Tekst źródłowy strony Korpus (wojsko)

{{inne znaczenia|2=[[Korpus|inne znaczenia wyrazu „korpus”]]}}
[[Plik:Military Symbol - Friendly Command (Solid Light 1.5x1 Frame)- Unspecified or Composite All-Arms (NATO APP-6).svg|thumb|Znak taktyczny korpus wojskowy w systemie NATO]]
'''Korpus''' – pojęcie używane w [[Wojska (wojskowość)|siłach zbrojnych]] [[państwo|państw]] w kilku różnych kontekstach:

# [[Związek taktyczny|Wyższy związek taktyczny]] składający się z kilku [[dywizja|dywizji]] lub [[brygada|brygad]] określonego rodzaju wojsk oraz związków taktycznych i oddziałów, przeznaczonych do zabezpieczenia działań całości jego sił; wchodzi zwykle w skład [[związek operacyjny|związku operacyjnego]], niekiedy może działać samodzielnie. Rozróżnia się m.in. korpusy: polowe, armijne, piechoty, zmechanizowane (zmotoryzowane), kawalerii, pancerne, powietrznodesantowe, lotnicze (myśliwskie, szturmowe, bombowe, mieszane), obrony przeciwlotniczej, artylerii.
# Zgrupowanie wojsk przeznaczone do zadań specjalistycznych np. [[Korpus ekspedycyjny]], [[Korpus Interwencyjny]], [[Korpus Terytorialny]],
# Wyspecjalizowana formacja uzbrojona – [[Korpus Ochrony Pogranicza]], [[Korpus Bezpieczeństwa Wewnętrznego]].
# W [[XVII wiek]]u główny i centralny element [[Ugrupowanie bojowe|ugrupowania bojowego wojsk]]<ref name=enc>{{cytuj książkę |nazwisko = Urbanowicz (red.) |imię = Józef |autor link = Józef Urbanowicz |tytuł = Mała encyklopedia wojskowa. Tom 2 |strony = 95}}</ref>.
# [[korpus żołnierzy w służbie wojskowej]] – ogół [[żołnierz]]y posiadających określony stopień; [[oficer (wojsko)|oficerów]], [[podoficer]]ów i [[szeregowy]]ch; dzieli się na:
## [[korpus osobowy|korpusy osobowe]] poszczególnych  [[Rodzaj wojsk|rodzajów wojsk]] lub służb (np. korpus oficerów wojsk lądowych, korpus podoficerów logistyki, korpus szeregowych [[wojska łączności|wojsk łączności]]), które z kolei dzielą się na grupy osobowe, a te ostatnie — na specjalności wojskowe.

== Historia ==
Prekursorem korpusów, jako wyższych związków taktycznych, były doraźnie organizowane większe zgrupowania, składające się z różnych rodzajów wojsk, przeznaczone do wykonania samodzielnych zadań bojowych. Korpusem tego typu były zgrupowania bojowe wojsk [[Szwecja|szwedzkich]] [[generał|gen.]] Andersa Lennartssona w 1605 w [[Inflanty|Inflantach]] (zob. [[Wojna polsko-szwedzka (1600–1611)|Wojna polsko-szwedzka 1600-1611]]) oraz korpusy [[Rosja|rosyjskie]] wprowadzone w 1716 przez [[Piotr I Wielki|Piotra I Wielkiego]].

W 1805 w armii francuskiej powstały korpusy piechoty i kawalerii jako jednostki organizacyjne o ustalonym stanie etatowym. W skład korpusu piechoty wchodziły 2–3, niekiedy do pięciu dywizji piechoty, 1–2 brygady lekkiej [[jazda|jazdy]] oraz inne jednostki. Podobnego typu korpusy powstały w 1809 w [[Austria|Austrii]], w 1810 w Rosji i w 1813 w [[Królestwo Prus|Prusach]].

W 1812 w składzie [[Wielka Armia|Wielkiej Armii]] utworzono polski [[V Korpus Wielkiej Armii ks. Józefa Poniatowskiego|V Korpus]] pod dowództwem [[Józef Poniatowski|Józefa Poniatowskiego]].

[[Francja|Francuzi]] jako prekursorzy rozwoju nowoczesnej [[dywizja|dywizji]] w ciągu kilku lat zorganizowali wielką ich liczbę. Zdarzało się, że ich [[Armia (związek operacyjny)|armie]] miewały nawet po kilkanaście tych jednostek. Pojawił się problem z dowodzeniem w trakcie przemieszczania całej armii. Armie maszerowały najczęściej po 2-3 równoległych drogach, a więc dywizje musiały maszerować po jednej drodze jedna za drugą. Aby cała armia nie straciła spoistości zdecydowano, że powoła się nowe dowództwo grupujące wszystkie dywizje maszerujące po jednej drodze, ale tak aby ostatnia z nich miała szansę wejść do bitwy jeszcze tego samego dnia. Stopniowo na zasadzie praktyki uznano, że powinny to być góra 4 dywizje. Dzięki temu [[dowódca]] armii musiał się zajmować zaledwie kilkoma korpusami zamiast kilkunastoma dywizjami. Struktura korpusu bardzo usprawniła szybkość przemieszczania się wielkich kilkusettysięcznych armii na duże odległości.

== Korpus współcześnie ==
W skład korpusu wchodzić może kilka dywizji lub brygad – również różnych narodowości. Jednostki korpusowe umożliwiają realizację zadań dowodzenia i wsparcia oraz zabezpieczenia logistycznego wojsk, pozwalają również na skupienie wysiłku na rzecz walczących związków taktycznych.

Przeznaczony jest do prowadzenia samodzielnych [[Operacja wojskowa|operacji]] na dużych obszarach, we współdziałaniu z lotnictwem taktycznym i siłami morskimi. Jest podstawowym szczeblem realizującym założenia operacji połączonych. Koordynuje działania związków taktycznych z uderzeniami rakietowymi i ogniem korpusowej artylerii oraz działaniami lotnictwa taktycznego. Korpus jest tym szczeblem dowodzenia, który przez koordynację przedsięwzięć na szczeblu taktycznym realizuje [[planowanie operacyjne]].

Dowództwa korpusów mają obsadę narodową lub wielonarodową. Korpusy wielonarodowe, zgodnie z umowami międzynarodowymi, mają inne uprawnienia w czasie pokoju i w czasie wojny. Zadania pozostające w odpowiedzialności narodowej realizują polskie jednostki wchodzące w skład takich korpusów. [[Dowództwo]] korpusu współdziała ściśle z siłami powietrznymi. Współpracuje również z dowództwem [[okręg wojskowy|okręgu wojskowego]] na którego obszarze rozmieszczone są lub działają jego wojska.

== Zobacz też ==
{{wikisłownik|korpus}}
* [[korpusy polskie]]
* [[Wielonarodowy Korpus Północno-Wschodni]]

== Przypisy ==
{{Przypisy}}

== Bibliografia ==
* {{cytuj książkę |nazwisko = Urbanowicz (red.) |imię = Józef |autor link = Józef Urbanowicz |tytuł = Mała encyklopedia wojskowa. Tom 2 |wydawca = Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej |miejsce = Warszawa |rok = 1970 |strony =}}

{{Korpusy Wielkiej Armii}}
{{Korpusy armijne Cesarstwa Niemieckiego}}
{{Korpusy armijne rac na ziemiach polskich}}

{{Jednostki wojskowe}}

{{Kontrola autorytatywna}}

[[Kategoria:Korpusy| ]]