Tekst źródłowy strony Fregata (okręt eskortowy)

{{Inne znaczenia|klasy okrętów wojennych|[[fregata|inne znaczenia terminu fregata]]}}
[[Plik:USS Peoria (PF-67) off Charleston, South Carolina (USA), circa in June 1945 (19-N-84718).jpg|thumb|250px|Amerykańska fregata [[USS Peoria (PF-67)|USS "Peoria"]] typu ''[[fregaty typu Tacoma|Tacoma]]'' z okresu II wojny światowej]]
[[Plik:27 taking the tow to HMS Eskimo Sept 1975.jpg|thumb|250px|Brytyjska powojenna fregata [[HMS Eskimo (F119)|HMS "Eskimo"]] typu ''[[fregaty typu Tribal|Tribal]]'']]
[[Plik:21 HMS Danae Mediterranean Jan1970.jpg|thumb|250px|Brytyjska powojenna fregata [[HMS Danae (F47)|HMS "Danae"]] typu ''[[fregaty typu Leander|Leander]]'' (wyposażona w pociski przeciwlotnicze krótkiego zasięgu [[Sea Cat]])]]

'''Fregata''' – klasa średniej wielkości [[okręt]]ów przeznaczonych do służby eskortowej, budowanych od [[II wojna światowa|II wojny światowej]], nazwanych tak od zanikłej w XIX wieku klasy [[fregata (okręt żaglowy)|fregat]] – okrętów żaglowych. Fregaty o uzbrojeniu jedynie artyleryjskim były budowane przeważnie do lat 60. XX wieku, a zostały wyparte przez [[fregata rakietowa|fregaty rakietowe]].

Do XIX wieku "fregata" oznaczała klasę okrętów o napędzie żaglowym lub parowo-żaglowym ([[fregata (okręt żaglowy)|fregaty żaglowe]]), zanikłą pod koniec XIX wieku. Nazwa ta została ponownie użyta dla nowej klasy okrętów przez Brytyjczyków podczas II wojny światowej, kiedy rozpoczęli oni w 1941 budowę serii nowych okrętów eskortowych, nazwanych fregatami (typu [[fregaty typu River|''River'']]). Budowę fregat według wzorców brytyjskich rozpoczęto podczas wojny również w USA, po czym po wojnie okręty klasy fregat pojawiły się w większości marynarek wojennych świata.

Nowo wprowadzone fregaty były początkowo [[okręt eskortowy|okrętami eskortowymi]] – służącymi do ochrony [[konwój morski|konwojów]], przede wszystkim przed atakami [[okręt podwodny|okrętów podwodnych]], w mniejszym stopniu [[samolot]]ów. Dlatego posiadały one silne uzbrojenie przeciw okrętom podwodnym (liczne wyrzutnie i [[miotacz bomb głębinowych|miotacze]] [[bomba głębinowa|bomb głębinowych]]) oraz względnie słabe uzbrojenie artyleryjskie, składające się zwykle z kilku (2-4) [[działo uniwersalne|dział uniwersalnych]] kalibru do 102-127 mm i kilku lub kilkunastu [[działko przeciwlotnicze|działek przeciwlotniczych]]. Fregaty okresu II wojny światowej charakteryzowały się sporym zasięgiem i umiarkowaną prędkością (ok. 20 [[węzeł (jednostka prędkości)|węzłów]]), wystarczającą do służby konwojowej. Ich [[wyporność]] wynosiła 1000-1500 ton.

W latach 30. i 40. XX wieku Brytyjczycy budowali także zbliżone do fregat [[eskortowiec|eskortowce]], klasyfikowane jako [[slup wojenny|slupy]] (''sloop'') – miały one nieco silniejsze uzbrojenie artyleryjskie. Podobną klasę stanowiły także zbliżone do fregat wielkością [[niszczyciel eskortowy|niszczyciele eskortowe]], lecz były one szybsze i miały silniejsze uzbrojenie artyleryjskie. Klasą mniejszych okrętów eskortowych były [[korweta|korwety]]. Należy wspomnieć, że w latach 60. i 70. XX w. istniała duża niejednolitość w rozróżnianiu klas okrętów i w niektórych krajach fregatami nazywano także [[niszczyciel]]e (do tej pory we Francji), a nawet [[krążownik rakietowy|krążowniki rakietowe]].  W polskiej terminologii okręty tego rodzaju określano też jako wielkie fregaty<ref>W. Supiński, L. Błaszczyk: ''Okręty wojenne 1900-1966'', Wyd. MON, Warszawa 1967, s. 92-93.</ref>. Od lat 50. do 1974 roku w USA fregatami nazywano okręty większe od niszczycieli (oficjalnie oznaczane prefiksem DL od ''destroyer leader'' – [[lider (okręt)|lidery]] niszczycieli); później przeklasyfikowano je na krążowniki, a fregatami zaczęto nazywać mniejsze okręty eskortowe<ref>R. Gardiner, 1996, s.579, 583, 593, 600</ref>.

Fregaty budowane po II wojnie światowej służyły do ochrony konwojów i zespołów floty oraz do zadań patrolowych. Oprócz fregat wyspecjalizowanych do walki z okrętami podwodnymi, rozwijanych zwłaszcza w Wielkiej Brytanii, budowano też okręty bardziej uniwersalne. Do lat 60. XX wieku wyporność fregat sięgnęła 1500-2500 ton, a prędkość 25-30 węzłów. Wprowadzano na nich bogatsze wyposażenie elektroniczne i nowsze środki zwalczania oraz wykrywania okrętów podwodnych. W uzbrojeniu pojawiły się automatyczne działa uniwersalne i kierowane [[torpeda|torpedy]] przeciw okrętom podwodnym, a w niektórych typach [[śmigłowiec]] pokładowy.

W latach 60. na fregatach zaczęto montować wyrzutnie przeciwlotniczych kierowanych [[Pocisk odrzutowy|pocisków rakietowych]] i [[rakietotorpeda|rakietotorped]], a później także [[Przeciwokrętowy pocisk manewrujący|pocisków przeciwokrętowych]] i dotychczasowe fregaty o uzbrojeniu artyleryjskim zostały zastąpione przez [[fregata rakietowa|fregaty rakietowe]]. Fregaty o uzbrojeniu wyłącznie artyleryjskim używane są jeszcze głównie w niektórych marynarkach państw III świata, sporadycznie były budowane jeszcze do lat 80.

== Przypisy ==
{{Przypisy}}

== Bibliografia ==
* PWN Leksykon: ''Wojsko, wojna, broń'', Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001, {{ISBN|83-01-13506-9}}
* Robert Gardiner (red): ''Conway’s All the world’s fighting ships, 1947–1995''. Maryland, 1996, {{ISBN|1-55750-132-7}} {{lang|en}}

== Zobacz też ==
{{wikisłownik|fregata}}
* [[fregata (okręt)|fregata]]
* [[fregata (okręt żaglowy)|fregata żaglowa]]
* [[fregata rakietowa]]
* [[fregata (typ ożaglowania)]]

{{Współczesne klasy okrętów}}

[[Kategoria:Fregaty| ]]
[[Kategoria:Klasy okrętów II wojny światowej]]
[[Kategoria:Klasy okrętów zimnej wojny]]