 roku) i w latach niemieckiej okupacji Polski (lata 1939–1945) nosiła nazwę Moltkestraße[1], w latach 1922–1939 i do 1954 roku ul. Stanisława Wojciechowskiego[1][3].

Do 1939 roku przy ulicy działały różne firmy i przedsiębiorstwa, głównie o charakterze technicznym. Pod numerem 21 i 23 istniała Centrala Światła i Śląska Fabryka Wyrobów Metalowych; pod numerem 47 – Zakład Mechaniczny Elektropol; pod numerem 17 – spółka akcyjna Tor (zajmowała się robotami kolejowymi)[4]. Przy ul. Gliwickiej 6 założono przedstawicielstwo firmy E. V. Münstermann, powstałej w 1895, produkującej armatury. Pod numerem 74 w dwudziestoleciu międzywojennym funkcjonował urząd pocztowo-telegraficzny Katowice 4[5], pod numerem 3 – siedziba Polskiego Banku Raiffeisena[6], pod numerem 63 – Komisariat Policji Załęże[7] oraz kuchnia ludowa[8], pod numerem 39 – sierociniec prowadzony przez jadwiżanki[9], a pod numerem 48 – Apteka Świętej Bronisławy[10]. Przy ul. Wojciechowskiego 99 istniała Biblioteka TCL[11] i męska Szkoła Powszechna nr 23 im. J. Kochanowskiego[12], przy ul. Wojciechowskiego 53 – przedszkole[12], przy ul. Wojciechowskiego 114 – prywatne przedszkole związku Deutscher Schulverein i Szkoła Powszechna nr 27 im. Gabriela Narutowicza, przy ul. Wojciechowskiego 53 i 53a – żeńska Szkoła Powszechna nr 20 im. T. Rejtana, a pod numerem 107 – męska Szkoła Powszechna nr 21 im. Józefa Lompy[12].

Ulica Gliwicka została opisana w książce Kazimierza Gołby Wieża spadochronowa, opowiadającej o bohaterskiej obronie Katowic w czasie kampanii wrześniowej przez harcerzy. Głównym bohaterem powieści jest Stach Jadwiszczok – katowicki harcerz.
Opis ulicy w ostatnich dniach sierpnia 1939 roku[13]:

Nie kończąca się ulica Wojciechowskiego, najdłuższa ulica Katowic, na której prócz tramwajów mijali wozy, jadące na targ i grupki spieszących do pracy robotników, wystawiła Stacha na ciężką próbę.

Droga w tamtym czasie była jednym z głównych szlaków uchodźców, mieszkających przy granicy województwa śląskiego z III Rzeszą. Opis ulicy i miasta dnia 31 sierpnia 1939[14]:

Długa i kręta arteria Załęża zatłoczona była uchodźcami nie tylko na jezdni, lecz i na chodnikach. Dopiero w załęskim dworze ujrzeli kwaterujących żołnierzy, którzy zagospodarowali się tam na dobre. Przed dworem stało oficerskie auto – polski fiat, zwany pospolicie łazikiem – i furgon zaprzężony w parę koni, który przywiózł żywność.

W 1945 roku pod numerem 1 powstały Wytwórnia Wód Gazowanych i hurtownia piwa, należące do Julii Rzeszowskiej[15]. W latach 1961–1990 w suterenie kamienicy pod numerem 3 działał antykwariat Józefa Lacha. W latach 1946–1980 przy ul. Gliwickiej 9 na drugim piętrze mieszkał śpiewak Bolesław Mierzejewski[16] (na fasadzie tego budynku umieszczono pamiątkową tablicę)[17]. 3 maja 1971 roku na frontonie budynku pod numerem 17 Rada Adwokacka w Katowicach wmurowała tablicę pamiątkową, poświęconą pamięci 188 adwokatów śląskich, zamordowanych w latach 1939–1945 przez hitlerowców[18]. Tablicę odsłonięto w pięćdziesięciolecie wybuchu trzeciego powstania śląskiego[15]. Wzdłuż Rawy, równolegle do ulicy Gliwickiej, od ul. Brackiej do granicy z Chorzowem w 1995 roku powstał odcinek Drogowej Trasy Średnicowej.

W latach 1963–2001, w rejonie obecnego parkingu IMAX, istniał budynek Zakładowego Domu Kultury huty „Baildon”[19].

Po 1989 roku ulicę całkowicie zmodernizowano. Modernizację najważniejszego i ostatniego do remontu odcinka ulicy, tj. od ul. Pośpiecha do ul. Brackiej, rozpoczęto 12 maja 2007 roku. Prace obejmowały m.in. modernizację infrastruktury technicznej, wymianę torowiska tramwajowego o długości 1 135 m podwójnego toru oraz odbudowę nawierzchni jezdni i chodników. W tym czasie całkowicie zawieszono ruch na ulicy. Modernizację ukończono 15 listopada 2008 roku, kiedy to na zmodernizowanej ulicy wznowiono kursowanie tramwajów[20][21]. Uchwałą Rady Miasta Katowice nr LXII/1270/10 z 26 lipca 2010 roku placowi przy ul. Gliwickiej 212 nadano nazwę park Załęski[22]. W 2011 roku wyburzono zabudowania tzw. Załęskiego Przedmieścia (niem. Zalenzer Vorstadt), pochodzące z XIX wieku, zlokalizowane w rejonie ul. Dąbrówki, ul. Opolskiej i ul. Gliwickiej[23].

Opis[edytuj | edytuj kod]

Tablica pamiątkowa na fasadzie budynku przy ul. Gliwickiej 9
Tablica pamiątkowa na fasadzie budynku przy ul. Gliwickiej 17
Ulica Gliwicka na wysokości ul. Szewczenki – przed modernizacją
Kamienica na rogu ul. i Sobieskiego
Zespół dawnej fabryki Mundus (ul. Gliwicka 20) – nie istnieje
Kamienica (ul. Gliwicka 49)
Kamienica (ul. Gliwicka 74)
Kamienice (ul. Gliwicka 77 i 79) z ok. 1904 r.
Kamienica (ul. Gliwicka 117)
Skrzyżowanie z ul. Wiśniową
Krzyż przy skrzyżowaniu z ul. Wiśniową
Kamienica przy skrzyżowaniu ul. Gliwickiej z ul. Michała Wolskiego
Ul. Gliwicka na wysokości kolonii I. Mościckiego
Zabytkowy kościół św. Józefa

Ulica Gliwicka jest ulicą klasy zbiorczej jednojezdniowej o dwóch pasach ruchu z obustronnym chodnikiem[24].

Obiekty zabytkowe[edytuj | edytuj kod]

Przy ulicy Gliwickiej znajdują się następujące historyczne obiekty:

  • kamienica mieszkalno-handlowa (ul. Gliwicka 1)[25]; trzypiętrowa, siedmioosiowa;
  • kamienica mieszkalno-handlowa (ul. Gliwicka 2)[25]; czteropiętrowa, sześcioosiowa;
  • kamienica mieszkalno-handlowa (ul. Gliwicka 3)[25]; trzypiętrowa, siedmioosiowa;
  • kamienica mieszkalno-handlowa (ul. Gliwicka 4)[25]; wzniesiona na przełomie XIX i XX wieku; trzypiętrowa, siedmioosiowa;
  • kamienica mieszkalno-handlowa (ul. Gliwicka 5)[25]; trzypiętrowa;
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 6)[25]; trzypiętrowa;
  • narożna kamienica mieszkalno-handlowa (ul. Gliwicka 7, róg z ul. J. Sobieskiego 17)[25]; narożna, trzypiętrowa;
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 8, róg z ul. J. Sobieskiego 19[25]); trzypiętrowa z poddaszem;
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 9)[25]; wzniesiona przed 1894 r.; trzypiętrowa, fasada 10-osiowa, z czego po 2 skrajne osie w mało wydatnych pseudoryzalitach, parter zwieńczony wydatniejszym gzymsem, zdobiony wykonanym z tynku boniowaniem, z sienią przejazdową na osi; już od początku XX w. w oficynach otaczających podwórze funkcjonowała Katowicka Fabryka Wyrobów Drucianych, całość (wraz z budynkiem głównym) należała do Otylii Wiesner; po I wojnie światowej dom kupili Jędryczkowie; w latach 1946–1980 na drugim piętrze mieszkał w nim m.in. aktor Bolesław Mierzejewski; w oficynie uruchomiono zakłady metalowe – w latach 90. XX w. pomieszczenia te zmodernizowano i zaaranżowano na kawiarnię i audytorium teatru „Cogitatur”; w pomieszczeniach frontowych kamienicy działały różne lokale handlowe, a na początku XXI w. restauracja „Babie lato”[26];
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 10)[25]; trzypiętrowa, z dwoma wykuszami od frontu; pod numerem 10 w dwudziestoleciu międzywojennym funkcjonowała „Piwiarnia Kościuszki”[27];
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 11[25]); wzniesiona na początku XX wieku;
  • budynki mieszkalne (ul. Gliwicka 12, 14, 16, 18)[25]; wzniesione w dwudziestoleciu międzywojennym;
  • zabytkowa kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 13)[25]; wzniesiona na początku XX wieku; obiekt wpisano do rejestru zabytków 8 maja 2023 roku pod numerem A/1184/23[28];
  • zabytkowa kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 15)[25]; wzniesiona w 1907 roku; wpisana do rejestru zabytków 13 grudnia 2011 roku pod numerem A/361/11[29];
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 17)[25]; wzniesiona na początku XX wieku; w 1971 roku na fasadzie umieszczono pamiątkową tablicę, poświęconą pamięci 188 adwokatów śląskich, zamordowanych w latach 1939–1945 przez hitlerowców[30];
  • narożny budynek mieszkalny (ul. Gliwicka 19, ul. Dąbrówki 1)[25]; trzypiętrowy;
  • zespół dawnej fabryki Mundus (ul. Gliwicka 20)[31]; obiekty wyburzono w 2014 roku[32];
  • dwie kamienice mieszkalne (ul. Gliwicka 24, 24a)[25];
  • obiekty poprzemysłowe (ul. Gliwicka 24 – w podwórzu), wzniesione na początku XX wieku[25];
  • piętrowa kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 26)[25]; pięcioosiowa, wzniesiona w stylu historyzmu ceglanego;
  • cmentarz parafii Przemienienia Pańskiego (ul. Gliwicka 32)[15], założony około 1860 roku[33];
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 49), wzniesiona około 1910 roku w stylu secesji[25];
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 51), wybudowana na przełomie XIX i XX wieku w stylu historyzmu[25];
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 58), wzniesiona na początku XX wieku w stylu historyzmu[25];
  • budynek mieszkalny (ul. Gliwicka 59/61), wzniesiony pod koniec XIX wieku w stylu historyzmu[25];
  • budynek mieszkalny (ul. Gliwicka 66)[25], trzypiętrowy, wzniesiony w stylu historyzmu ceglanego;
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 68)[25];
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 72)[25], wzniesiona w stylu historyzmu ceglanego;
  • kamienica z siedmioosiową fasadą (ul. Gliwicka 73), wzniesiona na początku XX wieku w stylu secesyjnym[25], trzypiętrowa;
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 74)[25];
  • zabytkowy kościół św. Józefa (ul. Gliwicka 76) – wpisany do rejestru zabytków (nr rej.: A/1236/78 z 8 września 1978 roku[34]), wzniesiony na początku XX wieku w stylu neogotyckim; granice ochrony obejmują kościół z najbliższym otoczeniem w ramach ogrodzenia[35]; w kościele została umieszczona tablica upamiętniająca księdza prałata Józefa Kubisa, pierwszego proboszcza w latach 1900–1942 parafii rzymskokatolickiej pw. św. Józefa; tablicę odsłonięto w sześćdziesięciolecie kościoła i parafii; w kościele znajdują się także tablice upamiętniające górników, którzy zginęli w katastrofie w kopalni Kleofas z 3 na 4 marca 1896 roku; tablice przeniesiono z cechowni zlikwidowanej KWK Kleofas[30];
  • pomnik (krzyż z tablicą) ku czci poległych w czasie powstań śląskich i zgładzonych w czasie II wojny światowej w obozach koncentracyjnych; pomnik znajduje się na placu przed kościołem św. Józefa[30];
  • budynek plebanii (ul. Gliwicka 76), wzniesiony około 1905 roku jako neogotycka willa[25];
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 77), wybudowana około 1904 roku w stylu secesji[25];
  • zakład opiekuńczy sióstr św. Jadwigi (ul. Gliwicka 78), wybudowany około 1905 roku, następnie przebudowany[25];
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 79), wybudowana około 1904 roku w stylu secesyjnym; pod numerem 79 w dwudziestoleciu międzywojennym funkcjonowało kino Raj (wcześniej jako Corso, Oaza)[36];
  • mieszkalna kamienica narożna (ul. Gliwicka 80)[25];
  • kamienica mieszczańska (ul. Gliwicka 81)[25]; trójkondygnacyjna, z fasadą siedmioosiową;
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 82), wybudowana na początku XX wieku w stylu modernizmu[25];
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 83)[25];
  • Chata (ul. Gliwicka 85)[25] z 1833 roku; wyburzona w połowie maja 2023 roku[37];
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 87)[25];
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 88)[25];
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 91)[25];
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 93)[25], dwupiętrowa, wzniesiona w stylu historyzmu ceglanego;
  • narożna kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 95), wybudowana na początku XX wieku w stylu secesyjnym[25];
  • dwupiętrowy, siedmioosiowy budynek – kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 96)[25]; siedziba Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej;
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 97), wzniesiona na początku XX wieku w stylu historyzmu[25];
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 98), wybudowana pod koniec XIX wieku w stylu historyzmu[25];
  • trzypiętrowa mieszkalna kamienica narożna (ul. Gliwicka 99), wybudowana na początku XX wieku w stylu eklektycznym[25], posiada siedmioosiową fasadę;
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 101)[25];
  • zabytkowy dawny urząd gminy (ul. Gliwicka 102); dwupiętrowa, ze szczytem, zwieńczonym zegarem; budynek pochodzi z 1897 roku[25] (według inskrypcji nad wejściem); w 2010 roku na fasadzie umieszczono tablicę, upamiętniającą 650 rocznicę powstania Załęża; w dniu 7 czerwca 2022 roku wpisana do rejestru zabytków pod numerem A/998/2022[38];
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 103)[25];
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 104)[25], trzypiętrowa, siedmioosiowa;
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 107)[25];
  • narożna kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 111, róg z ul. Marcina), wybudowana w 1908 roku w stylu secesyjnym[25];
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 113), wzniesiona na początku XX wieku w stylu modernizmu[25];
  • budynek mieszkalny (ul. Gliwicka 114); pięcioosiowy, dwupiętrowy, pochodzi z 1910 roku (według daty na fasadzie);
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 115), wybudowana na początku XX wieku w stylu secesyjnym[25];
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 116), wzniesiona na początku XX wieku w stylu secesyjnym[25]
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 117)[25], dwupiętrowa, siedmioosiowa;
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 119)[25];
  • budynek mieszkalny – kamienica (ul. Gliwicka 120), został objęty ochroną konserwatorską[24][25];
  • narożny budynek mieszkalny (ul. Gliwicka 122[25], róg z ul. Józefa Wolnego); dwupiętrowy, wzniesiony w stylu historyzmu ceglanego;
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 125)[25];
  • narożna kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 126, róg z ul. Zamułkową), wybudowana na początku XX wieku w stylu secesyjnym[25], dwupiętrowa;
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 127), wzniesiona na przełomie XIX i XX wieku w stylu modernizmu, następnie przebudowana[25]; trzypiętrowa; obecnie siedziba Urzędu Pocztowego Katowice 4;
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 131)[25];
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 133)[25];
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 141)[25]; dwupiętrowa, dziewięcioosiowa;
  • budynek mieszkalny (ul. Gliwicka 146), kamienicę wzniesiono pod koniec XIX wieku w stylu historyzmu[25];
  • budynek (ul. Gliwicka 148); obecnie siedziba stowarzyszenia Dom Aniołów Stróżów; w maju 2011 w ramach Katowice Street Art Festival 2011 elewacja obiektu została ozdobiona muralem[39];
  • obiekt szkoły (ul. Gliwicka 148a), wybudowany na początku XX wieku w stylu modernizmu[25];
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 149)[25];
  • narożna kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 150), wybudowana pod koniec XIX wieku w stylu historyzmu[25]; dwupiętrowa, siedmioosiowa;
  • willa wielorodzinna (ul. Gliwicka 151), wybudowana w 1907 roku w stylu modernizmu[25];
  • willa wielorodzinna (ul. Gliwicka 153), wybudowana w 1906 roku w stylu modernizmu[25];
  • budynek szkoły (ul. Gliwicka 154); wzniesiony w stylu modernizmu, na początku XX wieku[25];
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 156), wybudowana w stylu modernizmu na początku XX wieku[25];
  • pałac w Załężu, budynek dworski dawnego folwarku (ul. Gliwicka 159) – wpisany do rejestru zabytków (nr rej.: A/1473/92 z 8 lipca 1992 roku[34]), wzniesiony w 1886 roku, przebudowany w 1905 roku według projektu Georga i Emila Zillmannów (następne przebudowy w latach 1924, 1925 i 1933)[35];
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 172), wzniesiona na początku XX wieku w stylu secesyjnym[25];
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 180), wybudowana pod koniec XIX wieku w stylu modernizmu[25];
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 182), wzniesiona na początku XX wieku w stylu secesyjnym[25];
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 184), wzniesiona na początku XX wieku w stylu eklektycznym[25];
  • narożny budynek mieszkalny (ul. Gliwicka 186, ul. Jana Wyplera 2), kamienicę z półokrągłym wykuszem narożnym wzniesiono na początku XX wieku w stylu modernistycznym[25];
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 196), wzniesiona pod koniec XIX wieku w stylu historyzmu ceglanego[25];
  • zespół familoków kopalni Kleofas (ul. Gliwicka 200, ul. Wiśniowa 1–7, 9, 11), wybudowanych na początku XX wieku[25];
  • dawne schronisko pracowników kopalni Kleofas (ul. Gliwicka 204) – obecnie siedziba Śląsko-Dąbrowskiej Spółki Mieszkaniowej (ul. Gliwicka 204), obiekt wzniesiono około 1907 roku, następnie rozbudowano około 1920 roku[25];
  • budynek mieszkalny (ul. Gliwicka 205/207/207a), wzniesiony w 1921 roku stylu modernizmu[25];
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 209), wybudowana na początku XX wieku w stylu modernistycznym[25];
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 211), wybudowana około 1914 roku w stylu modernistycznym[25];
  • budynek dawnej harcówki (ul. Gliwicka 212), wzniesiony w latach trzydziestych XX wieku w stylu funkcjonalizmu z elementami stylu okrętowego[25];
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 213), wybudowana na przełomie XIX i XX wieku w stylu modernizmu/historyzmu[25];
  • budynek Młodzieżowego Domu Kultury (ul. Gliwicka 214), wzniesiony w latach trzydziestych XX wieku w stylu funkcjonalizmu z elementami stylu okrętowego[25];
  • kamienica mieszkalna (ul. Gliwicka 227/229), wybudowana około 1914 roku w stylu modernizmu[25];
  • budynki mieszkalne – zespół familoków (ul. Gliwicka 231/233), zespół wzniesiono na przełomie XIX i XX wieku w stylu historyzmu[25];
  • zespół dawnej piekarni i kotłowni (ul. Gliwicka 233); zespół nie zachował się w całości[31];
  • zespół bliźniaczych domów robotniczych (ul. Gliwicka 236–274 i 278–300 – numery parzyste), wybudowany w latach 1930–1932 w stylu modernizmu[25] (kolonia I. Mościckiego);
  • szkoła osiedlowa (ul. Gliwicka 276), obiekt wzniesiono pomiędzy 1930 a 1932 rokiem w stylu funkcjonalizmu[25]; jest to budynek dawnej Szkoły Podstawowej nr 24; w obiekcie znajduje się tablica, upamiętniająca czterdziestą rocznicę wybuchu III powstania śląskiego oraz nadania szkole imienia Powstańców Śląskich[30];
  • krzyże przydrożne z figurami (przy skrzyżowaniu ul. Gliwickiej z ul. P. Pośpiecha[25] oraz przy skrzyżowaniu ul. Gliwickiej z ul. Wiśniową).

Instytucje[edytuj | edytuj kod]

Przy ul. Gliwickiej swoją siedzibę mają:

  • klub muzyczny Cogitatur (ul. Gliwicka 9)[40];
  • Teatr Cogitatur (ul. Gliwicka 9a);
  • Fundacja „Uśmiech Dzieciom” (ul. Gliwicka 11, lok. 6);
  • Lingua-House (ul. Gliwicka 12/11)[41];
  • Okręgowa Rada Adwokacka (ul. Gliwicka 17)[42];
  • kancelarie adwokackie i notarialne;
  • Punkt Rozrywki 44 (IMAX, Cinema City) – ul. Gliwicka 44;
  • Hutniczo-Górnicza Spółdzielnia Mieszkaniowa (ul. Gliwicka 65)[43];
  • Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej – punkt terenowy nr 4 (ul. Gliwicka 74a);
  • Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej (ul. Gliwicka 96);
  • Chrześcijańska Organizacja Charytatywna „Tabita” (ul. Gliwicka 87);
  • Miejska Biblioteka Publiczna w Katowicach – Filia nr 3 (ul. Gliwicka 93–96);
  • Miejski Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności (ul. Gliwicka 102);
  • dwugwiazdkowy hotel Załęże (ul. Gliwicka 106)[44];
  • Urząd Pocztowy Katowice 4 (ul. Gliwicka 127);
  • Zespół Szkół Specjalnych nr 11 im. Marii Grzegorzewskiej (ul. Gliwicka 148a): Szkoła Podstawowa nr 60, Gimnazjum nr 28; we wnętrzu budynku szkoły znajduje się tablica upamiętniająca Marię Grzegorzewską[30];
  • Wojewódzkie Stowarzyszenie Sportu i Rehabilitacji Niepełnosprawnych Start (ul. Gliwicka 150);
  • Miejskie Przedszkole nr 30 (ul. Gliwicka 157)[45];
  • Śląsko-Dąbrowska Spółka Mieszkaniowa (ul. Gliwicka 204);
  • Miejskie Przedszkole nr 39 (ul. Gliwicka 212);
  • Młodzieżowy Dom Kultury (ul. Gliwicka 214)[46];
  • Ośrodek Sportowy Gliwicka z basenem (ul. Gliwicka 214)[47]
  • Zespół Szkół nr 7 im. Stanisława Mastalerza (ul. Gliwicka 228): Technikum nr 7, Zasadnicza Szkoła Zawodowa nr 5, Technikum Uzupełniające;
  • Kościół Zielonoświątkowców – Zbór Betania (ul. Gliwicka 267);
  • Fundacja Pomocy Nowy Świat (ul. Gliwicka 272).

Komunikacja[edytuj | edytuj kod]

Ulicą Gliwicką kursują tramwaje linii: 7, 20 i 43 oraz autobus ZTM linii 70[48].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d Alle Straßen bzw. Straßennamen von Kattowitz Deutsch – Polnisch. grytzka-genealogie.de. [dostęp 2011-07-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-07-19)]. (niem.).
  2. ↑ a b Katowice – Informator, red. S. Adamczyk, wyd. Urząd Miasta w Katowicach, Katowice 1993, s. 11.
  3. ↑ Jerzy Moskal: ... Bogucice, Załęże et nova villa Katowice – Rozwój w czasie i przestrzeni. Katowice: Wydawnictwo „Śląsk”, 1993, s. 383. ISBN 83-85831-35-5.
  4. ↑ Jerzy Abramski: Ulice Katowic. Zawiercie: Graf–Mar, 2000, s. 44. ISBN 83-913341-0-4.
  5. ↑ Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922–1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 47. ISBN 978-83-7729-021-7.
  6. ↑ Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922–1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 50. ISBN 978-83-7729-021-7.
  7. ↑ Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922–1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 67. ISBN 978-83-7729-021-7.
  8. ↑ Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922–1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 79. ISBN 978-83-7729-021-7.
  9. ↑ Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922–1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 80. ISBN 978-83-7729-021-7.
  10. ↑ Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922–1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 73. ISBN 978-83-7729-021-7.
  11. ↑ Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922–1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 114. ISBN 978-83-7729-021-7.
  12. ↑ a b c Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922–1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 117. ISBN 978-83-7729-021-7.
  13. ↑ Kazimierz Gołba, Wieża spadochronowa, Katowice: Wydawnictwo „Śląsk”, 1996, s. 34, ISBN 978-83-7164-026-1, OCLC 84552434.
  14. ↑ Kazimierz Gołba, Wieża spadochronowa, Katowice: Wydawnictwo „Śląsk”, 1996, s. 65, ISBN 978-83-7164-026-1, OCLC 84552434.
  15. ↑ a b c Jerzy Abramski: Ulice Katowic. Zawiercie: Graf–Mar, 2000, s. 45. ISBN 83-913341-0-4.
  16. ↑ Lech Szaraniec, Górny Śląsk – Przewodnik, wyd. Muza, Warszawa 1997, ISBN 83-7079-875-6, s. 58.
  17. ↑ Zdjęcie tablicy w Wikimedia Commons: http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Katowice_-_plaque_of_Boleslaw_Mierzejewski.jpg.
  18. ↑ Zdjęcie tablicy w Wikimedia Commons: http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Katowice_-_tablica_przy_Gliwickiej_17.jpg.
  19. ↑ Michał Bulsa, Patronackie osiedla robotnicze. Tom 1: Górny Śląsk, Łódź 2022, s. 96.
  20. ↑ Jakub Jackiewicz: Remont ulicy Gliwickiej w Katowicach. wpk.katowice.pl, 2007-05-19. [dostęp 2014-04-03]. (pol.).
  21. ↑ Krzysztof Gierak: Katowice: Tramwaje wracają na Gliwicką. mmsilesia.pl, 2008-11-12. [dostęp 2014-04-03]. (pol.).
  22. ↑ Urząd Miasta Katowice: Uchwała Rady Miasta Katowice w sprawie nadania nazwy placowi położonemu na terenie miasta Katowice „Park Załęski”. bip.um.katowice.pl. [dostęp 2011-07-12]. (pol.).
  23. ↑ Koniec Załęskiego Przedmieścia (pol.) www.katowice.gazeta.pl [dostęp 2011-07-12].
  24. ↑ a b Urząd Miasta: Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego obszaru położonego w rejonie ulic Gliwickiej i Klimczoka w Katowicach. bip.katowice.eu. [dostęp 2011-07-12]. (pol.).
  25. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap aq ar as at au av aw ax ay az ba bb bc bd be bf bg bh bi bj bk bl bm bn bo bp bq br bs bt bu bv bw bx by bz ca cb cc cd ce cf cg ch ci cj ck cl cm Urząd Miasta Katowice: Wartości dziedzictwa kulturowego (załącznik 1.9). bip.um.katowice.pl. [dostęp 2011-07-12]. (pol.).
  26. ↑ Henryk Szczepański: Legenda ulicy Gliwickiej, [w:] „Śląsk” R. XIII, nr 12 (146), grudzień 2007, s. 42–46.
  27. ↑ Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922–1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 95. ISBN 978-83-7729-021-7.
  28. ↑ WPIS DO REJESTRU ZABYTKÓW (A/1184/23) (pol.) wkz.katowice.pl [dostęp 2023-05-14]
  29. ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa: Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków. Województwo śląskie. nid.pl. [dostęp 2022-08-12]. (pol.).
  30. ↑ a b c d e Śląski Urząd Wojewódzki w Katowicach: Ewidencja miejsc pamięci województwa śląskiego: miasto Katowice. katowice.uw.gov.pl. [dostęp 2011-07-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-10)]. (pol.).
  31. ↑ a b Urząd Miasta Katowice: Protokół nr 47/10 z posiedzenia Komisji Górniczej Rady Miasta Katowice. (pol.) www.bip.um.katowice.pl [dostęp 2011-07-12].
  32. ↑ Michał Bulsa, Barbara Szmatloch, Katowice, których nie ma, Łódź: Księży Młyn Dom Wydawniczy, 2019, s. 38, ISBN 978-83-7729-502-1.
  33. ↑ Jerzy Abramski: Ulice Katowic. Zawiercie: Graf–Mar, 2000, s. 185. ISBN 83-913341-0-4.
  34. ↑ a b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 [dostęp 2011-07-12].
  35. ↑ a b Śląski Wojewódzki Konserwator Zabytków w Katowicach: Rejestr zabytków w Katowicach. wkz.katowice.pl. [dostęp 2011-07-12]. (pol.).
  36. ↑ Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922–1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 92. ISBN 978-83-7729-021-7.
  37. ↑ Michalina Bednarek, Najstarsza chałupa w Katowicach wyburzona. Mieszkańcy martwią się o stare kasztanowce [online], katowice.wyborcza.pl, 9 maja 2023 [dostęp 2023-05-09] (pol.).
  38. ↑ Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Katowicach: WPIS DO REJESTRU ZABYTKÓW (A/998/2022). wkz.katowice.pl, 2022-06-13. [dostęp 2022-06-14]. (pol.).
  39. ↑ Bajkowy mural pokrył cały Dom Aniołów Stróżów. To ciąg dalszy SK 2011 Street Art Festival (pol.) www.katowice.naszemiasto.pl [dostęp 2011-07-12].
  40. ↑ Cogitatur. katowice.naszemiasto.pl. [dostęp 2011-07-12]. (pol.).
  41. ↑ Lingua-House. lingua-house.pl. [dostęp 2011-07-12]. (pol.).
  42. ↑ Okręgowa Rada Adwokacka w Katowicach. katalog.pf.pl. [dostęp 2011-07-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-02-15)]. (pol.).
  43. ↑ Oficjalna strona HGSM. [dostęp 2011-07-12]. (pol.).
  44. ↑ Hotel Załęże. meteor.turystyka.pl. [dostęp 2011-07-12]. (pol.).
  45. ↑ Miejskie Przedszkole nr 30 w Katowicach. przedszkolak.pl. [dostęp 2011-07-12]. (pol.).
  46. ↑ Oficjalna strona internetowa MDK. mdkkatowice.neostrada.pl. [dostęp 2011-07-12]. (pol.).
  47. ↑ OS Gliwicka. mosir.katowice.pl. [dostęp 2022-01-11]. (pol.).
  48. ↑ Zarząd Transportu Metropolitalnego: Rozkład jazdy ZTM. rj.metropoliaztm.pl. [dostęp 2020-11-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-29)]. (pol.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Broszkiewicz Jacek; Katowice – reflektorem po mieście, wydawca: Urząd Miejski w Katowicach, ISBN 83-901884-0-6, s. 62.
  • Georg Hoffmann, Historia Miasta Katowice, przeł. D. Makselon, M. Skop, Muzeum Śląskie, Katowice 2003, ISBN 83-87455-97-0.
  • Katowice – Plan miasta, wyd. Demart SA, Warszawa 2009/2010.
  • Katowice 1865–1945. Zarys rozwoju miasta. Red. J. Szaflarski, Śląski Instytut Naukowy w Katowicach, Wydawnictwo „Śląsk”, Katowice 1978, s. 104.
  • Henryk Szczepański: Gwiazdy i legendy dawnych Katowic – Sekrety Załęskiego Przedmieścia. Katowice: Wydawnictwo Naukowe Śląsk, 2015. ISBN 978-83-7164-860-1.
Wybrane ulice i place Śródmieścia w Katowicach
Ulice
Place i skwery
Nieistniejące

Wybrane ulice i place Załęża w Katowicach
Ulice
Place i skwery
Inne

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ulica_Gliwicka_w_Katowicach&oldid=73037087”