Mochów

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Mochów
wieś
Ilustracja
Widok wsi
Państwo

 Polska

Województwo

 opolskie

Powiat

prudnicki

Gmina

Głogówek

Liczba ludności (2011)

430[2]

Strefa numeracyjna

77

Kod pocztowy

48-250[3]

Tablice rejestracyjne

OPR

SIMC

0493853

Położenie na mapie gminy Głogówek
Mapa konturowa gminy Głogówek, w centrum znajduje się punkt z opisem „Mochów”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Mochów”
Położenie na mapie województwa opolskiego
Mapa konturowa województwa opolskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Mochów”
Położenie na mapie powiatu prudnickiego
Mapa konturowa powiatu prudnickiego, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „Mochów”
Ziemia50°21′27″N 17°50′28″E/50,357500 17,841111[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Mochów (dodatkowa nazwa w j. niem. Mochau) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie prudnickim, w gminie Głogówek[4]. Historycznie leży na Górnym Śląsku, na ziemi prudnickiej. Położona jest na terenie Doliny Dolnej Osobłogi, będącego częścią Niziny Śląskiej. Przepływa przez nią rzeka Osobłoga.

W latach 1954–1959 wieś należała do gromady Błażejowice, po jej zniesieniu należała i była siedzibą gromady Mochów. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do ówczesnego województwa opolskiego.

Według danych na 2011 wieś była zamieszkana przez 430 osób[2].

Geografia[edytuj | edytuj kod]

Położenie[edytuj | edytuj kod]

Wieś jest położona w południowo-zachodniej Polsce, w województwie opolskim, około 9 km od granicy z Czechami, w Dolinie Dolnej Osobłogi. Należy do Euroregionu Pradziad[5]. Leży na terenie Nadleśnictwa Prudnik (obręb Prudnik)[6]. Przez granice administracyjne wsi przepływa rzeka Osobłoga.

Środowisko naturalne[edytuj | edytuj kod]

W Mochowie panuje klimat umiarkowany ciepły. Średnia temperatura roczna wynosi +8,4 °C. Duże zróżnicowanie dotyczy termicznych pór roku. Średnie roczne opady atmosferyczne w rejonie Mochowa wynoszą 621 mm. Dominują wiatry zachodnie[7].

Nazwa[edytuj | edytuj kod]

Topograficzny opis Górnego Śląska z 1865 roku notuje wieś pod niemiecką nazwą Mochau, a także wymienia polską nazwę Mochow we fragmencie: „Mochau (1358 wie noch jetz polnisch Mochow)”[8]. 15 marca 1947 r. nadano miejscowości polską nazwę Mochów[9].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Pieczęć Mochowa (1791)

Wieś wzmiankowana była po raz pierwszy w 1358 jako Mochow[8]. zespół klasztorny paulinów w Mochowie został wybudowany w 1388. Była to druga fundacją księcia Władysława Opolczyka po Jasnej Górze[10]. W latach 1655–1656 przechowywano w nim obraz Obraz Matki Boskiej Częstochowskiej[11]. Do 1742 wieś należała do powiatu sądowego głogóweckiego w Monarchii Habsburgów[12]. Po I wojnie śląskiej znalazła się w granicach Królestwa Prus i weszła w skład powiatu prudnickiego w prowincji Śląsk[13]. Wieś posiadała swoją własną pieczęć, która przedstawiała w polu grabie w słup, za nimi dwa skrzyżowane cepy, a w otoku napis: MOCHAUER GEMEIN SIEG / NEYSTAETER CREYS (pol. Gmina Mochów / Powiat Prudnicki)[14].

Według spisu ludności z 1 grudnia 1910, na 690 mieszkańców Mochowa 66 posługiwało się językiem niemieckim, a 624 językiem polskim[15]. W 1921 w zasięgu plebiscytu na Górnym Śląsku znalazła się tylko część powiatu prudnickiego. Mochów znalazł się po stronie wschodniej, w obszarze objętym plebiscytem[16]. Do głosowania uprawnionych było w Mochowie 595 osób, z czego 412, ok. 69,2%, stanowili mieszkańcy (w tym 408, ok. 68,6% całości, mieszkańcy urodzeni w miejscowości). Oddano 580 głosów (ok. 97,5% uprawnionych), w tym 579 (ok. 97,3%) ważnych; za Niemcami głosowało 548 osób (ok. 94,6%), a za Polską 31 osób (ok. 5,4%)[17]. W 1923 powstał pomnik upamiętniający mieszkańców wsi, którzy zginęli podczas I wojny światowej[18]. We wsi utworzono lokalny oddział Prudnickiej Powiatowej Kasy Oszczędności[19].

W 1991 na pomniku ofiar I wojny światowej umieszczono dwie tablice poświęcone poległym i zaginionym w II wojnie światowej[18]. Wieś ucierpiała podczas powodzi w lipcu 1997[20]. W 2007 Mochów przystąpił do Programu Odnowy Wsi Opolskiej[21].

Uchwałą z 21 grudnia 2020 Rady Miejskiej Głogówka wyznaczono na terenie gminy Głogówek aglomerację Głogówek o równoważnej liczbie mieszkańców 8057 oraz zlokalizowaną na terenie miejscowości: Głogówek, Dzierżysławice, Mochów, Racławice Śląskie, Rzepcze z oczyszczalnią ścieków w Głogówku[22].

Mieszkańcy[edytuj | edytuj kod]

Tablica z podwójną nazwą przed wjazdem do Mochowa od strony Prudnika

Miejscowość zamieszkiwana jest przez mniejszość niemiecką oraz Ślązaków[23]. Mieszkańcy wsi posługują się gwarą prudnicką, będącą odmianą dialektu śląskiego. Należą do podgrupy gwarowej nazywanej Kapuściołrzy[24].

Liczba mieszkańców wsi[edytuj | edytuj kod]

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

Kościół Świętej Trójcy
Kaplica-dzwonnica z 1820

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[30]:

  • zespół klasztorny paulinów (Sanktuarium Matki Bożej Jasnogórskiej), zabudowania zespołu klasztornego pochodzą z XVIII-XX w.:
    • kościół, ob. par. pw. Świętej Trójcy,
    • klasztor, ufundowany 20 stycznia 1388 r. przez księcia Władysława Opolczyka
  • kaplica-dzwonnica, z poł. XIX w., wypisana z księgi rejestru
  • kapliczka przydrożna, wypisana z księgi rejestru
  • kapliczka przydrożna.

Zgodnie z gminną ewidencją zabytków w Mochowie chronione są ponadto[31]:

  • cmentarz parafialny przy kościele
  • kapliczka przy plebanii nr 84
  • 4 kapliczki na cmentarzu w zespole klasztornym
  • dom mieszkalno-gospodarczy w zagrodzie nr 13
  • dom mieszkalny (wycużny) w zagrodzie nr 13
  • stodoła w zagrodzie nr 13
  • budynek gospodarczy w zagrodzie nr 52
  • budynek gospodarczy w zagrodzie nr 53
  • dom mieszkalno-gospodarczy w zagrodzie nr 60
  • szkoła z częścią mieszkalną, nr 65
  • most w ciągu drogi krajowej nr 40

Pomniki i obiekty upamiętniające[edytuj | edytuj kod]

  • Pomnik poległych w I i II wojnie światowej – pomnik w Mochowie powstały w 1923 jako upamiętnienie mieszkańców wsi, którzy polegli w I wojnie światowej. W 1991 dostawiono do niego dwie tablice z nazwiskami mężczyzn, którzy zginęli lub zaginęli podczas II wojny światowej. Na tablicach znajdują się dwa krzyże chrześcijańskie[18] oraz napisy w języku niemieckim: „1914–1918 Aus hiesige Gemeinde starben im Weltkrige den Tod fürs Vaterland”, „Wer den Tod im heiligen Kampfe fand, ruht auch in fremder Erde im Vaterland” i po polsku: „Pomnik powstał po I wojnie światowej dla uczczenia pamięci mieszkańców. W latach 90-tych umieszczono tablice z nazwiskami mieszkańców Mochowa – ofiar II wojny światowej”[32]. Zgodnie z kryteriami w sprawie upamiętnień na obszarze RP żołnierzy niemieckich przyjętymi w uchwale Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa w 1995, pomnik został uznany za nieprawidłowy[18].
  • Grób żołnierzy niemieckich – mogiła zbiorowa niemieckich żołnierzy na cmentarzu parafialnym w Mochowie. Na mogile inskrypcja: „Grób żołnierzy niemieckich poległych w 1945 r.”[33]

Transport[edytuj | edytuj kod]

Transport drogowy[edytuj | edytuj kod]

Przez Mochów przebiega droga krajowa

Transport autobusowy[edytuj | edytuj kod]

Mochów posiada połączenia autobusowe z Dzierżysławicami, Głogówkiem, Głuchołazami, Kędzierzynem-Koźlem, Nowymi Kotkowicami, Prudnikiem, Zawadą. We wsi znajdują się trzy przystanki autobusowe – „Mochów 01”, „Mochów 02”, „Wieś”[34].

Transport autobusowy w Mochowie obsługiwany był przez PKS Prudnik[35]. W 2004 prudnicki PKS został sprywatyzowany z udziałem Connex Polska[36]. W 2008, w wyniku połączenia spółek PKS Connex Prudnik i PKS Connex Kędzierzyn-Koźle, utworzona została spółka Veolia Transport Opolszczyzna[37], w 2013 przejęta przez Arriva Bus Transport Polska[38]. W 2019 Arriva wycofała się z Prudnika[39]. Wówczas organizacją przewozów pasażerskich w Mochowie i okolicy zajęły się ościenne PKS-y[40]. W grudniu 2021 powołano Powiatowo-Gminny Związek Transportu „Pogranicze”, mający na celu poprawę jakości transportu[41].

Kultura[edytuj | edytuj kod]

W Mochowie działa Niemieckie Koło Przyjaźni (Deutscher Freundeskreis) – oddział terenowy Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Niemców na Śląsku Opolskim[42].

Religia[edytuj | edytuj kod]

W Mochowie znajduje się katolicki kościół Trójcy Świętej i Matki Bożej Częstochowskiej w zespole klasztornym zakonu paulinów, który jest siedzibą parafii Trójcy Świętej i Matki Bożej Częstochowskiej (dekanat Głogówek)[43]. W sanktuarium Matki Bożej Jasnogórskiej w Mochowie znajduje się kopia, uznawanego za cudowny, obrazu Matki Bożej Częstochowskiej[44].

Turystyka[edytuj | edytuj kod]

Oddział PTTK „Sudetów Wschodnich” w Prudniku ustanowił turystyczną Odznakę Krajoznawczą Ziemi Prudnickiej, którą zdobywa się poprzez zwiedzenie odpowiedniej liczby obiektów w miejscowościach położonych na ziemi prudnickiej, w tym w Mochowie[45].

12 lipca 2010, w ramach organizowanego w Prudniku VI Europejskiego Tygodnia Turystyki Rowerowej, w którym wzięli udział rowerzyści z całej Europy, przez Mochów prowadziła trasa „Szlakiem Pielgrzyma”[46].

Szlaki rowerowe[edytuj | edytuj kod]

Przez Mochów prowadzi szlak rowerowy[47]:

Bezpieczeństwo[edytuj | edytuj kod]

W zakresie ochrony przeciwpożarowej oraz innych miejscowych zagrożeń w Mochowie działa jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej[48].

Miejscowość jest pod opieką dzielnicowego rejonu służbowego nr 12 Komendy Powiatowej Policji w Prudniku (Komisariat Policji w Głogówku)[49].

Teren wsi, jak i całej gminy Głogówek, położony jest w strefie nadgranicznej w związku z czym Straż Graniczna dysponuje, na tym obszarze, specjalnymi kompetencjami w zakresie bezpieczeństwa[50]. Gminę Głogówek obejmuje zasięgiem służbowym placówka Straży Granicznej w Opolu ze Śląskiego Oddziału SG[51].

Ludzie urodzeni w Mochowie[edytuj | edytuj kod]

  • Jan Gałeczka (1766–1845), ksiądz katolicki, działacz narodowy, założyciel pierwszej polskiej drukarni na Górnym Śląsku

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 82134
  2. ↑ a b GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2016-09-23].
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 790 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
  5. ↑ Mapa interaktywna [online], emapy.com [dostęp 2020-05-27].
  6. ↑ Bank Danych o Lasach – Mapa [online], bdl.lasy.gov.pl [dostęp 2021-01-23].
  7. ↑ Klimat: Mochów: Klimatogram, wykres temperatury, tabela klimatu – Climate-Data.org [online], pl.climate-data.org [dostęp 2020-05-27].
  8. ↑ a b Triest 1865 ↓, s. 1072.
  9. ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 15 marca 1947 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1947 r. nr 37, poz. 297).
  10. ↑ Sołectwa Gminy Głogówek [online], www.gminaglogowek.info [dostęp 2020-05-27].
  11. ↑ http://interia360.pl/artykul/prawda-i-legenda-obrony-jasnej-gory,29648 dostęp15.01.2010.
  12. ↑ Johann Wolfgang Wieland, Principatus Silesiae Oppoliensis exactissima Tabula geographica, sistens Circulus Oppoliensem Ober-Glogau Gros Strehliz, Cosel, Tost, Rosenberg, Falckenberg & Lubleniz, Norimbergae: ab Homannianis Heredibus. Cum Spec. S. Caes. Rque Mtis Privilegio, 1736.
  13. ↑ Andrzej Dereń, XVIII-wieczna rewolucja, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 18 (441), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 6 kwietnia 1999, s. 17, ISSN 1231-904X.
  14. ↑ 957 Mochau (Mochów) [online], Pieczęcie gminne na Śląsku, 17 sierpnia 2021 [dostęp 2024-01-11] (pol.).
  15. ↑ Kazimierz Nabzdyk, Rezultaty wyborów w powiecie prudnickim na początku XX wieku – szkic demograficzny, „Ziemia Prudnicka”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 2007, s. 74.
  16. ↑ Natomiast z pow. prudnickiego należą do terenu plebiscytowego tylko następujące gminy, które tutaj poniżej według polskich i niemieckich nazw imiennie podajemy, „Instrukcja dla Komitetów Parytetycznych”, 2, 1921, s. 22.
  17. ↑ Landsmannschaft der Oberschlesier in B-W [online], web.archive.org, 29 stycznia 2017 [dostęp 2023-02-04] [zarchiwizowane z adresu 2017-01-29].
  18. ↑ a b c d Pomniki upamiętniające żołnierzy niemieckich, którzy zginęli w II wojnie światowej podlegające kontroli komisji wojewody opolskiego (29.10.2002 r., 5 i 12.11.2002 r.), „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 6 (636), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 5 lutego 2003, s. 12, ISSN 1231-904X.
  19. ↑ Andrzej Dereń, Oszczędzaj w powiecie!, „Tygodnik Prudnicki”, 20 (806), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 17 maja 2006, s. 11, ISSN 1231-904X.
  20. ↑ Nie ma klęski?, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 29 (348), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 20 lipca 1997, s. 4, ISSN 1231-904X.
  21. ↑ Mochów, gm. Głogówek [online], Rozwój Wsi Opolskiej Program Odnowy Wsi, 23 listopada 2020 [dostęp 2023-05-30] (pol.).
  22. ↑ Uchwała Rady Miejskiej w Głogówku nr XXXII/317/2020 z dnia 21 grudnia 2020 r. w sprawie wyznaczenia obszaru i granic aglomeracji Głogówek [online], g.ekspert.infor.pl [dostęp 2023-09-01].
  23. ↑ Ludność Ziemi Prudnickiej, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 52 (266), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 24 grudnia 1995, s. 10, ISSN 1231-904X.
  24. ↑ Robert Hellfeier, Chrzelicka mowa? cz. I, „Panorama Bialska”, Rafał Magosz – redaktor naczelny, 6 (279), Biała: Gminne Centrum Kultury, czerwiec 2018, s. 8, ISSN 1232-7352.
  25. ↑ Willkommen bei Gemeindeverzeichnis.de [online], www.gemeindeverzeichnis.de [dostęp 2020-05-27].
  26. ↑ a b Deutsche Verwaltungsgeschichte Schlesien, Kreis Neustadt [online], treemagic.org [dostęp 2020-05-27].
  27. ↑ Ludność wiejska. Wyniki badania struktury ludności wsi z dnia 15 X 1966, Opole: Wojewódzki Urząd Statystyczny w Opolu, 1969, s. 220.
  28. ↑ a b c d Wieś Mochów w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-05-27], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  29. ↑ Andrzej Dereń, Jak wyludniła się Twoja miejscowość: sprzedam wieś pod Prudnikiem, „Tygodnik Prudnicki”, 2 (1202), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 8 stycznia 2014, s. 11, ISSN 1231-904X.
  30. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo opolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 107.
  31. ↑ Studium 2016 ↓, s. 64–65.
  32. ↑ Pomnik w Mochowie, upamiętniający mieszkańców wsi zmarłych podczas I i II wojny światowej [online], upamietnienia.e-wojewoda.pl [dostęp 2023-12-28].
  33. ↑ Mogiła zbiorowa w Mochowie żołnierzy niemieckich poległych podczas II wojnie światowej [online], upamietnienia.e-wojewoda.pl [dostęp 2023-12-28].
  34. ↑ Rozkład jazdy PKS na przystanku Mochów 01, gm. Głogówek [online], e-podroznik.pl [dostęp 2023-08-18].
  35. ↑ PKS Connex Prudnik / Przewozy pasażerskie / Rozkład jazdy [online], pks-prudnik.com.pl [dostęp 2024-04-08] [zarchiwizowane z adresu 2006-10-23].
  36. ↑ Damian Wicher, Nowy PKS, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 49 (732), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 8 grudnia 2004, s. 5, ISSN 1231-904X.
  37. ↑ Zbigniew Taylor, Ariel Ciechański, Deregulacja i przekształcenia przedsiębiorstw transportu lądowego w Polsce na tle polityki spójności UE: Deregulation and transformation among Poland’s surface-transport companies against the background of the EU cohesion policy, IGiPZ PAN, 29 grudnia 2017, s. 126, ISBN 978-83-61590-74-3 [dostęp 2024-04-08] (pol.).
  38. ↑ Arriva przejmuje Veolia Transport Polska. infobus.pl, 2013-06-06. [dostęp 2024-04-08].
  39. ↑ Arriva zamyka komunikację lokalną w sześciu ośrodkach [online], transport-publiczny.pl, 28 listopada 2018 [dostęp 2024-04-08] (pol.).
  40. ↑ Maciej Dobrzański, Kto od lipca obsłuży przewozy pasażerskie? [online], Prudnik24, 16 lutego 2019 [dostęp 2024-04-08] (pol.).
  41. ↑ Maciej Dobrzański, Powołują związek, który ma ułatwić komunikację [online], Prudnik24, 18 sierpnia 2021 [dostęp 2024-04-08] (pol.).
  42. ↑ DFK Mochów / Mochau
  43. ↑ Parafie według dekanatów [online], www.diecezja.opole.pl [dostęp 2023-05-01] (pol.).
  44. ↑ Klasztor [online], mochowpauliny.pl [dostęp 2023-05-01] (pol.).
  45. ↑ Regulamin Odznaki Krajoznawczej Ziemi Prudnickiej [online], prudnik.pttk.pl [dostęp 2024-01-01].
  46. ↑ Trasy rowerowe VI ETTR w Prudniku, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 27 (1019), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 7 lipca 2010, s. 20–21, ISSN 1231-904X.
  47. ↑ Okolice Prudnika, [w:] Karol Kawałko, Szlaki rowerowe Śląska Opolskiego, Piła: Wydawnictwo BIK: na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Opolskiego, 2009, s. 14, ISBN 978-83-7618-031-1.
  48. ↑ Jednostki OSP oraz OSP KSRG – Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej w Prudniku [online], gov.pl [dostęp 2024-02-25] (pol.).
  49. ↑ Komisariat Policji w Głogówku [online], prudnik.policja.gov.pl [dostęp 2024-02-25] (pol.).
  50. ↑ Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 29 sierpnia 2005 r. w sprawie wykazu gmin i innych jednostek zasadniczego podziału terytorialnego państwa położonych w strefie nadgranicznej oraz tablicy określającej zasięg tej strefy (Dz.U. z 2005 r. nr 188, poz. 1580).
  51. ↑ PSG w Opolu [online], slaski.strazgraniczna.pl, 19 sierpnia 2012 [dostęp 2024-05-08].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Gmina Głogówek
Miasto
Wsie
Osada
Integralne
części wsi
Części
miasta

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Mochów&oldid=73763252”