Tomice (województwo opolskie)
50°19′06″N 17°50′55″E/50,318333 17,848611
| wieś | |
 Centrum wsi | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) |
103[2] |
| Strefa numeracyjna |
77 |
| Kod pocztowy |
48-250[3] |
| Tablice rejestracyjne |
OPR |
| SIMC |
0493920 |
Położenie na mapie gminy Głogówek  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa opolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu prudnickiego  | |
| 50°19′06″N 17°50′55″E/50,318333 17,848611[1]
| |
Tomice (niem. Thomnitz) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie prudnickim, w gminie Głogówek[4]. Historycznie leży na Górnym Śląsku, na ziemi prudnickiej. Położona jest na terenie Płaskowyżu Głubczyckiego, będącego częścią Niziny Śląskiej.
W latach 1973–1975 miejscowość należała do gminy Lisięcice w powiecie głubczyckim[5]. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do ówczesnego województwa opolskiego.
Według danych na 2011 wieś była zamieszkana przez 103 osoby[2].
Geografia[edytuj | edytuj kod]
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Wieś jest położona w południowo-zachodniej Polsce, w województwie opolskim, około 7 km od granicy z Czechami, w zachodniej części Płaskowyżu Głubczyckiego. Należy do Euroregionu Pradziad[6]. Leży na terenie Nadleśnictwa Prudnik (obręb Prudnik)[7].
Środowisko naturalne[edytuj | edytuj kod]
W Tomicach panuje klimat umiarkowany ciepły. Średnia temperatura roczna wynosi +8,3 °C. Duże zróżnicowanie dotyczy termicznych pór roku. Średnie roczne opady atmosferyczne w rejonie Tomic wynoszą 630 mm. Dominują wiatry zachodnie[8].
Nazwa[edytuj | edytuj kod]
Nazwa wsi została utworzona od imienia Toma – Tomasz. Wieś po raz pierwszy wzmiankowana była pod nazwą Thomicz w XIII wieku[9]. Do 1936 używana była niemiecka nazwa Thomnitz. Ze względu na jej polskie pochodzenie, w 1936 w miejsce nazwy nazistowska administracja III Rzeszy wprowadziła nową, niemiecką – Thomas[10].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Książę Władysław opolski przekazał wieś Tomice biskupowi ołomunieckiemu Brunonowi ze Schauenburga jako wyrównanie szkód spowodowanych wtargnięciem księcia na ziemie biskupa w latach 1252–1253[11]. Bruno ze Schauenburga wydał 6 listopada 1255 dokument lenniczy[12], w którym przekazał swojemu podstolemu, Herbedowi von Füllenstein, Tomice (Thomaz) z 24 łanami „in Polonia sitas”[13].
W XIV wieku wdowa po rycerzu Gerku sprzedała wieś Tomice klasztorowi cystersów w Kazimierzu za 130 grzywien[14]. Do 1742 wieś należała do powiatu sądowego głogóweckiego w Monarchii Habsburgów[15]. Po I wojnie śląskiej znalazła się w granicach Królestwa Prus i weszła w skład powiatu prudnickiego w prowincji Śląsk[16].
.jpg)
Probostwo cystersów w Kazimierzu zostało sekularyzowane w 1810[17]. Dwór w Tomicach w 1813 zakupił Friedrich Wilhelm von Prittwitz[18]. W 1816 Tomice zostały odłączone od powiatu prudnickiego i przyłączone do głubczyckiego[19]. Prittwitzowie w 1842 sprzedali Tomice głównemu sędziemu dóbr świeckich Rellerowi. Do 1894 miejscowe dzieci uczęszczały do szkoły w Kazimierzu, a później do Szonowa[9].
Według spisu ludności z 1 grudnia 1910, na 163 mieszkańców Tomic 152 posługiwało się językiem niemieckim, a 11 językiem polskim[20]. Na frontach I wojny światowej zginęło 7 żołnierzy z Tomic[21]. Do głosowania podczas plebiscytu na Górnym Śląsku uprawnionych było w Tomicach 111 osób, z czego 93, ok. 83,8%, stanowili mieszkańcy (wszyscy urodzeni w miejscowości). Oddano 111 głosów (100% uprawnionych), w tym 111 (100%) ważnych; za Niemcami głosowało 111 osób, a za Polską 0 osób[22].
W 1937 Tomice włączono administracyjnie do Szonowa[23]. Podczas II wojny światowej, po wyparciu oddziałów niemieckich wieś została przejęta przez polską administrację. Wówczas w Tomicach została osiedlona część polskich repatriantów z Kresów Wschodnich. Niemieckojęzyczna ludność została wysiedlona na zachód[24].
W latach 1945–1950 Tomice należały do województwa śląskiego, a od 1950 do województwa opolskiego. W latach 1945–1954 wieś należała do gminy Klisino[25], w latach 1954–1959 do gromady Klisino, w latach 1959–1972 do gromady Szonów[26], a w latach 1973–1975 do gminy Lisięcice[27]. Od 1975 Tomice znajdowały się w gminie Głogówek, a w 1999 zostały ponownie przyłączone do powiatu prudnickiego[19].
W spisie gromad i miejscowości na dzień 1 stycznia 1953 wymieniono Tomice jako przysiółek Szonowa[25]. Jako przysiółek figurowały również w spisie na dzień 31 sierpnia 1964[26]. W wykazie na czerwiec 1975 Tomice zostały wymienione jako sołectwo[27].
W czerwcu 2000 wieś została zwodociągowana[28]. W 2011 Tomice przystąpiły do Programu Odnowy Wsi Opolskiej[29].
Mieszkańcy[edytuj | edytuj kod]
Miejscowość zamieszkiwana jest przez ludność napływową, przybyłą na Śląsk z Kresów Wschodnich po 1945 w wyniku przymusowych przesiedleń ludności polskiej[30][24].
Liczba mieszkańców wsi[edytuj | edytuj kod]
- 1910 – 163[31]
- 1966 – 161[32]
- 1998 – 132[33]
- 2002 – 112[33]
- 2009 – 102[33]
- 2011 – 103[33]
- 2013 – 108[23]
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
Zgodnie z gminną ewidencją zabytków w Tomicach chronione są[34]:
- kapliczka dzwonnica przy domu nr 12
- dom mieszkalny nr 9
- dom mieszkalny nr 11
- dwór, ob. dom mieszkalny nr 25, 25A, 26
- stajnia dworska, nr 26
- stodoła dworska nr 25, 25A, 26
- dom podworski nr 27
Transport[edytuj | edytuj kod]
Przez Tomice przebiega droga wojewódzka
Tomice posiadają połączenia autobusowe z Branicami, Głogówkiem, Głubczycami, Kietrzem, Opolem, Szonowem. We wsi znajduje się jeden przystanek autobusowy[35].
Kultura[edytuj | edytuj kod]
We wsi działa Koło Gospodyń Wiejskich[36].
Religia[edytuj | edytuj kod]
Katolicy z Tomic należą do parafii św. Jadwigi w Szonowie (dekanat Głogówek)[37]. Patronem wsi jest św. Jan[9]. W centrum wsi znajduje się kaplica z figurą św. Jana Chrzciciela. Corocznie pod kaplicą odprawiane jest nabożeństwo na cześć świętego[38].
Sport[edytuj | edytuj kod]
We wsi znajduje się boisko[39].
Turystyka[edytuj | edytuj kod]
Oddział PTTK „Sudetów Wschodnich” w Prudniku ustanowił turystyczną Odznakę Krajoznawczą Ziemi Prudnickiej, którą zdobywa się poprzez zwiedzenie odpowiedniej liczby obiektów w miejscowościach położonych na ziemi prudnickiej, w tym w Tomicach[40].
12 lipca 2010, w ramach organizowanego w Prudniku VI Europejskiego Tygodnia Turystyki Rowerowej, w którym wzięli udział rowerzyści z całej Europy, przez Tomice prowadziła trasa „Szlakiem Pielgrzyma”[41].
Bezpieczeństwo[edytuj | edytuj kod]
Miejscowość jest pod opieką dzielnicowego rejonu służbowego nr 13 Komendy Powiatowej Policji w Prudniku (Komisariat Policji w Głogówku)[42].
Teren wsi, jak i całej gminy Głogówek, położony jest w strefie nadgranicznej w związku z czym Straż Graniczna dysponuje, na tym obszarze, specjalnymi kompetencjami w zakresie bezpieczeństwa[43]. Gminę Głogówek obejmuje zasięgiem służbowym placówka Straży Granicznej w Opolu ze Śląskiego Oddziału SG[44].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 139906
- ↑ a b GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2016-09-23].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1293 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ Dz.U. z 1975 r. nr 35, poz. 197
- ↑ Mapa interaktywna [online], emapy.com [dostęp 2020-06-08].
- ↑ Bank Danych o Lasach – Mapa [online], bdl.lasy.gov.pl [dostęp 2021-01-23].
- ↑ Klimat: Tomice: Klimatogram, wykres temperatury, tabela klimatu – Climate-Data.org [online], pl.climate-data.org [dostęp 2020-06-08].
- ↑ a b c Sołectwa Gminy Głogówek [online], www.gminaglogowek.info [dostęp 2020-06-08].
- ↑ Maler 2017 ↓, s. 173.
- ↑ Wrobel 2007 ↓, s. 43.
- ↑ Jaroslav Bakala, Stosunki wzajemne Śląska Opawskiego i Opolskiego w średniowieczu, „Studia Śląskie”, Wiesław Lesiuk – redaktor naczelny, 55, Opole: Instytut Śląski, 1997, s. 17, ISSN 0039-3355.
- ↑ Wrobel 2007 ↓, s. 42.
- ↑ Maler 2017 ↓, s. 30.
- ↑ Johann Wolfgang Wieland, Principatus Silesiae Oppoliensis exactissima Tabula geographica, sistens Circulus Oppoliensem Ober-Glogau Gros Strehliz, Cosel, Tost, Rosenberg, Falckenberg & Lubleniz, Norimbergae: ab Homannianis Heredibus. Cum Spec. S. Caes. Rque Mtis Privilegio, 1736.
- ↑ Andrzej Dereń, XVIII-wieczna rewolucja, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 18 (441), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 6 kwietnia 1999, s. 17, ISSN 1231-904X.
- ↑ Maler 2017 ↓, s. 81.
- ↑ Maler 2017 ↓, s. 111.
- ↑ a b Andrzej Dereń, Historia Powiatu Prudnickiego [online], powiatprudnicki.pl [dostęp 2024-05-04] (pol.).
- ↑ Praca zbiorowa: Gemeindelexicon für die Regierungsbezirke Allenstein, Danzig, Marienwerder, Posen, Bromberg und Opplen Auf Grund der Ergebnisse der Volkszählung vom 1. Dezember 1910, Heft VI. Negierungsbezirk Oppeln. Berlin: Königlich preußischen Statistifchen Landesamte, 1912, s. 36.
- ↑ Katarzyna Maler, Powiat głubczycki w latach 1918–1922 ze szczególnym uwzględnieniem plebiscytu górnośląskiego, „Kalendarz Głubczycki”, Jan Wac – redaktor naczelny, Głubczyce: Rada Miejska, 1998, s. 156, ISSN 1231-4803.
- ↑ Herbert Kunze: Landsmannschaft der Oberschlesier in B-W. [dostęp 2024-05-04]. (niem.).
- ↑ a b Andrzej Dereń, Jak wyludniła się Twoja miejscowość: sprzedam wieś pod Prudnikiem, „Tygodnik Prudnicki”, 2 (1202), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 8 stycznia 2014, s. 11, ISSN 1231-904X.
- ↑ a b Adam Lutogniewski, Wróblin i Naczęsławice w oczach Jana Cybisa, „Ziemia Prudnicka”, Grzegorz Weigt, Andrzej Dereń – redakcja, Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 2007, s. 138, ISSN 1642-977X.
- ↑ a b Nazwy miejscowości z podziałem na powiaty, gminy i gromady, „Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu”, 6, Opole: Prezydium WRN, 20 maja 1953, s. 23.
- ↑ a b Wykaz miejscowości z podziałem na powiaty i gromady, „Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu”, 9, Opole: Urząd Wojewódzki w Opolu, 3 września 1964, s. 3.
- ↑ a b Wykaz urzędów miejskich oraz urzędów miast i gmin i urzędów gmin w województwie opolskim, „Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu”, 7, Opole: Urząd Wojewódzki w Opolu, 23 czerwca 1975, s. 5.
- ↑ Budowa wodociągów, „Tygodnik Prudnicki”, 25 (500), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, czerwiec 2000, s. 14, ISSN 1231-904X.
- ↑ Tomice, gm. Głogówek [online], Rozwój Wsi Opolskiej Program Odnowy Wsi, 23 listopada 2020 [dostęp 2023-05-30] (pol.).
- ↑ Ludność Ziemi Prudnickiej, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 52 (266), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 24 grudnia 1995, s. 10, ISSN 1231-904X.
- ↑ Willkommen bei Gemeindeverzeichnis.de [online], www.gemeindeverzeichnis.de [dostęp 2020-06-08].
- ↑ Ludność wiejska. Wyniki badania struktury ludności wsi z dnia 15 X 1966, Opole: Wojewódzki Urząd Statystyczny w Opolu, 1969, s. 28.
- ↑ a b c d Wieś Tomice w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-06-08], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Studium 2016 ↓, s. 66–67.
- ↑ Rozkład jazdy PKS na przystanku Tomice, gm. Głogówek [online], e-podroznik.pl [dostęp 2023-08-18].
- ↑ Piotr Bujak, Z notatnika burmistrza, „Życie Głogówka”, Stanisław Stadnicki – redaktor naczelny, 5 (326), Głogówek: MGOK na zlecenie Urzędu Miejskiego, maj 2023, s. 10, ISSN 1425-9591.
- ↑ Parafie według dekanatów [online], www.diecezja.opole.pl [dostęp 2023-05-01] (pol.).
- ↑ Henryka Młynarska, Przed świętym Janem najdłuższy dzień panem, „Tygodnik Prudnicki”, 32 (1337), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 10 sierpnia 2016, s. 23, ISSN 1231-904X.
- ↑ Komitet Dożynkowy wsi Tomice, Góreczno i Ciesznów, „Życie Głogówka”, Małgorzata Wójcicka-Rosińska – redaktor naczelny, 7–8 (270–271), Głogówek: MGOK na zlecenie Urzędu Miejskiego, lipiec 2018, s. 9, ISSN 1425-9591.
- ↑ Regulamin Odznaki Krajoznawczej Ziemi Prudnickiej [online], prudnik.pttk.pl [dostęp 2024-01-01].
- ↑ Trasy rowerowe VI ETTR w Prudniku, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 27 (1019), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 7 lipca 2010, s. 20–21, ISSN 1231-904X.
- ↑ Komisariat Policji w Głogówku [online], prudnik.policja.gov.pl [dostęp 2024-02-25] (pol.).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 29 sierpnia 2005 r. w sprawie wykazu gmin i innych jednostek zasadniczego podziału terytorialnego państwa położonych w strefie nadgranicznej oraz tablicy określającej zasięg tej strefy (Dz.U. z 2005 r. nr 188, poz. 1580).
- ↑ PSG w Opolu [online], slaski.strazgraniczna.pl, 19 sierpnia 2012 [dostęp 2024-05-08].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Ralph Wrobel, Wójtostwo miejskie w Głogówku, „Ziemia Prudnicka”, Grzegorz Weigt, Andrzej Dereń – redakcja, Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 2007, ISSN 1642-977X.
- Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Głogówek [online], 2016 [dostęp 2023-02-10].
- Katarzyna Maler: Kościół katolicki na ziemi głubczyckiej w latach 1742–1945. T. 1: Dzieje pruskiej części archidiecezji ołomunieckiej – komisariatu kietrzańskiego i wikariatu generalnego w Branicach. Opole: Stowarzyszenie LGT „Płaskowyż Dobrej Ziemi”, 2017.
