Gleiwitz II
| Podobóz Auschwitz-Birkenau | |
 Pomnik upamiętniający istnienie obozu | |
| Odpowiedzialny | |
|---|---|
| Rozpoczęcie działalności |
maj 1944 |
| Zakończenie działalności |
18 stycznia 1945[1] |
| Miejsce |
Gliwice |
| Liczba więźniów |
(stan na jesień 1944) ponad tysiąc więźniów i więźniarek[2] |
| Narodowość więźniów |
głównie Żydzi z Polski, Czechosłowacji, Węgier, Jugosławii, Grecji, Francji, Belgii, Holandii, Austrii i Niemiec. |
| Komendanci |
SS-Oberscharführer Bernhard Becker |
| Wyzwolony przez | |
Położenie na mapie Gliwic  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
 50°16′25,3″N 18°42′05,5″E/50,273694 18,701528
| |
Gleiwitz II – niemiecki nazistowski podobóz Auschwitz-Birkenau, zlokalizowany w Gliwicach.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Wiosną 1944, z inicjatywy zarządu Deutsche Gasrusswerke GmbH, utworzono w Gliwicach dwa obozy pracy przymusowej. Były zlokalizowane przy ulicy Pszczyńskiej, tuż przy fabryce sadzy przemysłowej[1].
Pierwszy z obozów był przeznaczony dla niewolników, głównie Polaków, a drugi – dla Żydów, nosił nazwę Rü Lager Degusa (Rüstenlager), Gleiwitz-Steigern lub Zwangsarbeiterlager Degusa Gleiwitz-Steigern Deutsche Gasrusswerke GmbH[1].
3 maja 1944 obóz stał się podobozem Auschwitz-Birkenau, a nazwę zmieniono na Arbeitslager Gleiwitz II[3][1].
18 stycznia 1945 obóz został rozwiązany, więźniów wyprowadzono na trasę ewakuacyjną, lecz po przejściu 20 kilometrów zawrócono, a więźniowie zostali wywiezieni koleją na zachód[2] – mężczyźni do Sachsenhausen, a kobiety do Ravensbrück[1][2].
Po wojnie w miejscu obozu mieściły się Zakłady Chemiczne „Carbochem”[1].
Więźniowie[edytuj | edytuj kod]
Na początku do obozu przybyło ok. 260 mężczyzn i ok. 250 kobiet[2][1]. W maju 1944 do Gliwic przyjechał transport około dwóch tysięcy Żydów z Węgier[4].
Więźniowie mieszkali w siedmiu drewnianych barakach, z których 3 znajdowały się po wydzielonej płotem stronie żeńskiej, a cztery po stronie męskiej[2].
Praca[edytuj | edytuj kod]
Więźniowie pracowali głównie przy rozbudowie fabryki sadzy, naprawie maszyn oraz w pobliskich zakładach Borsig Koks-Werke, a więźniarki przy obsłudze generatorów sadzy w wysokich temperaturach (które wynosiły około 60–70 °C[5]) oraz w gęstych oparach olejów. Musiały też wynosić w kubłach o temperaturze 300 °C[1] oleiste odpady, przez co dochodziło do ciężkich poparzeń[1]. Inne więźniarki musiały pakować do worków tłustą, klejącą się do skóry, trudną do zmycia sadzę, która doprowadzana była przez rury z hali produkcyjnej[2][6].
Pamięć po obozie[edytuj | edytuj kod]
Na terenie dawnego obozu w 1979 został postawiony pomnik. Monument ma kształt prostopadłościanu z pozostawionym trójkątnym otworem, nawiązującym do obozowych oznaczeń więźniów. Na tablicy umieszczono napis: „Na tym terenie w latach drugiej wojny światowej istniał hitlerowski obóz – filia obozu koncentracyjnego KL Auschwitz-Birkenau. Pamięci ofiar nazizmu. Towarzystwo Opieki nad Majdankiem. Towarzystwo Przyjaciół Gliwic. Gliwice 1979”[1]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j Monument – Arbeitslager Gleiwitz II (Pszczyńska Street). sztetl.org.pl. (ang.).
- ↑ a b c d e f Gleiwitz II. Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau. [dostęp 2021-02-19]. (pol.).
- ↑ B. Tracz: Gliwice na trasie marszu śmierci [in:] Żydzi Gliwiccy. s. 259–260.
- ↑ AL Gleiwitz II – Geocaching Opencaching Polska [online], opencaching.pl [dostęp 2021-02-19].
- ↑ Gliwice – Obóz pracy Arbeitslager Gleiwitz II przy ulicy Pszczyńskiej. Atrakcje turystyczne Gliwic. Ciekawe miejsca Gliwic [online], www.polskaniezwykla.pl [dostęp 2021-02-19].
- ↑ „W Gliwicach byliśmy traktowani o wiele gorzej niż w Oświęcimiu”. [online], Przystanek Historia [dostęp 2021-02-19] (pol.).