Metameryzacja wtórna kręgosłupa
Metameryzacja wtórna kręgosłupa – proces tworzenia się kręgów w trakcie rozwoju embrionalnego, podczas którego pojedynczy kręg powstaje z dwóch różnych zawiązków.
Kręgi zaliczają się do kości zastępczych. Oznacza to, że budowane są na podłożu chrząstki, która z kolei powstaje ze stadium błoniastego. Rzeczonym tkankom początek daje mezoderma przyosiowa, tworząca somity[1], zbudowane z komórek nabłonkowatych[2], które przekształcą się później w komórki mezenchymalne[1][3]. U człowieka pierwsze somity powstają 20 dnia rozwoju, a pod koniec 4 tygodnia można w nim wyróżnić sklerotom, dermatom i miotom. Sklerotom tworzy się z brzuszno-przyśrodkowego fragmentu somitu[2].
Struktura sklerotomów nie jest jednak homogeniczna. W przedniej części wykazują strukturę bardziej luźną, w tylnej natomiast bardziej zwartą. W trakcie rozwoju pomiędzy dogłowową i doogonową częścią sklerotomu pojawia się przestrzeń, którą wypełnia płyn. Jamka ta poszerza się, aż rostralna i kaudalna część pojedynczego sklerotomu całkowicie się od siebie oddzielą. Natomiast tylna część jednego sklerotomu ulega połączeniu z częścią przednią kolejnego. Razem utworzą one kręg ostateczny[1]. W embriologii człowieka mówi się o tworzonym z łączących się sklerotomów ciągłym paśmie tkankowym zwanym pochewką struny grzbietowej, zbudowanym z naprzemiennych pasm luźnych (głowowe części sklerotomów) i gęstych (ogonowe ich fragmenty), z których po połączeniu powstają sklerotomy wtórne[4].
Taki sposób tworzenia się kręgów ma istotne znaczenie z uwagi na powstawanie kości i mięśni z tych samych zawiązków. Z jednego somitu tworzy się bowiem kość i przyczepiający się doń mięsień. Gdyby z każdego somitu powstawał oddzielny kręg, związane z nim mięśnie miałyby oba przyczepy na tym samym kręgu. Ze względów funkcjonalnych jest natomiast istotne, by przyczepy mięśnia leżały na osobnych kręgach. Jeśli więc z jednego somitu tworzą się zawiązki dwóch różnych kręgów, powstający mięsień będzie miał przyczepy na oddzielnych kręgach[1]. Umożliwia to ruchomość sąsiadujących ze sobą kręgów względem siebie[5].
Proces ten odbywa się jeszcze w stadium błoniastym rozwoju kręgosłupa. Dopiero po jego zajściu odbywa się przejście w stadium chrzęstne. U człowieka zaczyna się ono w 2. miesiącu życia płodowego. Jeszcze później następuje kostnienie kręgosłupa[5].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d Krysiak, Kobryń i Kobryńczuk 2012 ↓, s. 41-42.
- ↑ a b Bartel 2007 ↓, s. 120.
- ↑ Bartel 2007 ↓, s. 486.
- ↑ Bartel 2007 ↓, s. 486-488.
- ↑ a b Reicher i Łasiński 2007 ↓, s. 239-240.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Kazimierz Krysiak, Henryk Kobryń, Franciszek Kobryńczuk: Anatomia zwierząt. T. 1: Aparat ruchowy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012. ISBN 978-83-01-16755-4.
- Hieronim Bartel: Embriologia. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2007. ISBN 978-83-200-3593-3.
- Michał Reicher, Wiesław Łasiński: Adam Bochenek, Michał Reicher, Tadeusz Bilikiewicz, Stanisław Hiller, Eugenia Stołyhwo: Anatomia człowieka. T. I: Anatomia ogólna. Kości. Stawy i więzadła. Mięśnie. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2007. ISBN 978-83-200-3682-4.